سنگی که تصور می‌شد «طلا» باشد، چیزی بسیار کمیاب‌تر از طلا از آب درآمد
مردی در استرالیا سنگی بسیار سخت و سنگین پیدا کرد که سال‌ها تصور می‌کرد درونش طلاست، اما بعدها مشخص شد این یک شهاب‌سنگ ۴.۶ میلیارد ساله و کمیاب است که از لحاظ علمی ارزشی بسیار فراتر از طلا دارد.
فرادید| سال ۲۰۱۵، دیوید هول در پارک منطقه‌ای مِری‌بارو، نزدیک ملبورنِ استرالیا، سرگرم جست‌وجو با دستگاه فلزیاب بود که به چیز عجیبی برخورد کرد: سنگی بسیار سنگینی به رنگ مایل به قرمز که درون خاک رس زرد قرار داشت. او سنگ را به خانه برد و برای باز کردن آن هر کاری را امتحان کرد، چون شک نداشت در دل آن یک تکه طلای بزرگ قرار دارد. شاید اطمینان او ناشی از این واقعیت بود که مری‌بارو منطقه‌ای طلاخیز است؛ جایی که تب طلای استرالیا در قرن نوزدهم به اوج رسید.
به گزارش فرادید، او برای شکافتن این سنگ، از اره‌ی سنگ‌بری، سنگ فرز، دریل و حتی اسید استفاده کرد. با این حال، حتی پتک هم نتوانست آن را ترک بدهد، چون چیزی که او تلاش می‌کرد باز کند، اصلاً یک تکه طلا نبود. چند سال بعد، دیوید هول فهمید آن سنگ در اصل یک شهاب‌سنگ کمیاب بوده است.
دِرموت هِنری، زمین‌شناس موزه ملبورن، سال ۲۰۱۹ گفت: «این سنگ ظاهری تراش‌خورده و دارای فرورفتگی داشت. این ظاهر زمانی شکل می‌گیرد که شهاب‌سنگ از جو عبور کند؛ بیرون آن در اثر ذوب شدن حالت می‌گیرد و جو آن را تراش می‌دهد.» هول که نتوانسته بود سنگ را باز کند اما همچنان کنجکاو بود، آن را برای شناسایی به موزه ملبورن برد.
دِرموت هِنری و بیل بِرچ، زمین‌شناس موزه ملبورن، همراه با شهاب‌سنگ مری‌بارو
به گفته هنری: «من سنگ‌های زیادی را دیده‌ام که مردم فکر می‌کنند شهاب‌سنگ هستند.» در واقع، او طی ۳۷ سال کار در موزه و بررسی هزاران سنگ، تنها دو مورد پیدا کرده که شهاب‌سنگ بوده‌اند و این یکی از همان دو مورد بود. بیل بِرچ، زمین‌شناس موزه ملبورن می‌گوید: «اگر روی زمین سنگی با این ظاهر ببینید و آن را بردارید، نباید این‌قدر سنگین باشد.»
شهاب‌سنگ مری‌بارو با برشی که از توده آن جدا شده است
پژوهشگران در یک مقاله علمی، این شهاب‌سنگ ۴.۶ میلیاردساله را توصیف کردند که نامش را با الهام از شهری که نزدیک محل کشف آن بود، «مری‌بارو» گذاشتند. وزن آن نزدیک به ۱۷ کیلوگرم است و پس از آنکه پژوهشگران با اره‌ی الماس برشی کوچک از آن بریدند، روشن شد که ترکیب آن درصد بالایی آهن دارد و از نوع کندریت معمولی H۵ است. با باز شدن آن، قطرات کوچک و بلورین مواد معدنی فلزی در سرتاسر آن دیده شد که «کُندرول» نام دارند.
کندرول پیروکسین شعاعی تشکیل‌شده در شهاب‌سنگ مری‌بارو
شهاب‌سنگ‌ها ارزان‌ترین شکل اکتشافات فضایی هستند. آن‌ها دانشمندان را در زمان به عقب می‌برند و سرنخ‌هایی درباره‌ی سن، شکل‌گیری و شیمی منظومه شمسی (از جمله زمین) در اختیار آن‌ها قرار می‌دهند.
برخی از آن‌ها تصویری از اعماق درونی سیاره ما ارائه می‌کنند. در برخی شهاب‌سنگ‌ها، غبار ستاره‌ای یافت می‌شود که حتی از منظومه شمسی ما هم قدیمی‌تر است و نشان می‌دهد ستاره‌ها چگونه شکل می‌گیرند و تکامل می‌یابند تا عناصر جدول تناوبی را ایجاد کنند. برخی شهاب‌سنگ‌های نادر دارای مولکول‌های آلی مانند اسیدهای آمینه هستند؛ واحدهای سازنده‌ی حیات. با اینکه پژوهشگران هنوز به درستی نمی‌دانند این شهاب‌سنگ از کجا آمده و چه مدت روی زمین بوده، اما حدس‌هایی زده‌اند.
منظومه شمسی ما زمانی توده‌ای چرخان از غبار و سنگ‌های کندریتی بوده است. در نهایت، گرانش شمار زیادی از این مواد را کنار هم جمع کرد تا سیارات شکل بگیرند؛ اما باقی‌مانده‌ها در کمربند عظیم سیارکی قرار گرفتند.
به گمان هِنری، این شهاب‌سنگ به احتمال زیاد از کمربند سیارکی بین مریخ و مشتری آمده و پس از برخورد سیارک‌ها با هم، از مدارش خارج شده و روزی به زمین برخورد کرده است. کربن‌سنجی نشان داده که این شهاب‌سنگ بین ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ سال روی زمین بوده و تعدادی گزارش برخورد شهاب‌سنگ بین سال‌های ۱۸۸۹ تا ۱۹۵۱ وجود دارد که احتمال دارد با ورود آن مطابقت داشته باشد.
برشی از شهاب‌سنگ مری‌بارو
پژوهشگران می‌گویند شهاب‌سنگ مری‌بارو بسیار کمیاب‌تر از طلاست و از این دیگاه برای علم ارزش بسیار بیشتری دارد. این شهاب‌سنگ یکی از تنها ۱۷ شهاب‌سنگ ثبت‌شده در ایالت ویکتوریا است و از دید اندازه، دومین جرم کندریتی بزرگ محسوب می‌شود؛ پس از نمونه‌ی غول‌پیکر ۵۵ کیلویی که سال ۲۰۰۳ شناسایی شد.
هنری می‌گوید این تنها هفدهمین شهاب‌سنگ یافت‌شده در ویکتوریا است، در حالی که تاکنون هزاران قطعه طلا پیدا شده‌اند. اگر زنجیره‌ی اتفاقات را نگاه کنید، می‌توان گفت کشف آن کمابیش یک رویداد نجومی است.
کندرول اُلیوین میله‌ای تشکیل‌شده در شهاب‌سنگ مری‌بارو
این نخستین شهاب‌سنگی نیست که چند سال طول کشید تا راهش را به موزه پیدا کند. در داستانی جالب که سال ۲۰۱۸ گزارش شد، ماهیت واقعی یک سنگ فضایی پس از ۸۰ سال، دو صاحب مختلف و مدتی استفاده به عنوان نگهدارنده در، آشکار شد.
تا همین اواخر، تنها بخش کوچکی از شهاب‌سنگ‌هایی که به زمین می‌افتادند با قطعیت به جرم مادری‌شان در فضا نسبت داده شده بودند؛ اما سال ۲۰۲۴، سه مقاله‌ی جدید برای بیش از ۹۰ درصد شهاب‌سنگ‌ها منشأ دقیق ارائه کردند.
مترجم: زهرا ذوالقدر
