کشف ابزارهای 20 هزارساله که از «استخوان نهنگ» ساخته شده‌اند
بر اساس پژوهشی جدید، انسان‌های عصر سنگ استخوان‌های نهنگ‌های مختلفی را که در امتداد خلیج بیسکای (ناحیه‌ای که امروزه جنوب غربی فرانسه و شمال اسپانیاست) به ساحل افتاده بودند، جمع‌آوری کرده و از آن‌ها ابزار ساخته‌اند.
فرادید| بین ۱۴٬۰۰۰ تا ۲۰٬۰۰۰ سال پیش، شکارچی‌گردآورندگانی که در اروپای غربی می‌زیستند، از استخوان نهنگ‌هایی که در سواحل اقیانوس اطلس به گِل نشسته بودند ابزار می‌ساختند. با تاریخ‌گذاری این ابزارها، دانشمندان اکنون می‌گویند این‌ها قدیمی‌ترین شواهد شناخته‌شده از ساخت ابزار توسط انسان از بقایای نهنگ‌ها هستند.
به گزارش فرادید، باستان‌شناسان مدت‌هاست می‌دانند انسان‌های نخستین از هر منبع موجود در خشکی استفاده می‌کردند، از جمله استخوان پستانداران زمینی. اما یافته‌های جدید به شواهد فزاینده‌ای افزوده که نشان می‌دهد اجداد ما به‌شکل منظم به ساحل می‌آمدند و از منابع آن بهره می‌بردند.
در این مطالعه، پژوهشگران بار دیگر به بررسی ۸۳ ابزار استخوانی پرداختند که پیش‌تر از ۲۶ غار و پناهگاه سنگی در امتداد خلیج بیسکای در جنوب غربی فرانسه و شمال اسپانیا حفاری شده بودند. این ابزارها (بیشتر نیزه‌ها و سرِ پرتابه‌هایی برای شکار گوزن شمالی و گاومیش) بر اساس ظاهر متخلخل‌شان، گمان می‌رفت از استخوان نهنگ ساخته شده‌اند. اما این موضوع قطعی نبود.
برای تأیید این فرضیه، تیم تحقیقاتی نمونه‌های کوچکی از هر ابزار برداشت و توالی پروتئین کلاژن آن‌ها را تحلیل کرد. «کلاژن» نقشی مانند «امضای زیستی» برای گونه‌های جانوری دارد. تحلیل‌ها نشان داد ۷۱ ابزار از استخوان‌های نهنگ‌سانان ساخته شده‌اند؛ گروهی از پستانداران دریایی که شامل نهنگ‌ها، دلفین‌ها و پورپویزها می‌شود. از میان این‌ها، ۶۶ مورد به‌شکل خاص از استخوان نهنگ‌ها بودند. نزدیک به نیمی از آن‌ها از استخوان نهنگ عنبر ساخته شده بود و باقی از نهنگ‌های باله‌دار، خاکستری، آبی و یا نهنگ صاف یا نهنگ قطبی.
احتمال دارد شکارچی-گردآورندگان عصر حجر علاقه خاصی به اسکلت‌های نهنگ عنبر داشتند، چرا که این گونه تنها عضو دندان‌دار گروه نهنگ‌سانان است و آرواره‌های بلند و مستقیمی دارد که برای ساخت ابزارهای شکار بسیار مناسب‌اند.
پژوهشگران در حال کاوش ابزارهای ساخته‌شده از استخوان نهنگ در غار ایستوریس، باسک، فرانسه، سال ۲۰۲۲
برخی گونه‌های نهنگی که در این پژوهش شناسایی شده‌اند، هنوز هم در خلیج بیسکای زندگی می‌کنند، با وجود اینکه امروزه اقلیم گرم‌تر و سطح دریا بالاتر است. این مسئله برای پژوهشگران شگفت‌انگیز بود.
پژوهشگران برای روشن کردن قدمت ابزارها از روش تاریخ‌گذاری رادیوکربن استفاده کردند. قدیمی‌ترین ابزار یافت‌شده مربوط به حدود ۱۹٬۶۰۰ تا ۲۰٬۲۰۰ سال پیش است، در حالی که چند ابزار دیگر قدمتی بین ۱۶٬۰۰۰ تا ۱۷٬۵۰۰ سال دارند.
تیم تحقیقاتی همچنین ۹۰ قطعه استخوان را بررسی کرد که در غاری ساحلی در شمال اسپانیا یافت شده بودند. انسان‌های عصر حجر شاید به‌جای ساخت ابزار، این استخوان‌ها را بین ۱۵٬۰۰۰ تا ۱۵٬۵۰۰ سال پیش خرد کرده بودند تا به روغن مغذی و چرب درون آن‌ها دست یابند.
کارشناسان می‌گویند احتمالاً انسان‌های عصر حجر نهنگ‌ها را شکار نمی‌کردند، بلکه احتمال دارد از لاشه‌هایی که به ساحل می‌رسید استفاده می‌کردند. رویدادهای به گِل نشستن می‌توانست توجه جمعیت زیادی از لاشه‌خورها را جلب کند.
خبر به گل نشستن به‌سرعت پخش می‌شود، اول به خاطر بوی شدیدی که از فاصله دور احساس می‌شود، بنابراین مردم از مسافت‌های دور به آنجا می‌آمدند. شاید این امر دلیل اصلی رفتن مردم به ساحل نبود، اما وقتی چنین اتفاقی می‌افتاد، احتمالاً بر جابه‌جایی‌های آن‌ها اثر می‌گذاشت و مسیرهای حرکتی‌شان را تغییر می‌داد.
مترجم: زهرا ذوالقدر
