افزایش بیماران مبتلا به ایدز

طبق آخرین آمار اعلام‌شده از سوی وزارت بهداشت، تعداد مبتلایان به ایدز در کشور از شهریور سال ۹۰ تاکنون ۱۳ هزارو ۷۴ نفر افزایش داشته است؛ به‌طوری‌که تا پایان شهریور سال ۱۳۹۰ تعداد مبتلایان به ایدز ۲۳ هزارو ۴۹۷ نفر اعلام شد. این تعداد در سال ۹۱ به ۲۴ هزار نفر، در سال ۹۲ به ۲۷ هزار، سال ۹۳ به حدود ۲۹ هزار، سال ۹۴ به ۳۰ هزار، سال ۹۵ به ۳۲ هزار نفر و بر اساس آخرین آمار که روز گذشته وزارت بهداشت اعلام کرد، این آمار تا ابتدای دی‌ماه سال ۹۶ به ۳۶ هزارو ۵۷۱ مورد رسیده است.

در این شرایط، این پرسش مطرح می‌شود که با توجه به جمعیت ۸۰‌میلیون‌نفری ایران، چقدر می‌تواند این آمار درست باشد؟ در این گزارش، در‌همین‌باره با مینو محرز، رئیس مرکز تحقیقات ایدز ایران، گفت‌و‌گو کرده‌ایم. به اعتقاد محرز، این تنها بخشی از آمار مبتلایان به ایدز در ایران است و با بیان اینکه طبق بررسی‌های انجام‌شده تعداد بیماران ایدز در کشور حدود ۷۰ هزار نفر تخمین زده شده است، به «شرق» گفت: «آماری که وزارت بهداشت اعلام می‌کند، تعداد افرادی است که تاکنون شناسایی شده و جواب تست‌شان مثبت بوده است.

وزارت بهداشت برای اینکه بتواند این بیماران را شناسایی کند، تعداد تست‌های خود را افزایش داده است تا همه بیماران را شناسایی کند؛ اما این امر مستلزم آن است که فرد به مراکز مراجعه و آزمایش انجام دهد؛ اما متأسفانه تعداد زیادی از بیماران به دلیل اینکه فکر می‌کنند این بیماری کشنده است، این آزمایش‌ها را انجام نمی‌دهند؛ درحالی‌که این بیماری را می‌توان کنترل کرد و محققان زیادی روی درمان آن کار می‌کنند.

تعدادی نیز به دلیل اینکه این بیماری در جامعه ما یک انگ است، از ترس طردشدن از جامعه و اینکه به آن‌ها انگ بی‌بند‌و‌باری بزنند، این آزمایش را انجام نمی‌دهند؛ درحالی‌که بسیاری از مبتلایان پس از ازدواج و در رابطه جنسی با شریک زندگیشان مبتلا می‌شوند.»

این استاد دانشگاه در ادامه افزود: «بسیاری از بیماران خودشان از بیماریشان اطلاعی ندارند. به‌طور مثال، تعداد زیادی از بیماران هنگام تست‌های بارداری متوجه بیماری خود می‌شوند. یکی از شایع‌ترین راه‌های انتقال ایدز، ارتباط جنسی است که نمی‌توان آن را کنترل کرد.

از دیگر راه‌های انتقال بیماری از مادر به جنین است که وزارت بهداشت با برنامه‌ریزی‌هایی که انجام داده است، تقریبا آن را به صفر رسانده؛ به‌طوری‌که خانم‌های باردار که به بخش دولتی مراجعه می‌کنند، حتما باید از آن‌ها تست ایدز گرفته شود البته به بخش خصوصی نیز آموزش داده اند که برخی آزمایش‌ها مانند تست ایدز باید از مادران باردار گرفته شود؛ بنابراین مادرانی که ایدز داشته باشند، همان لحظه شناسایی، تحت کنترل قرار می‌گیرند تا بیماریشان به جنین منتقل نشود.

یکی دیگر از راه‌های انتقال، استفاده از سرنگ مشترک در معتادان بود که با برنامه کاهش آسیب انتقال ایدز از این طریق به‌خوبی کنترل شد؛ البته به‌تازگی برنامه کاهش آسیب کمی کمرنگ شده و امیدوارم با اختصاص بودجه به این بخش، این روند به روز‌های اول خود بازگردد.

نزدیک به سه تا چهار سال گذشته، بیشترین آمار انتقال ایدز در ایران از طریق سرنگ آلوده صورت می‌گرفت که با اجرای این برنامه، ایران توانست به‌خوبی آن را کنترل کند. امروزه، اما بیشترین راه انتقال ایدز از طریق ارتباط جنسی است». محرز بهترین راه را برای کنترل این بیماری، آموزش می‌داند و اظهار می‌کند: «برای کنترل این بیماری، باید سطح آموزش را در جامعه بالا برد. یکی از راه ها، آموزش در مدارس است.

تا زمانی که درباره این بیماری صحبت نشود، نمی‌توان آن را کنترل کرد. هنگامی که جوانان اطلاعی درباره این بیماری و راه‌های انتقال آن نداشته باشند، با ورود به جامعه ممکن است به دلیل کمبود آگاهی به این بیمای مبتلا شوند و دیگران را نیز مبتلا کنند. افراد جامعه باید بدانند این بیماری با دارو کنترل می‌شود و اگر بیماری زود تشخیص داده شود، فرد با خوردن دارو هم خودش وارد مرحله پیشرفته‌تر بیماری که کنترل آن سخت‌تر است نمی‌شود و هم از انتقال آن به دیگران جلوگیری می‌کند».

او در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه افرادی که رفتار پرخطر دارند باید تست بدهند تا از سلامت خود آگاه باشند، افزود: «بیش از ۱۸۰ مرکز در کل کشور وجود دارد که به صورت رایگان در زمینه ایدز به افراد مشاوره می‌دهند و اگر کسی بخواهد از آن‌ها تست می‌گیرند و اگر مشخص شود فردی به ایدز مبتلاست، به صورت رایگان نیز مورد مداوا قرار می‌گیرد».

برنامه‌های کنترلی
دکتر پروین افسرکازرونی در نشست خبری روز گذشته وزارت بهداشت، درباره برنامه این وزارتخانه برای پیشگیری و کنترل ایدز و بیماری‌های آمیزشی در جوانان توضیح داد و گفت: طبق برنامه چهارم استراتژیک پیشگیری و کنترل ایدز، ۱۱ استراتژی در این زمینه وجود دارد که اطلاع‌رسانی و آموزش به جوانان و نوجوانان در محور اصلی این فعالیت‌ها قرار دارد. به همین منظور، آموزش و کسب مهارت از سوی نوجوانان و جوانان درباره شناخت این بیماری و چگونگی پیشگیری از ابتلا به آن، در دستور کار قرار گرفته است.

او با اشاره به همکاری وزارت آموزش‌وپرورش برای ارائه این برنامه‌ها به دانش‌آموزان و نوجوانان، ادامه داد: هدف ما تا پایان سال ۹۸ این است که ۷۰ درصد دانش‌آموزان آموزش‌های لازم را در این زمینه کسب کنند. علاوه بر آموزش‌وپرورش با هلال‌احمر و وزارت علوم نیز تفاهم‌نامه‌هایی در این زمینه امضا شده است تا نوجوانان و جوانان بتوانند آموزش ببینند و به‌عنوان مربی، این دانسته‌ها را به همسالان خود منتقل کنند. با نیرو‌های مسلح نیز تفاهم‌نامه‌ای برای آموزش به سربازان در هنگام ورود به خدمت و همچنین در طول آن امضا شده است.

باشگاه پیشگیری از ایدز
رئیس اداره کنترل ایدز و بیماری‌های آمیزشی وزارت بهداشت افزود: یکی از برنامه‌های ما آموزش به نوجوانان و جوانانی است که به دلیل زمینه خانوادگی بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری‌ها قرار دارند یا به رفتار پرخطر گرایش دارند و آن را انجام می‌دهند. در این زمینه برنامه‌ای به نام باشگاه سلامت جوانان و نوجوانان اجرا می‌شود که در نظر داریم فعالیت‌های آن را گسترش دهیم. یکی از شرکای اصلی ما برای تعالی فرهنگی، روحانیون و بزرگان مذهبی هستند و امیدواریم امسال بتوانیم اجرای این بخش از برنامه‌ها را در اولویت خود قرار دهیم.

آخرین آمار
کازرونی درخصوص آخرین آمار ابتلا به اچ‌آی‌وی/ایدز در کشور نیز توضیح داد و گفت: تا ابتدای دی‌ماه حدود ۳۶ هزار و ۵۷۱ مورد ابتلا به این بیماری تشخیص داده شده که ۵۰ درصد آن در گروه سنی ۲۱ تا ۳۵ سال اتفاق افتاده است. موارد شناسایی‌شده ۴۰ درصد آمار مبتلایان هستند و ۶۰ درصد آن‌ها هنوز از وضعیت خود آگاهی ندارند. شاخص‌ها نشان می‌دهند که ما این موارد را دیر شناسایی می‌کنیم.

به همین دلیل احتمال اینکه افراد ۲۱ تا ۳۵ ساله در سنین نوجوانی به این بیماری مبتلا شده باشند، وجود دارد. همچنین بیشتر موارد ابتلا به اچ‌آی‌وی در سنین کمتر از ۱۵ سال به دلیل انتقال بیماری از مادر به کودک درگیر آن شده‌اند. او تصریح کرد: یکی از سیاست‌های ما در زمینه درمان افرادی که وارد مرحله ایدز شده‌اند، آغاز درمان به محض تشخیص است. چون درمان امروز به عنوان راهکاری برای پیشگیری محسوب می‌شود و فرد زندگی عادی‌تری خواهد داشت. علاوه‌بر‌آن، با توجه به اینکه حجم ویروس در بدن بیمار کاهش پیدا می‌کند، از انتقال به دیگران نیز جلوگیری می‌شود.

نخستین مورد ثبت‌شده ابتلا به ویروس اچ‌آی‌وی در ایران مربوط به سال ۱۳۶۶ است؛ زمانی که یک کودک شش‌ساله هموفیلی از خون‌های ارسالی فرانسه استفاده کرد و اولین بیمار اچ‌آی‌وی ایران نام گرفت. سه دهه از ورود ایدز به کشور ایران از طریق فرآورده‌های خونی آلوده می‌گذرد و همچنان به‌سختی می‌توان درباره این بیماری شفاف و بی‌پرده سخن گفت و باوجود تلاش‌های صورت‌گرفته برای درمان افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی و درمان رایگان، این افراد از ترس انگ بی‌بند‌وباری و طردشدن از سوی جامعه، بیماری خود را پنهان می‌کنند که این اقدام آن‌ها زمینه‌ای برای گسترش بیماری ایدز در جامعه است. تلاش برای ناشناخته‌ماندن موجب شده تاکنون بخش اندکی از افراد مبتلا به ایدز شناسایی شوند.