طب ایرانی علیه کرونای دلتا

به‌ناز مقدسی | در طول تاریخ، طب سنتی منبع درمانی پزشکی برای بیماری‌هایی مانند مالاریا بوده است. از زمان همه‌گیری ویروس کرونا، هیچ درمان تأییدشده‌ای از نظر پزشکی برای COVID-١٩ وجود ندارد.

با این حال، تلاش‌ها برای یافتن درمان مناسب تقریبا در تمام نقاط جهان از جمله طب سنتی در آفریقا و برخی از مناطق آسیا و دارو‌های مدرن در چندین کشور اروپایی و ایالات متحده در حال انجام است. در جست‌وجوی درمان‌های بالقوه COVID-١٩، سازمان بهداشت جهانی (WHO) از نوآوری‌هایی مانند طب سنتی، دارو‌های مورد استفاده مجدد و توسعه روش‌های درمانی جدید در سراسر جهان استقبال می‌کند.

همین امر هم باعث شد که از زمان همه‌گیری ویروس کرونا، پزشکان طب سنتی ایرانی نیز تمام توان خود را برای ارایه راهکار‌های درمان کرونا به روش طب سنتی به کار گرفتند. حالا در بیمارستان نورافشار بیماران مبتلا به کرونا این اختیار را دارند که در کنار دستورالعمل‌های طب کلاسیک از روش‌ها و دارو‌های طب سنتی به صورت تلفیقی و همزمان نیز استفاده کنند.

دکتر محمودرضا فقیهی، متخصص طب سنتی ایرانی که در بیمارستان نورافشار خدمت می‌کند، در بخش درمان سرپایی بیماران مبتلا به کرونا تجربه‌های جدیدی از روند تسریع درمان با تجویز دارو‌های سنتی را تجربه کرده است. در این گفتگو او توصیه‌های بسیار مهم و دست اولی را برای پیشگیری و درمان کرونا به روش طب سنتی دارد که در ادامه می‌خوانید.

آقای دکتر، ظاهرا با پیک پنجم کرونا دوباره بیمارستان‌ها شلوغ شده‌اند. بیمارستان نورافشار در چه وضعیتی قرار دارد؟
بله، متأسفانه وارد پیک پنجم کرونا شده ایم و تخت‌های بیمارستان و آی‌سی‌یو در حال پُر شدن است.

بیمارستان نورافشار یک بخش از بیمارستان را هم به بیماران کرونا که درمان سرپایی لازم دارند، اختصاص داده، درست است؟
بله، ما در این بخش از بیمارستان نورافشار از دو روش درمان با طب سنتی و درمان با طب کلاسیک استفاده می‌کنیم. در واقع دستورات طب کلاسیک و سنتی به صورت تلفیقی و همزمان برای بیمار تجویز می‌شود.

جدا از مسئولان بهداشت و درمان که گا‌ها موافق و مخالف طب سنتی هستند، افزایش نرخ گیاهان دارویی در دوران کرونا نشان داد که بسیاری از مردم متقاضی استفاده از این روش برای پیشگیری و درمان کرونا بودند. مردم چقدر از اینکه کرونا به صورت تلفیقی از طب کلاسیک و سنتی درمان می‌شود، استقبال می‌کنند؟
مردم از توصیه‌های طب سنتی استقبال می‌کنند. معمولا وقتی بیماران مبتلا به کرونا برای درمان سرپایی مراجعه می‌کنند و متوجه می‌شوند که خدمات طب سنتی در کنار طب کلاسیک ارایه می‌شود، دستورالعمل‌های طب ایرانی را از ما می‌گیرند.

هر چند که پژوهش علمی صورت نگرفته، اما تقریبا در یک مقایسه ساده ظاهری کسانی که از دستورات تلفیقی درمان استفاده کرده‌اند، راضی‌تر بوده‌اند و سرعت بهبودی‌شان هم در طول مدتی که به صورت سرپایی برای درمان کلاسیک رمدسیویر در مقایسه با کسانی که دستور طب سنتی نگرفته بودند، بهتر بوده است.

طب سنتی در این دوران چه مسیری را طی کرد و چقدر به کمک درمان کرونا آمده است؟
از ابتدای پیدایش بیماری کرونا با توجه به علایم و مکانیزم بروز بیماری توسط این ویروس پیشنهادات ویژه‌ای توسط فعالان این حوزه و همچنین دفتر طب ایرانی وزارت بهداشت و متخصصان آکادمیک ارایه شد. در هر صورت بازار طب سنتی، بازار مکاره‌ای است و مدعیان زیادی ادعا‌های بسیاری درخصوص روش‌های درمانی مختلف ارایه می‌دهند.

مردم هم به هر حال، چون عده‌ای مستأصل بودند که چه چیزی خوب یا بد است و عده‌ای هم که نیاز داشتند از این دستورالعمل‌ها استفاده کردند. موضوعی که باعث شد برخی از اقلام مثل دارچین یا زنجبیل هم افزایش تقاضا و قیمت هم پیدا کند. در هر صورت طب سنتی هم بر اساس مبانی خودش، راهکار‌های درمانی مستقل یا مکمل ارایه می‌دهد.

بحث گران‌شدن یکسری از دارو‌ها و اقلام مرتبط با طب سنتی پیش آمد، درست مثل زنجبیل که می‌گفتند مصرفش باعث می‌شود بیماران دچار عفونت حاد ریوی هم از آی‌سی‌یو مرخص شوند. همین امر هم باعث شد که حتی قیمتش به کیلویی ٢٠٠هزار تومان رسید. سوالم از شما این است که مصرف خودسرانه گیاهان دارویی و خوراکی تا چه حد درست است؟
از یک طرف بسیاری از مردم به روش‌های درمان با دارو‌های گیاهی اعتقاد دارند و از طرف دیگر در دوره همه‌گیری این ویروس ناشناخته، مردم در مقاطعی آنقدر ترسیده بودند که گاهی به هر مطلبی که پایه و اساس دقیقی نداشت و فقط در شبکه‌های اجتماعی تبلیغ یا بازنشر می‌شد، توجه ویژه می‌کردند.

یکی از این موضوعات هم اقلامی مثل دارچین و زنجبیل بود. اما در پاسخ به سوال شما باید بگویم که درست است که گیاهانی مثل دارچین و زنجبیل خواص زیادی دارند و سیستم ایمنی بدن را بهبود می‌بخشند، اما ما معتقدیم که افراط در مصرف‌شان هم مضر است.

در شبکه‌های اجتماعی خبر‌های زیادی از خواص و فواید زنجبیل و دارچین در پیشگیری و حتی درمان کرونا مطالب منتشر می‌شود. این موضوع چقدر درست است؟
در دوران کرونا اقلامی مثل دارچین و زنجبیل تقریبا پرچم‌دار بودند و تبلیغات زیادی هم برای آن‌ها شد. هرچند اثربخشی خیلی از این مواد غیرقابل انکار است، اما گاهی اوقات افراط در مصرف خیلی از گرمیجات، اثرات معکوس دارد.

چرا؟
برای اینکه بدن را از حالت تعادل خارج می‌کند، عملکرد کبد حالت طبیعی خودش را از دست می‌دهد، مخاط‌ها خشک می‌شوند و شکنندگی‌شان افزایش پیدا می‌کند، بنابراین می‌تواند در مواردی باعث بیشتر وارد شدن ویروس کرونا به بدن شود. هر خوراکی مفیدی هم باید در حد اعتدال و به تشخیص پزشک مصرف شود.

یکی از باور‌هایی که خیلی زیاد در این دوران بین مردم رواج پیدا کرد این بود که زنجبیل حتی یک بیماری را که دچار عفونت حاد تنفسی شده، از تخت آی‌سی‌یو مرخص می‌کند. این موضوع چقدر به واقعیت نزدیک است؟
زنجبیل جزو گیاهانی است که ضمن اینکه سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند، رطوبت مجاری تنفسی را که بستر فعالیت ویروس کرونا هستند، کاهش می‌دهد. اما اصلا در این حد درست نیست و زنجبیل در آی‌سی‌یو معجزه نخواهد کرد.

حتی در برخی افرادی که دچار تنگی نفس حاد شده‌اند ممکن است مصرف زنجبیل مشکل‌شان را بیشتر کند؛ بنابراین تشخیص مصرف و میزان مصرف هم باید به تشخیص پزشک متخصص طب سنتی باشد.

طب سنتی الان به چه راهکار‌های مفیدی برای پیشگیری و درمان کرونا رسیده است؟
الان که در پیک پنجم کرونا، ویروس با شدت و قدرت بالا وجود دارد، مهم‌ترین بحث که همه ما به آن اعتقاد داریم، رعایت پروتکل‌های بهداشتی است. شست‌وشوی مکرر دست، فاصله‌گذاری اجتماعی و استفاده از ماسک از اولین شرایط پیشگیری از ابتلا به بیماری کرونا هستند.

دومین موضوع این است که همه افراد جامعه باید خودشان را برای این شرایط و ویروس ناشناخته آماده کنند، یعنی هم از نظر ذهنی باید آرامش کافی داشته باشند و به دور از استرس به زندگی روزانه‌شان ادامه دهند و هم از نظر جسمی سیستم ایمنی بدن را بالا نگه دارند.

آقای دکتر، برای تقویت سیستم ایمنی بدن رعایت چه نکات و مصرف چه موادی ضروری‌تر است؟
نخست اینکه باید از مصرف بیش از حد غذا خودداری کنیم، به خصوص در پیک‌های رایج کرونا نباید غذا‌های چرب مصرف کرد. با کاهش حجم و کالری غذا، بدن برای مقابله با ویروس‌های احتمالی آماده و قوی‌تر است. آداب صحیح غذا خوردن مثل خوب جویدن، عدم تداخل غذایی و پرهیز از شرایطی که ما به آن می‌گوییم شرایط امتلایی. یعنی انباشت مواد غذایی که در بدن صحیح هضم نشده‌اند.

ایجاد یک شرایط اجابت مزاج روان نیز نکته مهمی است، چراکه شاید در این ایام، یبوست استعداد به ابتلا را بالا ببرد. درست و به موقع خوابیدن مهم است، استراحت کافی داشته باشید. بی‌خوابی‌های شدید بدن فرد را مستعد بیماری می‌کند.

استرس و هم و غم نداشته باشید و اساسا ترس از کرونا بدن را به دلیل کاهش سیستم ایمنی در شرایط ابتلا قرار می‌دهد. استفاده از مواد خوراکی که سرشار از ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند، اثرات پیشگیری دارند. بهترین و مهم‌ترین توصیه‌ای که داریم این است که حتما مایعات فراوان مصرف کنید.

یعنی هر چند ساعت یک بار آشامیدن آب گرم و دمنوش‌های گیاهی مثل دمنوش بابونه، گل‌گاو زبان و آویشن که سیستم ایمنی را تقویت می‌کنند، بسیار مفید است. آن هم در حدی که رنگ ادرار به رنگ آب شبیه باشد، اصطلاحا بدن هیدراته باشد. گیاهی داریم به اسم گیاه زرین‌گیاه که برای افرادی که فشار خون ندارند، قابل مصرف است و سیستم ایمنی بدن را افزایش می‌دهد.

اگر به کرونا مبتلا شدیم، مصرف چه موادی لازم است؟
افرادی که مبتلا می‌شوند دستورات غذایی خاصی را برایشان داریم. متخصصان طب سنتی با پژوهش‌های بالینی روی دارو‌های گیاهی برای درمان کرونا کار کرده‌اند. دارو‌هایی بر پایه آویشن و اسطوخودوس یا زنیان برای درمان سرفه از قدیم کار شده است، برخی به بازار هم ارایه شدند.

به هر حال برای هر فردی نوع درمان متفاوت است، اما برخی از پرهیز‌های غذایی تقریبا مشترک است. مثلا افرادی که مبتلا شده‌اند و مشکل تنفسی دارند، حتما از مصرف غذا‌های تند و گرم مثل سیر و زنجبیل پرهیز کنند. ضمن اینکه ممکن است به تشخیص پزشک کپسول زنجبیل تجویز شود، اما به صورت روتین کسانی که در منزل هستند، حتما پرهیز از غذا‌های تند و گرم را جدی بگیرند. متخصصان طب سنتی معتقد هستند مصرف لبنیات، ماست و دوغ را باید محدود کرد.

در عوض مصرف سوپ سبزیجات را افزایش دهید. سبزیجات بخارپز، استفاده از غلات و سبزیجاتی مثل گشنیز و جعفری، شلغم و چغندر نیز در سوپ‌ها و آش‌ها مفید است. استفاده از ترکیب جوشانده آویشن اسطوخودوس، عناب و شیرین‌بیان می‌تواند به درمان بیماری کمک کند.

گل پنیرک یکی از گیاهان بسیار پرخاصیت است که برای درمان بیمارانی با علایم تنفسی به همراه سرفه‌های خشک در کنار دارو‌های بالا یا به تنهایی استفاده می‌شود. ماءالشعیر طبی نیز تأثیر زیادی در درمان دارد. به این صورت که یک قاشق غذاخوری جوی پوست‌کنده با سه لیوان آب و دو عدد عناب نیم‌کوب همراه با هم بجوشانید تا جو کاملا نرم شود و حجم آب به یک لیوان برسد. این نوشیدنی به رفع التهابات تنفسی کمک می‌کند.

آقای دکتر اگر بخواهید فقط یک مورد که معجزه‌وار ما را از ویروس کرونا دور نگه می‌دارد، بگویید چه نکته‌ای است؟
البته به نظرم معجزه‌ای فعلا نداریم، اما در بحث پیشگیری رعایت اصول ششگانه حفظ سلامت است. در رأس آن‌ها خواب کافی است. استراحت کافی و پرهیز از استرس. استرس‌های روحی و ترسیدن از بیماری یکی از مهم‌ترین عواملی هستند که فرد را مستعد ابتلا به ویروس کرونا کند.

ضمن اینکه این موضوع از نظر طب کلاسیک هم کاملا اثبات شده است. ورزش و نرمش ملایم در طول روز نیز می‌تواند کمک کند تا سیستم ایمنی بدن قوی باشد و در صورت ورود ویروس به بدن بتوانیم کرونا را شکست دهیم.