دیپورت ایرانیان از گرجستان؛ ماجرا چیست؟

امکان بازگشت ایرانیان مقیم گرجستان به این کشور سد شده است؛ ایرانیانی که با داشتن پاسپورت و کارت اقامت، پشت مرز‌ها مانده‌اند. خانواده‌هایی که دو نیمه شده‌اند و زندگی‌ها و کسب‌و‌کار‌هایی که سرنوشتشان نامعلوم است.

اتفاق عجیب‌تر اینکه گویا مشکل نه لزوما پاسپورت ایرانی، بلکه هویت ایرانی است؛ تا جایی که بر مبنای یک ویدئو منتشرشده، حتی ایرانیانی که با پاسپورت آلمانی و کارت واکسیناسیون کامل (فایزر) قصد ورود به گرجستان را داشته‌اند نیز از امکان عبور از مرز بازمانده اند.

این ماجرا که در ماه‌های اخیر و هم‌زمان با شیوع بیماری کرونا رخ داده، به یک بحران در زندگی ایرانیان مقیم و ساکن این کشور بدل شده است.

به نظر می‌رسد اراده‌ای غیر‌رسمی به دنبال منافعی که هنوز ابعاد آن مشخص نیست، رویه‌ای را آغاز کرده که نه قانونی است، نه انسانی و نه اخلاقی. از سویی دیگر، تاکنون وزارت خارجه و دولت گرجستان و وزارت خارجه و سفارت ایران واکنش یا اقدام قاطعی برای حل این معضل انجام نداده‌اند.

در یک ویدئو، یک زن ایرانی ساکن تفلیس، با اشاره به اینکه کارت اقامت طولانی‌مدت و پاسپورت گرجستان را دارد و سرمایه‌گذاری ملکی در این کشور انجام داده است، می‌گوید قبل از ترک خاک این کشور با وزارت خارجه گرجستان تماس داشتم که به من اعلام شد هیچ مشکلی برای ورود به گرجستان ندارم، اما پلیس مرزی از ورودم به این کشور ممانعت می‌کند.

این زن می‌گوید من دو دُز واکسن کرونا را در خاک گرجستان زدم و هیچ مشکلی بابت مدارک واکسیناسیون هم ندارم! یک ایرانی دیگر هم دقیقا همین حر‌ف‌ها را تکرار می‌کند.

عجیب‌تر اینکه ایرانیانی که با زدن دو دُز واکسن و اقامت دائم گرجستان خاک این کشور را به مقصد کشور دیگری ترک کرده‌اند و اصلا به ایران باز‌نگشته‌اند هم اجازه ورودشان به خاک گرجستان داده نشده و آن‌ها را از فرودگاه برگردانده‌اند.

برخی شنیده‌ها حاکی از این است که سفیر ایران در گرجستان امکانی تحت عنوان پرواز جامانده‌ها ایجاد کرده و برای ایرانیان مقیم گرجستان که در ایران یا کشور‌های دیگر جا مانده‌اند و مشکل ورود به خاک این کشور را دارند، یک امکان پروازی ایجاد کرده است. یعنی به صورت موردی اجازه سفر این افراد را از وزارت خارجه گرجستان دریافت کرده و با پرواز جامانده‌ها، آن‌ها را وارد خاک این کشور می‌کند.

اما اصل مشکل به قوت خود باقی است. قاعدتا سفارت ایران در گرجستان باید با ارائه یک گزارش مفصل به وزارت خارجه ایران از آن‌ها درخواست کند سفیر گرجستان را احضار و مراتب را سریعا اعلام و دستور حل و رفع مشکل را خواستار شوند تا ایرانیان هم مانند اتباع مقیم از کشور‌های دیگر بتوانند به‌راحتی به خاک این کشور بدون مشکل رفت‌وآمد کنند.

نکته‌ای که نباید فراموش کرد، این است که بعضی از این افراد به هر دلیل به‌طور کامل از ایران مهاجرت کرده‌اند و تمام سرمایه و زندگی‌شان را به گرجستان منتقل کرده و انتظار بحقشان از وزارت خارجه و سفارت ایران در گرجستان، حمایت کامل و بی‌چون‌و‌چرا از حقوق مادی و معنوی آنهاست.

با توجه به اینکه اقامت‌گرفتن ایرانیان در گرجستان منوط به سرمایه‌گذاری آن‌ها در این کشور است، امروز این سرمایه‌ها در خطر است و با روشی که گرجستان در پیش گرفته، به نظر می‌رسد شرایط برای ایرانی‌ها آن‌قدر سخت شود تا آن‌ها مجبور به فروش سرمایه خود به نصف قیمت شوند.

شنیده‌ها هم همین را تأیید می‌کند؛ اینکه سرمایه‌گذاران ایرانی مجبور به فروختن دارایی و املاک خود زیر قیمت شده‌اند تا در جایی دیگر سرمایه‌گذاری کنند. بر همین اساس، باز هم شنیده‌ها حاکی از این است که سیلی از سرمایه‌گذاران ایرانی مقیم گرجستان به سمت ترکیه سرازیر شده‌اند.

این در حالی است که ابراهیم رئیسی اخیرا با بیان اینکه امنیت «سرمایه‌گذاری» در گرو امنیت «سرمایه» و «سرمایه‌گذار» است، تأکید کرده بود که امنیت هر دو در دولت سیزدهم تضمین و زمینه سرمایه‌گذاری ایرانیان در داخل کشور از‌جمله تسهیل و تسریع صدور مجوز‌ها فراهم شده است.

سؤالی که ابراهیم رئیسی باید به آن پاسخ دهد، این است که مقصود او از این امنیت چیست که چرا ایرانیانی که سرمایه‌هایشان در گرجستان به علت سیاست‌های نادرست این کشور به خطر افتاده، حاضر به بازگرداندن آن به ایران نیستند و همچنان کشور‌های همسایه را ترجیح می‌دهند؟

برخورد دولت گرجستان که صرفا با اتباع ایرانی و دارندگان ملیت ایرانی صورت گرفته، از‌قضا اتفاق تازه‌ای هم نیست. اگر این روز‌ها بهانه برخورد با ایرانیان مقیم این کشور پاندمی کروناست، اما سال ۹۷ هم که هنوز بحران کرونا رخ نداده بود، مشابه این اتفاق رخ داد.

سه سال پیش هم‌زمان با انتخابات در گرجستان و تغییر جهت سیاست در این کشور، خبر ممانعت گرجستان از ورود اتباع ایرانی به داخل این کشور منتشر و توصیه شد تا اطلاع ثانوی از سفر به این کشور خودداری شود.

برخی رسانه‌ها علت این برخورد دولت گرجستان را که هم‌زمان با انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور شده بود، سیاسی دانسته و نوشته بودند: «این روند از یک ماه پیش، پس از به‌قدرت‌رسیدن «سالومه زورابیشویلی» ـ ر‌ئیس‌جمهور جدید گرجستان‌ـ با توجه به سیاست‌های ضد‌مهاجرتی او تشدید شده است». میخائیل ساآکاشویلی، رئیس‌جمهوری که سال ۲۰۰۴ در گرجستان بر مسند نشست، فقط چند ماه پس از انتخابش به ایران سفر کرد تا نشان دهد توسعه روابط با کشور‌های منطقه از برنامه‌های اصلی گرجستان جدید منظور نظر اوست.

او در این سفر به منطقه فریدن در استان اصفهان هم که گرجی‌نشین است، سر زد و با هزاران نفر از گرجیان دیدار کرد. پس از آن رابطه گرجستان و ایران نزدیک‌تر شد؛ تا جایی که سال ۲۰۱۰ توافق‌نامه‌ای امضا می‌شود و مردم هر دو کشور نیز این نزدیکی روابط را درک می‌کنند.

سال ۲۰۱۰ توافق‌نامه لغو ویزا برای سفر شهروندان هر دو کشور امضا می‌شود. سال ۲۰۱۱، ۵۶‌هزار‌و ۳۸۶ شهروند ایرانی و سال ۲۰۱۲، ۸۲‌هزار‌و ۸۸۵ گردشگر ایرانی به گرجستان سفر می‌کنند؛ تا جایی که ایران در رده پنجم در میان مبدأ گردشگری خارجی در گرجستان قرار می‌گیرد.

از سال ۲۰۱۲ و با روی‌کار‌آمدن حزب رقیب، یعنی حزب رؤیای گرجی، ورق بازمی‌گردد. سردی روابط گرجستان با ایران از اول جولای ۲۰۱۳ با ابطال توافق‌نامه لغو ویزا بین دو کشور آغاز می‌شود؛ تا جایی که سال ۲۰۱۵ ایران از رده پنجم در صنعت گردشگری گرجستان به رده یازدهم می‌رسد.

با فشار دولت ایران، در نهایت قرار می‌شود به شهروندان ایرانی در مبادی ورودی کشور گرجستان ویزا داده شود؛ طرحی که در برخی موارد به‌جای آنکه گرهی از مشکلات ایرانی‌ها باز کند، گره را کورتر هم می‌کند.

زمستان سال ۲۰۱۶ اعلام می‌شود دوباره گرجستان به توافق‌نامه لغو ویزا برای سفر اتباع دو کشور باز‌گشته است و ایران در سال ۲۰۱۶ رتبه ششم خود در تعداد گردشگران خارجی در گرجستان را باز پس می‌گیرد و در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ با پشت سر گذاشن اوکراین، به رده پنجم گردشگران خارجی در گرجستان می‌رسد.

اما چهار ماه مانده به پایان سال ۲۰۱۸، بازی از نو شروع می‌شود؛ گزارش‌های متعدد از مرز‌های گرجستان، جایی که اتباع ایرانی اجازه ورود به این کشور را پیدا نکرده‌اند.

ریجکت‌های مرزی از مرز سادخلو (مرز بین ارمنستان و گرجستان) آغاز و به‌زودی به تمام مرز‌ها تعمیم داده می‌شود. بسیاری از اتباع ایرانی که در گرجستان به روش‌های مختلف سرمایه‌گذاری کرده و اقامت دریافت کرده‌اند، بر حسب ماده ۱۸ اقامت آن‌ها تمدید نمی‌شود و کار را برای اتباع ایرانی سخت‌تر می‌کند.

شیوع کرونا و تصمیم دولت گرجستان درباره بستن مرزهایش با ایران، امید‌ها برای بهترشدن وضعیت اتباع ایرانی در این کشور را به نا‌امیدی تبدیل می‌کند. گرجستان ۲۳ فوریه ۲۰۲۰، سه روز پیش از آنکه اولین مورد ابتلا به کرونا در کشورش را تأیید کند، مرزهایش با ایران را بست؛ اما اعلام کرد این محدودیت موقتی است و به‌زودی مرز‌ها باز می‌شود؛ محدودیتی که همچنان باقی است.

دولت گرجستان در یک تصمیم ناگهانی، مرزهایش را به روی خودرو‌های ترانزیتی ایرانی هم می‌بندد؛ در‌حالی‌که کامیون‌های ترانزیتی کشور‌های دیگر می‌توانند به‌راحتی وارد گرجستان شوند.