شوک حوادث به روان آدمی
کنار آمدن با یک سانحه برای انسان دشوار است و هر کس حتی با تابآوری بالا و ساختار روانی قوی میزانی از اضطراب را بروز میدهد.
آزاده سهرابی | بسیاری از ما ممکن است در زندگی با حوادثی روبهرو شویم که بسیار تلخ و شوکه کننده باشند. در طول پاندمی کرونا عده زیادی با مرگ عزیزانشان روبهرو شدند، عدهای خود ورود پاندمی کرونا به کشور و آن قرنطینهها برایشان تحمل ناپذیر و شوکه کننده بود.
در کشور ما زلزله زیاد تجربه میشود و این روزها شوک حادثه فرو ریختن ساختمان متروپل برای بسیاری از مردم آبادان، چه کسانی که عزیزی را از دست دادند چه دیگران، بار دیگر به ما هشدار میدهد که یکی از اختلالها در ساختار روان را جدی بگیریم و آن اختلال استرس پس از سانحه یا PTSD است.
در واقع تمام کسانی که با یک حادثه تلخ و شوکه کننده روبهرو میشوند از قبیل مرگ، خشونتهای خانگی، تصادف اتومبیل، جنگ، زلزله و... در معرض این اختلال هستند که با شدتهای متفاوتی ظاهر میشود.
کنار آمدن با یک سانحه برای انسان دشوار است و هر کس حتی با تابآوری بالا و ساختار روانی قوی میزانی از اضطراب را بروز میدهد. اما در برخی مواقع نه تنها افراد پس از دوره مشخصی علائم اضطرابیشان بهبود پیدا نمیکند بلکه شدیدتر میشود تا جایی که زندگی شخصی آنها با اختلال روبهرو میشود.
هر چند تجربههای اضطراب و سوگ و افسردگی تا یک ماه پس از این رویدادها طبیعی است، اما اگر علائم شدت پیدا کند و بیش از آن طول بکشد، نیاز به مداخله دارد. هر چند مدلی از این اختلال هم با تأخیر بروز پیدا میکند و ممکن است حتی یک سال پس از حادثه علائم شروع شود. فلاش بک، کابوس و اضطراب شدید و فکر ناخواسته به رخداد از علائم این اختلال است.
درمجموع، علائم PTSD ذیل چهار گروه دستهبندی میشود: خاطرات آزار دهنده، اجتناب، تغییرات منفی در تفکر و روحیه و تغییر در واکنشهای فیزیکی و عاطفی.
مثلاً فرد با یادآوری رویداد احساس میکند دوباره آن حادثه در حال رخ دادن است. فرد مایل است از هر مکان، حرف و کسی که آن رویداد را تداعی میکند، اجتناب کند. ترس، عصبانیت، احساس گناه، ناامیدی در مورد آینده در فرد زیاد است.
پرخاشگری، اختلال در خواب، عدم تمرکز، انجام رفتارهای خطرناک مثل نوشیدن الکل و مصرف مواد مخدر و رانندگی پر خطر یا افکار خودکشی ازعلائم دیگر استرس پس از سانحه است. گاهی حتی فرد به یک بی حسی عاطفی ممکن است برسد.
به نظر میرسد تازه بعد از عبور از سوگ فردی و جمعی در آبادان باید یک چکاپ جدی روانی توسط متخصصان صورت بگیرد تا از منظر این اختلال افراد بررسی شوند.
آسمان زرد کم عمق، دنیای آشفته استرسزا
بسیاری از فیلمهای سینمایی خصوصاً در هالیوود با تمی از این اختلال ساخته شدهاند چرا که اساساً این اختلال اولین بار در کهنه سربازان دیده شد.
یکی از فیلمهای امریکایی که این اختلال را دستمایه قرار داده، فیلم «شکارچی گوزن» به کارگردانی مایکل چیمینو و درباره جنگ امریکا و ویتنام است. حتی یکی از فیلمهای دنیای سینمایی مارول به نام «مرد آهنی ۳» نیز بخوبی علائم PTSD را در تونی استارک شخصیت اصلی نشان میدهد.
اوکه ماجراهای تلخی را در گذشته (فیلم انتقامجویان) تجربه کرده دچار حملات پانیک، فلاش بک به گذشته و اجتنابهای شدید شده است. در فیلمهای سینمایی ایرانی این اختلال هم کمتر در عمق دیده شده، اما فیلم «آسمان زرد کم عمق» ساخته بهرام توکلی از نمونههای نسبتاً خوب برای نشان دادن شخصیتی دچار استرس پس از سانحه است.
غزل که سابقه بستری شدن در بیمارستان روانی را هم دارد در فیلم دچار فلاش بکها و یادآوری تصادفی که به مرگ والدینش منجر شده یا از دست رفتن برادرش در بازی مهد کودک میشود و یک احساس گناه شدیدی را تجربه میکند که در نهایت یک فروپاشی درون درام و ساختار روانی این فرد به وقوع میپیوندد.
منبع: روزنامه ایران