دوگانه صعود و سقوط بورس

ناکامی بازار سرمایه همچنان ادامه دارد. روز گذشته باز‌هم بورس تهران شاهد اصرار سهامداران بر عرضه‌های سنگین بود و نتوانست رنگ سبز را به رخ فعالان بورسی بکشد. روند منفی که شاخص‌های بورسی در پیش گرفته‌اند با کاهش ارزش معاملات در این بازار چشم‌اندازی مبهم از آینده دادوستد‌های تالارشیشه‌ای ترسیم می‌کند.

وضعیت مذکور که به ناپایداری در اعتماد سرمایه‌گذاران بیش از قبل دامن زده، از مسیری نامشخص پیش‌روی بازار حکایت می‌کند. ارزش معاملات خرد در ۱۶ روز گذشته به زیر دو‌هزار‌میلیارد تومان سقوط کرده به‌طوری که در ۶۰‌روز معاملاتی فصل تابستان، بازار شاهد ورود پول حقیقی تنها در ۶‌روز معاملاتی بوده است.

بررسی جریان معاملاتی بازارسهام در هفته‌های گذشته به‌وضوح نشان می‌دهد بازار یادشده تا چه میزان تشنه پول است. شاخص‌کل بورس اوراق‌بهادار تهران در ۱۹شهریور سطح مقاومت ۴/ ۱‌میلیون واحدی را از دست داد، به این ترتیب سرمایه گذاران پس از ازدست‌رفتن ابرکانال مذکور به ترتیب شاهد افت‌های پیاپی نماگر اصلی بودند.

روز گذشته نیز در حالی تمام شاخص‌های سهام قرمز پوش شدند که عرضه کنندگان سهام از متقاضیان پیشی‌گرفتند تا یک‌بار دیگر شکل گیری صفوف فروش در نماد‌های شاخص ساز و کوچک، بازار را به دردسر بیندازد.

برخی تحلیلگران سیر حرکتی قیمت دلار در به‌وجود آمدن روند کنونی بازار سهام را نکته‌ای کلیدی ارزیابی می‌کنند. در روز یکشنبه ۱۳شهریور ماه جهش قیمت دلار سرعت گرفت و این اسکناس در بازار آزاد تهران وارد ابر کانال ۳۰‌هزار‌تومان شد.

بعد از شکست اولین مقاومت پیش‌رو در هفته‌های بعد دلار به‌راحتی در مرز کانال ۳۲‌هزارتومان آرام گرفت. شکست مقاومتی پی‌درپی در بازار ارز اثرات چشمگیری بر کاهش تقاضای موثر سهامی برجای گذاشته است. برآورد‌ها از روند ورود پول به بازار ارز حاکی از آن است که بخشی از پول واردشده به این کانون، سرمایه‌های خارج‌شده از بورس به امید حفظ حداقلی ارزش ریال در برابر تورم بوده است.

در هفته‌جاری نیز با وجود اینکه شاخص‌کل بعد از استراحت روز شنبه‌کار خود را با یک روز تاخیر آغاز کرد، اما تحت‌تاثیر متغیر‌های اثرگذار داخلی و خارجی در نهایت نتوانست عایدی چندانی برای فعالان بورسی به‌همراه داشته باشد، به‌طوری‌که بازدهی شاخص در مقایسه با ابتدای سال۱۴۰۱ منفی شد و رقم ۰۱/ ۰درصد را ثبت کرد.

بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند ثبات قیمت دلار بالای مرز ۳۰‌هزارتومان، افزایش نااطمینانی‌ها به کنترل نرخ تورم، از تب و تاب افتادن برجام، رکود جهانی در بازار کامودیتی‌ها و پافشاری سیاستگذار بر اجرای دستورالعمل‌های مبهم و دردسرساز، شجاعت بیشتری برای ترک از بورس تهران به بازیگران این بازار خواهد بخشید.

بورس خالی از محرک

این وضعیت تا چه زمانی می‌تواند ادامه داشته باشد؟ متداول‌ترین پرسش این‌روز‌های بازار سهام که بر کلافگی اهالی آن افزوده است. تحلیلگران بورسی پاسخ‌های متفاوتی به این ابهام بزرگ می‌دهند، اما همه کارشناسان در مورد یک مساله مهم اتفاق‌نظر دارند.

استراتژی احتیاطی سرمایه‌گذاران که از اواسط اردیبهشت‌ماه در دستور کار اغلب گروه‌ها قرار گرفته با قدرت هرچه تمام در روز‌ها و هفته‌های آینده نیز باقی خواهد ماند. قرار گرفتن در سراشیبی سقوط و اصلاح بورس که نتیجه‌ای جز کاسته‌شدن از ارتفاع شاخص کل دربر نداشته به دلیل ثبات نسبی حاکم بر وضعیت متغیر‌های کلان اثرگذار، اصلاح قیمت را به‌دنبال داشته است.

این وضعیت ناخوشایند با توجه به اینکه می‌تواند سودآوری شرکت‌ها را تحت‌تاثیر منفی قرار دهد، موجب شده تا خریداران جذب بازار‌هایی با حداقل ریسک شوند.

در این میان بازار سهام نیز که در دو سال‌گذشته به‌عنوان یکی از پر‌حاشیه‌ترین بازار‌های دارایی عملکرد متفاوت‌تری نسبت به بازار‌های رقیب داشته، طی این مدت سهامداران را به لاک‌دفاعی فرو برده است. علی ایمانی کارشناس بازارسرمایه ضمن بیان این مطلب اظهار کرد: نبود محرک‌های رشد قیمتی در بازار داخلی و خارجی، بورس را وارد مرحله تازه‌ای از سقوط قیمت کرده و این در حالی است که گمانه‌زنی‌ها از نرخ رشد پایه پولی در سال‌جاری از محدوده ۳۰‌درصد خبر می‌دهد. این مهم در کنار مسائل مرتبط با رکود جهانی و تداوم اجرای سیاست‌های انقباضی فدرال رزرو نقشه‌راه بورس تهران را با مخاطرات جدی همراه می‌سازد.

با توجه به اینکه همه راه‌ها برای صعود قیمت‌ها در بازار‌های کالایی بین المللی بسته شده به‌نظر می‌رسد این عامل تالار شیشه‌ای را هدف قرار دهد.

به گفته ایمانی، یکی از متغیر‌های اثرگذار بر رشد قیمت سهام در بازار سرمایه ایران ورود پول سرگردان به این بازار است؛ با این اوصاف کاهش حجم دادوستد‌های روزانه و عدم‌ورود پول به جریان معاملاتی مانع از شکل‌گیری تقاضای موثر شده است.

او با اشاره به نقش عوامل اثرگذار بر عملکرد سهام توضیح داد: معامله‌گران سهام همواره نیم نگاهی به تحولات بین‌المللی و اثرات آن بر تحرکات خیابان فردوسی دارند؛ جایی‌که دلار هم‌اکنون به نوسان در محدوده ۳۱ تا ۳۲‌هزار‌تومانی ادامه می‌دهد.

دلار به‌عنوان یکی از بازو‌های اصلی رشد نماگر‌های بورسی و قیمت سهام کالامحور وضعیت بازار سهام را وارد فاز جدیدی از تغییرات کرده است. در حال‌حاضر صنایع کامودیتی محور بورس (شامل گروه فلزات اساسی، محصولات شیمیایی، فرآورده‌های نفتی، کانه‌های فلزی و چندرشته‌ای صنعتی)، حدود دو‌سوم از ارزش کل بورس تهران را در اختیار دارند، بر همین اساس می‌توان به‌درستی بر این نکته تاکید کرد که چرا بازار سهام تا این میزان متاثر از عوامل اثرگذار بیرونی است. پیشروی رکود جهانی با اثربخشی بر این بخش مانع از انتفاع صنایع مذکور نسبت به رشد قیمت دلار می‌شود.

حواشی مباحث غیر‌اقتصادی

درجازدن‌های پی‌درپی شاخص‌کل به یک عامل مهم دیگر نیز بستگی دارد. همان‌طور که بار‌ها مشاهده شده بورس تهران در حوزه غیراقتصادی به‌شدت متاثر از فضای سیاسی است، در واقع انتظارات ایجاد شده از روند قیمتی سهام تحت‌تاثیر این عامل تعیین‌کننده به‌وجود آمده؛ از این‌رو انتظارات از سبزپوشی و افزایش ارتفاع شاخص در کنار عملکرد سایر بازار‌های مالی بر اساس متغیر یادشده شکل می‌گیرند. این موضوع می‌تواند نقش عوامل اثرگذار مثبت را خنثی و ناکارآمد جلوه دهد.

با توجه به اینکه سیگنال مثبتی از فضای سیاسی کشور مخابره نمی‌شود، بازار سهام جذابیت خود را درمیان سرمایه‌گذاران از دست داده‌است. روز گذشته بورس تهران در ادامه روند رو به افولی که در پیش گرفته بود، مجددا کام سهامداران را تلخ کرد. افت بیش از ۶‌هزار واحدی شاخص‌کل در حالی رقم خورد که سهامداران با قدرت هرچه بیشتر در مسیر خروج قرارگرفتند.

به‌نظر می‌رسد روند نوسانی بازار با توجه به زمان انتخابات کنگره آمریکا همچنان پرنوسان دنبال شود. اغلب کارشناسان بازار سرمایه بر این مهم تاکید می‌کنند و معتقدند درحالی‌که بازارسهام با تداوم خروج پول دست به‌گریبان است، مخابره سیگنال مثب از این فضا تا حدودی از جو رخوت‌انگیز معاملات می‌کاهد.

احسان رضاپور، کارشناس بازار سرمایه نیز ضمن تایید این اظهارات تاکید کرد: در روز‌های گذشته همسو با شاخص کل، شاخص کل هم وزن نیز روند منفی به خود گرفته به‌طوری‌که معامله‌گران شاهد موج ریزشی اغلب شرکت‌ها و عقب نشینی شاخص‌های سهام هستند.

در این میان به‌نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران بر اساس استراتژی اخیر خود اقبال بیشتری به سمت سهام کوچک و متوسط نشان دهند.

نگاهی به موارد مطرح شده نشان می‌دهد با انتشار عملکرد شرکت‌ها به مرور بازار سهام بتواند جایگاه بهتری نسبت به ماه‌های گذشته در بین سرمایه‌گذاران کسب کند. برخی دیگر از تحلیلگران بورسی بر این باورند که بازار سهام سرانجام خود را با وضعیت تورمی کشور وفق خواهد داد؛ گرچه به‌نظر می‌رسد این موضوع در بلندمدت محقق شود. ایجاد موج‌های مقطعی از سوی صنایع مختلف نیز می‌تواند منجر به تغییر و جابه‌جایی سودآوری نماد‌های مختلف شود.