راز‌های ناگفته نفرتیتی؛ بانوی اول مصر!

سردیس ملکه «نفرتیتی»، یکی از مشهورترین اشیاء به جای مانده از مصر باستان است. راز‌های زیادی درباره این ملکه همچنان وجود دارد که کشف آن‌ها گِره بخشی از معما‌های مصر باستان را باز خواهد کرد.

ملکه «نفرتیتی» به همراه همسرش فرعون «آخناتون»، از سال ۱۳۳۶تا ۱۳۵۳ پیش از میلاد بر مصر حکومت کردند.

«نفرتیتی» با اینکه فرعون نبود به دلیل نقش تاثیرگذارش به عنوان همسر و ملکه در طول تاریخ از یاد نرفت. تاریخدانان بر اساس شواهد به جای مانده دریافتند «نفرتیتی» طرفدار اصلی اقدامات مذهبی و فرهنگی «آخناتون» بود.

در این مقطع از تاریخ، فرعون «آخناتون» مذهب کشور را از چندخداپرستی به کشور پرستنده «آتون» به معنای قرص آفتاب تغییر داد و «عمارنه» را به عنوان پایتخت انتخاب کرد. البته تغییراتی که «آخناتون» ایجاد کرد، عمر چندانی نداشت و پس از درگذشت «آخناتون» فرهنگ سنتی مصر بار دیگر احیاء شد و جانشینانش تلاش کردند نام «آخناتون» و میراثش را از بین ببرند.

پایتختی که او بنا کرد متروکه شد و آثار هنری که او، نامش و اعضای خانواده‌اش، از جمله «نفرتیتی» را به تصویر می‌کشیدند نیز تغییر داده شدند. میراث این دو مدت‌ها از یاد‌ها رفته بود، تا این‌که کشف سردیسی در اوایل قرن بیستم نفرتیتی را در سطح جهان مشهور کرد.

سردیس «نفرتیتی» به این دلیل به او نسبت داده شده است که تاج سلطنتی که برای مجسمه ساخته شده مشابه تاجی است که «نفرتیتی» در سایر تصویرگری‌های به جای مانده بر سر دارد.

گمان می‌رود «تحوتموس» در سال ۱۳۴۵ پیش از میلاد این سردیس را خلق کرده باشد. پس از این‌که این سردیس در ششم دسامبر سال ۱۹۱۲ میلادی توسط «لودویگ برشارت»، باستان‌شناس آلمانی در ویرانه‌های «عمارنه» کشف شد، «نفرتیتی» به عنوان نمادی از زیبایی ایده‌آل زنانه شناخته شد.


«برشارت» این سردیس را حین کاوش در کارگاه باستانی یکی از مجسمه‌سازان دربار کشف کرد. این شاهکار به طور حیرت‌انگیزی با وجود گذشت ۳۰۰۰ سال همچنان سالم باقی مانده است.

با این‌که شواهد کمی از «نفرتیتی» باقی مانده است، اما اطلاعات کافی برای شناخت نقش و شخصیت این ملکه وجود دارد. در ادامه با چند نکته قابل‌توجه درباره «نفرتیتی» آشنا می‌شوید:

نفرتیتی یک ملکه نوجوان بود

نفرتیتی در سن شانزده سالگی با آمن‌هوتپ چهارم ازدواج کرد. این فرعون پنج سال پس از حکمرانی تغییرات مذهبی را آغاز کرد و خود را «آخناتون» نامید.

آخناتون و نفرتیتی یک شهر جدید بنا کردند

نفرتیتی در حال پرستش آتون

این دو با به وجود آوردن مذهب تک خدایی برای پرستش «آتون»، پایتخت جدیدی به نام «عمارنه» بنا کردند و بیش از پیش خود را از سنت‌های کهن فرمانروایی بر مصر باستان دور کردند.

نفرتیتی لقب‌های متعددی داشت

این ملکه همچون بسیاری از افراد سلطنتی مصر باستان در دوران قدرتش لقب‌های زیادی داشت که از جمله آن‌ها به «شاهزاده موروثی»، «بانوی زیبایی»، «بانوی دو سرزمین»، «همسر پادشاه بزرگ»، «بانوی تمام زنان» و «بانوی مصر علیا و سفلی» می‌توان اشاره کرد.

با توجه به این‌که اسناد زیادی از نفرتیتی باقی نمانده است، تاریخ تولد و درگذشت او مشخص نیست. نفرتیتی در شهر «تبای» متولد شد. نام او «زن زیبا آمده است» معنی می‌شود. پس از ایجاد تغییرات مذهبی در مصر، او «Neferneferuaten» را نیز به نامش اضافه کرد.

هر دو این نام‌ها در کنار همدیگر «زیبایی جمال آتون است، زن زیبا آمده است» معنی می‌شدند.

نفرتیتی و همسرش در غنی‌ترین دوران تاریخ مصر باستان حکومت کردند. در طول حکمرانی «آخناتون»، پایتخت مصر با رشد چشمگیر هنری مواجه شد. برای مثال «سبک عمارنه» که در آن دوره به وجود آمد، اشکال و شخصیت‌ها با اندازه‌های مبالغه‌آمیز و دست‌ها و پا‌های کشیده‌تر به تصویر کشیده می‌شدند.

نفرتیتی همسر قدرتمندی بود

نفرتیتی از همان ابتدای حکمرانی، فرمانروا و همسر سلطنتی محبوب «آخناتون» بود. بر اساس اسناد تاریخی، نفرتیتی و آخناتون شش دختر داشتند. با این‌که این دو هیچ پسری نداشتند، اما آثار به جای مانده از «عمارنه» نشان می‌دهد این دو ارتباط خوب و قوی با یکدیگر داشتند.

در تصویرگری‌های به جای مانده، نفرتیتی در فعالیت‌های مختلفی از ارابه‌رانی گرفته تا شرکت در مراسم‌های تشریفاتی به همراه آخناتون به تصویر کشیده شده است.

ملکه

مجسمه نفرتیتی و آخناتون

نفرتیتی در قامت یک ملکه به دلیل زیبایی و شکوهش مورد تحسین قرار می‌گرفت، اما به دلیل فعالیت در حوزه تغییرات مذهبی مورد نفرت قرار داشت.

نفرتیتی احتمالا مدتی فرعون بوده است

مسائل مربوط به مرگ نفرتیتی به صورت معما باقی مانده‌اند؛ چراکه نام او در اسناد تاریخی پاک شده است. بر اساس فرضیه‌هایی نفرتیتی با عنوان دیگری پس از مرگ همسرش مدتی را به عنوان فرعون حکمرانی کرده است.

دختران نفرتیتی ملکه‌های مصر شدند

همانطور که پیش‌تر اشاره شد، نفرتیتی و آخناتون شش دختر داشتند، با این‌که اسناد تاریخی از سرگذشت تمام دختران او در دست نیست، اما مورخان دریافتند دو نفر از دختران نفرتیتی به عنوان ملکه‌های مصر فعالیت کردند.

کتیبه تصویرگر آخناتون، نفرتیتی و سه فرزندشان

«آخناتون» و «نفرتیتی» به مدت ۱۷ سال حکمرانی کردند و حکومت آخناتون با درگذشت او در سن ۴۰سالگی به پایان رسید. با مرگ این فرعون، سنت‌ها و چندخداپرستی بار دیگر به مصر باستان بازگشت و «تبای» نیز پایتخت شد.

مصرشناسان هنوز درباره سرنوشت نفرتیتی پس از مرگ آخناتون به توافق نرسیده‌اند. همگی معتقدند که او پس از آخناتون زنده ماند، اما نقش او در این مقطع چالش‌برانگیز تاریخ مصر باستان نامشخص است.

کتیبه‌ای که چهره نفرتیتی را به تصویر می‌کشد

برخی از کارشناسان تاریخ معتقدند پس از این‌که مقام نفرتیتی از همسر سلطنتی اعظم به جایگاه فرمانروا همراه «آخناتون» ارتقاء پیدا کرد و نام «Neferneferuaten» نیز به او اضافه شد، نفرتیتی پس از مرگ آخناتون با عنوان «اِسمِنخ‌کارع» تاج و تخت را در اختیار گرفت و بر مصر حکومت کرد.

باستان‌شناسان سال‌هاست تلاش می‌کنند مقبره نفرتیتی را کشف کنند.