تصاویری از بقایای باستانی «حِجر»؛ شهر نفرین‌زدۀ عربستان

فرادید | آثار باستانی همیشه به نوعی رازآلود و خیال‌انگیز هستند. در مواجهه با شهر‌ها و ویرانه‌های باستانی همیشه این پرسش‌ها به ذهن ما خطور می‌کنند که چه مردمانی و به چه شکلی در اینجا زندگی می‌کرده‌اند و چگونه به پایان کارشان رسیده‌اند. اما وقتی این آثار تاریخی در پیوند با روایات نقل شده در کتاب‌های مقدس قرار می‌گیرند، جاذبۀ رازآلود آن‌ها می‌تواند بی‌اندازه بیشتر هم بشود. بقایای باستانی منطقۀ «حجر» نمونه‌ای از این نوع آثار است.

به گزارش فرادید؛ شهر «حِجر» یا «مدائن صالح» منطقه‌ای باستانی در کشور عربستان است که در شمال استان مدینه قرار دارد و در عهد باستان یکی از توقف‌گاه‌های کاروان‌هایی بوده است که میان شام و حجاز تردد می‌کرده‌اند. در این منطقه بنا‌هایی باستانی وجود دارد که به طور کامل از کوه‌ها و صخره‌هایی سربرآورده در دل صحرا تراشیده شده‌اند.

احتمالا این منطقۀ باستانی همان جایی است که در قرآن مجید به عنوان محل زندگی قوم ثمود از آن یاد شده است؛ مردمانی که از کوه بنا‌هایی برای خودشان می‌تراشیدند و در نهایت در اثر طغیانگری و عدم قبول دعوت پیامبرشان حضرت صالح (ع) گرفتار عذاب الهی شدند و از میان رفتند. روایت شده است که در مسیر حرکت پیامبر صلوات الله علیه و یارانشان به سمت منطقۀ تبوک، آن‌ها شبی را در این محل توقف کردند. در این توقف ایشان یارانشان را به عبرت گرفتن از این آثار فراخواندند.

بر اساس یافته‌های تاریخی و باستان‌شناسی، این منطقه یکی از محل‌های سکونت نبطیان بوده است که اطلاعات چندان قابل توجهی از تمدن و فرهنگ آن‌ها وجود ندارد. آثار تراشیده شده در کوه که امروزه در حجر وجود دارد به احتمال زیاد مقبره‌هایی بوده‌اند که با نیرو و امکاناتی قابل ملاحظه ساخته شده‌اند. مقبره‌هایی که قدمتشان معلوم شده است، اغلب متعلق به حدود دو هزار سال قبل هستند.

ورودی این مقبره‌ها به اشکال مختلف و با نقوشی از جانوران تزیین شده‌اند و بقایای نوشته‌های حکاکی شده روی سنگ نیز در این منطقه به جا مانده است. خط به کار رفته در بعضی از این کتیبه‌ها، شکلی ابتدایی از خط عربی است. هنوز این منطقه مورد کاوش‌های جدی و دقیق باستان‌شناسی قرار نگرفته است. شاید کاوش‌های احتمالی آینده بتوانند اطلاعات بیشتری را دربارۀ فرهنگ و سبک زندگی ساکنان این سرزمین به ما بدهند.