۱۰ حقیقت شگفت‌انگیز دربارۀ گیاهان
در این مطلب با ۱۰ حقیقت جالب درباره‌ی گیاهان آشنا می‌شوید که شاید تا به حال نشنیده‌اید.
فرادید | ما عاشق گیاهان هستیم، آنها را پرورش می‌دهیم، در رژیم غذایی‌مان می‌گنجانیم و برای تزیین خانه و محیط کار از زیبایی آنها استفاده می‌کنیم. ما برای این موجودات احترام قائلیم و آنها را تحسین می‌کنیم.
به گزارش فرادید؛ با این حال، اطلاعات زیادی درباره‌ی آنها وجود دارد که بسیاری از ما از آنها بی‌خبریم. در این مطلب با ۱۰ حقیقت جالب درباره‌ی گیاهان آشنا می‌شوید که احتمالاً تا به حال نشنیده‌اید.
۱. گیاهان با یکدیگر صحبت می‌کنند
مدت‌های مدیدی، مردم باور داشتند گیاهان ارگانیسم‌های ساده‌ای هستند که برای سازگاری با محیطشان از اشکال ابتدایی هوش استفاده می‌کنند اما امروزه می‌دانیم گیاهان پیچیده‌تر از چیزی هستند که ما تاکنون تصور می‌کردیم. برای مثال علم به ما می‌گوید گیاهان با هم صحبت می‌کنند. آنها این کار را از طریق ریشه‌هایشان به یک روش منحصربفرد یعنی با ترشح مواد شیمیایی به درون خاک انجام می‌دهند. این مواد شیمیایی که «برون‌نشست‌های خاک» نامیده می‌شوند، به هر موجود زنده‌ای که در محدودۀ ریشه حضور داشته باشد از عملکرد گیاه می‌گویند. مطالعه‌ی دیگری نشان داده است که یک صنوبر بلند ۴۰ متری، کربنِ جذب‌شده‌اش را با درختان کوتاه‌تری از جمله، راش و کاج اروپایی به اشتراک می‌گذارد، چون ریشه‌های آن در زمین گسترش می‌یابند.
۲. گیاهان هم‌نژادِ خودشان را تشخیص می‌دهند
زیست‌شناسان دریافته‌اند که گیاهان میان غریبه‌های یک گونه مشابه از خودشان رقابت نشان می‌دهند، اما نسبت به هم‌نژادهایشان خوش‌برخورد‌تر هستند. در مطالعه‌ای که به سرپرستی دانشگاه مَک‌مَستِر درباره‌ی گیاه سالانه‌ی Cakile edentula انجام شد، محققان دریافتند وقتی گروهی از غریبه‌ها یک گلدان را با هم سهیم می‌شوند، تقسیم ریشه افزایش می‌یابد و این افزایش ریشه در گروه هم‌نژاد‌ها در یک گلدان صورت نمی‌گیرد. به عبارت دیگر، گیاهان با تقسیم بیشتر ریشه‌هایشان در زیر زمین، با غریبه‌ها رقابت می‌کنند و این کار به آنها کمک می‌کند، چون برای دستیابی به آب و مواد مغذی خاک با هم رقابت می‌کنند.
۳. گیاهان به صدا واکنش نشان می‌دهند
گیاهان موجودات بی‌تفاوت و بی‌حسی نیستند فقط به روش‌هایی به محیط واکنش نشان می‌دهند که همیشه واضح نیست. برخی از این واکنش‌ها تعجب‌آورتر از بقیه است و دانشمندان در تلاش برای درک آنها هستند. تحقیقات اخیر نشان داده است که ریشه‌های گیاهان واقعاً به صدای محیط واکنش نشان می‌دهند. محققان نخود فرنگی (نخود سبز) را آزمایش کردند و دریافتند ریشه‌های آن قادر است با حس کردن ارتعاشات تولیدشده توسط جریان آبِ زیرِ زمین، منبع آب را مکان‌یابی کند. تحقیقات دیگری نیز نشان داده است صدا می‌تواند بار گیاهان را بیشتر کند. بار فلفل شیرین و گوجه فرنگی وقتی در معرض فناوری فرکانس آکوستیک قرار می‌گیرند به ترتیب ۶۳.۰۵ و ۱۳.۲ درصد بیشتر می‌شود.
۴. گیاهان جاذبه را حس می‌کنند
گیاهان بسیار بیشتر از چیزی که ما فکر می‌کنیم می‌دانند. آنها می‌توانند جاذبه را حس کنند و به آن واکنش مثبت نشان دهند. دانشمندان این واکنش را gravitropism یا زمین‌گرایی می‌گویند. این واکنش شبیه احساسی است که ما انسان‌ها نسبت به کشش نیروی گرانش داریم و می‌دانیم کدام سمت بالا است. سلول‌های گیاهان در ریشه‌ها و ساقه‌هایشان توانایی شناسایی کشش جاذبه روی بدنشان را دارند و این توانایی را مدیون سلول‌های خاصی به نام استاتوسیت هستند. این سلول‌ها حاوی دانه‌های نشاسته هستند که به واسطه‌ی نیروی جاذبه در کف جمع می‌شوند و به عنوان نوعی «قطب‌نمای داخلی» عمل می‌کنند. وقتی گیاهی کج می‌شود، این دانه‌های نشاسته از یک سو به سوی دیگر جابجا می‌شوند و هورمون‌هایی را تحریک می‌کنند که به گیاه می‌گوید کدام سمت بالا است و سپس گیاه با طولانی کردن سلول‌ها در یک سمت و کوتاه کردنشان در سمت دیگر، به سمت گرانش رشد می‌کند.
۵. گیاهان برای فریبِ گرده‌افشان‌ها از حقّه استفاده می‌کنند
گیاهان درست مانند حیوانات توانایی فریب دادن دارند. در واقع، برخی گیاهان برای فریب دادن گرده‌افشان‌های بالقوه به سمت گل‌هایی که در واقع هیچ شهدی برای پاداش تولید نمی‌کنند از فریب استفاده می‌کنند. گیاهان در هر صورت، گرده را با کمک حشره‌ای که روی هر گیاه در جستجوی شهد می‌نشیند، دریافت می‌کنند. ارکیده‌ها به طور خاص در این کار زیرکانه عمل می‌کنند. گونه‌های زیادی وجود دارند که گل‌هایشان به لحاظ بصری شکل یک زنبور ماده را تقلید می‌کنند و عطری را از خود منتشر می‌کنند که زنبور‌های نر را فریب می‌دهد. این زنبور‌های نر گول خورده و حین تلاش برای جفت‌گیری، ارکیده را گرده‌افشانی می‌کنند. گونه‌ی دیگری به نام رافلزیا به ظاهر غذای لذیذی برای مگس‌ها است به علاوه‌ی رنگ و بافت درست و حتی بوی گوشت گندیده‌ای که دارد. مگس‌ها توسط بوی این گیاه جذب آن می‌شوند، روی گل آن می‌نشینند و سپس حین تلاش برای تخم‌ریزی روی آن، غرق گرده می‌شوند. به این ترتیب، گیاه آنها را فریب می‌دهد تا گرده‌افشانی کنند.
۶. گیاهان در صورت استرس سیگنال‌های پریشانی منتشر می‌کنند
بوی چمن تازه زده‌شده در واقع فریادِ پریشانی چمن است. گیاهان زیادی در مواجهه با استرس، بو یا مواد شیمیاییِ فرار منتشر می‌کنند تا از حشرات و حیوانات دیگر برای کمک به آنها برای فرار از یک موقعیت خطرناک کمک بگیرند. برای مثال، وقتی کرم صدپا از یک گیاه تغذیه می‌کند، گیاه شروع به انتشار مواد شیمیایی می‌کند تا زنبور‌های انگلی را جذب خود کند. این زنبور‌ها درون کرم صدپا تخم‌ریزی می‌کنند و آن را می‌کشند. برخی گیاهان حتی می‌توانند برای جذب شکارچیان این آفات، مثلاً پرندگان، آژیر‌های نامحسوسی ارسال کنند تا از خودشان در برابر آسیب محافظت کنند. این پدیده مدت‌های مدیدی فقط در جنگل‌ها مشاهده شده بود. سال ۲۰۱۸، دانشگاه دلوِر، این پدیده را در گیاهان کشاورزی هم مشاهده کرد.
۷. گیاهان حساب زمان را دارند
شاید شنیده باشید که بدن ما ساعت بیولوژیک (یا ساعت زیستی) دارد که چرخه‌های خواب و بیداری ما را تنظیم می‌کند. اما آیا می‌دانستید گیاهان هم چنین ساعتی دارند؟ این به آن معناست که آنها می‌توانند خودشان را برای اوقات مختلفی از روز آماده کنند. گیاهان از سیگنال‌های شِکر برای برقراری این فاز شبانه‌روزی استفاده می‌کنند تا بدانند کی روشن و کی تاریک است. ریتم‌های شبانه‌روزی تعیین می‌کنند گیاه کی رشد کند، کی گل‌هایش را باز کند و کی بو منتشر کند. این ریتم‌ها به گیاه کمک می‌کند از انرژی‌اش باملاحظه استفاده کند تا در طول شب دچار کمبود نشود.
۸. گیاهان از فصل‌ها خبر دارند
برای گیاهانی که در آب و هوای به شدت متغیر زندگی می‌کنند، دانستن زمان تغییر فصول مهم است. یک راه تشخیص فصول به وسیله‌ی طول روز است. برگ‌های برخی گیاهان نسبت به میزان دریافت نور حساس است و از این داده برای تولید بذر‌ها یا گل‌ها در زمان درستِ سال استفاده می‌کند. برای مثال، در فصل بهار، زمانی که روز‌ها طولانی‌تر می‌شود، گیاه نور بیشتری دریافت می‌کند. وقتی گیاه نور کافی دریافت می‌کند، برگ‌های آن شروع به شکل‌دهی گل‌ها و بذر‌هایی می‌کند که فصل بعدی بازتولید خواهند شد. گیاهان علاوه بر استفاده از طول روز برای تشخیص فصول، تغییرات دما را هم حس می‌کنند. برخی گیاهان در آب و هوایی زندگی می‌کنند که تغییرات درمایی شدیدی میان تابستان و زمستان دارد. برای مثال، درختان آلاسکا در طول تابستان (حدود ۳ ماه) زمان رشد زیادی دارند، اما پس از پایان این مدت باید از زمستان شدیدی جان سالم به در ببرند که ۶ ماه یا بیشتر طول می‌کشد. درختان با رشد بسیار سریع در تابستان‌های کوتاه به این شرایط آب و هوایی واکنش نشان می‌دهند و سپس در طول زمستان رشدشان را کند می‌کنند و برگ‌هایشان را می‌ریزند. گیاهانِ دیگر مستقیماً به تغییرات دمایی واکنش نشان می‌دهند. گیاهان مناطق سردتر تنها زمانی رشد می‌کنند که دما در طول روز بالای نقطه‌ی انجماد و شب پایین نقطه‌ی انجماد است.
۹. توت‌فرنگی تنها میوه‌ای است که بذرهایش بیرون آن است
بیش از ۶۰۰ گونه توت‌فرنگی وجود دارد که هر یک حاوی حدود ۲۰۰ بذر است. دلیل بیرون بودن بذر‌های توت‌فرنگی به دلیل ساختار آن است. توت‌فرنگی یک گنجانه‌ی مرکزی دارد که میوه‌ی کوچک و خشکی آن را احاطه کرده است. شاید شما هم ندانید که توت‌فرنگی عضوی از خانواده‌ی گل سرخ (رز) است و اصلا از خانواده‌ی توت‌ها (بری‌ها) نیست (گول نامش را نخورید!) به لحاظ فنی، این میوه یک میوه‌ی چندگانه متشکل از میوه‌های کوچک مجزا است که در گنجانه‌ی گوشتی آن جاسازی شده‌اند.
۱۰. درخت‌ها پیرترین ارگانیسم‌های روی زمین هستند
بسیاری از درختان صد‌ها و حتی هزاران سال عمر می‌کنند و با رشد بدنه‌شان، ریشه‌ها و شاخه‌های جدید می‌زنند. این باور وجود دارد که کاج زبرمیوه‌ی غربی پیرترین گونه از درختان زنده است. این درخت که در کوه‌های سفید کالیفرنیا واقع است به طور تقریبی حدود ۵۰۰۰ سال عمر دارد. عمر طولانی درختان دلایل زیادی دارد. یکی از دلایل عمر طولانی آنها چیزی به نام «سالخوردگی ناچیز» است؛ به این معنا که برخی درختان به جای اینکه با افزایش سن از سلامت و باروری‌شان کاسته شود، سلامت‌تر و باورتر می‌شوند. دلیل دیگر عمر طولانی درختان این است که درختان بزرگ ریشه‌ها یا تنه‌های چندگانه دارند، به این معنا که اگر یک تنه بمیرد، تنه‌های دیگری هنوز زنده هستند. دلیل سوم توانایی ذخیره‌ی انرژی به صورت درونی در ریشه‌ها و تنه است. این ذخیره‌ی انرژی به درخت این توانایی را می‌دهد که از آتش‌سوزی یا آسیب‌های دیگر به سرعت بهبود یابد چرا که برای ساختن شاخه‌ها، برگ‌ها و ریشه‌های جدید از منابع کافی برخوردار است. درختان با تولید مواد شیمیایی به نام فنل از خودشان در برابر بیماری دفاع می‌کنند. فنول به عنوان عامل ضدعفونی‌کننده و ضدباکتری عمل می‌کند که آفت‌ها و انگل‌ها را از بین می‌برد و رشد قارچ روی بافت چوبی را دشوار می‌کند. این فنول‌ها در سلول‌های خاصی درست زیر پوست درخت ذخیره می‌شوند.
منبع: asia.clickandgrow
مترجم: زهرا ذوالقدر
