مارماهی پلیکانی؛ یک شکارچی «فراسیاه» در اعماق اقیانوس
شاید مارماهیِ پلیکانی فک بسیار بزرگی داشته باشد، اما پوست فراسیاه آن تضمین پنهان شدنش در اعماق اقیانوس است.
فرادید | مارماهی‌های پلیکانی با نام علمی Eurypharynx pelecanoides در قیاس با اندازه‌ی عظیم فک‌شان، یکی از کوچک‌ترین جمجمه‌ها را دارند. فکّ بزرگ به آن‌ها اجازه می‌دهد هرگونه طعمه‌ای را که در پهنه‌ی وسیع و عمیق اقیانوس می‌بینند قورت بدهند. یی-کای تی، عضو گوناگونیِ زیستیِ چادویک از موزه‌ی استرالیا در سیدنی می‌گوید: «فک بالایی و پایینی آنقدر بزرگ هستند که وقتی دهان حیوان بسته و به سمت بالا تا خورده است، تقریباً به اندازه‌ی نیمی از بدن آن است. سر درست در نوک آن قرار دارد.»
به گزارش فرادید ، مارماهی‌های پلیکانی در اعماقِ بیش از ۷ کیلومتریِ زیر سطح زندگی می‌کنند، اگرچه معمولاً نیمه‌شب‌ها و در عمق حدوداً ۱۰۰۰ متری در تردد هستند. فک آن‌ها در ابعاد بسیار بزرگی مانند چتر باز می‌شود. تی در این باره می‌گوید: «بسیاری از این موجوداتِ اعماق دریا آنقدر چموش هستند که فقط طرح‌های نموداری درباره‌ی نحوه‌ی عملکردشان در دست است. آناتومی آن‌ها آنقدر از حالت عادی خارج است که تصور شکل واقعی آن‌ها کار سختی است.»
مارماهی پلیکانی یکی از ماهیان زیادی است که در اعماق دریا و در بررسی‌های انجام شده در جزایر کوکوس (کیلینگ) در اقیانوس هند یافت شدند؛ ناحیه‌ی آبی کمتر کشف‌شده‌ای در اطراف کوه‌های عظیم زیر آب. یی‌کای تی به عنوان بخشی از تیم حفاری و کارشناس ماهی، یک تور ماهیگیری پرتویی را به آرامی ۴ متر بالاتر از بستر دریا در عمق ۶۰۰۰ متری فرستاد. پس از چهار یا پنج ساعت، تور ماهیگیری به کشتی بازمی‌گردد و تیم تحقیقاتی صید آن را دسته‌بندی می‌کند.
به نقل از تی: «قسمت جالب سفر‌های اکتشافی نظیر این، همین است ... شما تصورش را هم نمی‌کنید درون آن تور‌ها چیست و موضوع شانس است.»
مارماهی‌های پلیکانی علاوه بر دهان بسیار بزرگ، پوست بسیار کشسانی هم دارند که می‌تواند متناسب با مقادیر عظیم غذا کش آید. یک مارماهی پلیکانی جوان هم این قدرت را دارد؛ چنین موردی در سال ۲۰۱۸ در طرفین یک کوه زیرآبیِ ۱۴۲۵ متری در منطقۀ دریایی پاپاهانوموکووآکئا (منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی ملی) نزدیک هاوایی توسط دوربین ثبت شد. این موجود که از آب متورم شده، درست شبیه یک بالون سیاه با دو چشم مهره‌مانند است که می‌تواند پوستش را تا کرده و با امواج سینوسیِ بدن مارمانندش شنا کند. هنوز داستان این مارماهی یک معماست. شاید این ماهی تلاش می‌کرده بزرگ به نظر برسد و زیردریایی‌های پرسروصدایی که در حال فیلمبرداری از او بودند را بترساند یا شاید فقط در حال کش و قوس دادن به عضلاتش بوده است. تی عقیده دارد که هیچکس به راستی نمی‌داند معنای این حرکت چیست.»
در سفر اکتشافی کوکوس (کیلینگ) نخستین باری است که تی شاهد یک مارماهی پلیکانی است که با تور ماهی پرتویی گرفته شده و او می‌تواند رنگ فراسیاه آن را ببیند. او درباره این تجربه می‌گوید: «رنگ این ماهی به قدری سیاه است که عجیب و غیرواقعی به نظر می‌رسد. تقریباً طوری است که انگار به یک حفره‌ی سیاه نگاه می‌کنید. مغزم از دیدن سیاهی رنگ آن سوت کشید!»
در یک مطالعه‌ی تازه، ساختار پوست فراسیاهِ مارماهی‌های پلیکانی و دیگر ماهیان اعماق دریا، مشخص شد. رنگ دانه‌های ملانین طوری تنظیم شده‌اند که فوتون‌های نور میان آن‌ها می‌جهند، درست مانند توپی که درون یک ماشین پین‌بال (ساچمه‌ران) می‌چرخد و چند توپ از آن خارج می‌شوند. بیش از ۹۹.۷ درصدِ نوری که روی پوست می‌افتد جذب می‌شود و رنگ این ماهی را طوری سیاه می‌کند که کاملاً غیرطبیعی و غیرواقعی به نظر می‌رسد.
پوست فراسیاه به مارماهی پلکانی کمک می‌کند از روشن شدن توسط طعمه‌های تابناک‌زیست از قبیل فانوس ماهی اجتناب کند. تی در این باره توضیح می‌دهد: «این ماهی دوست ندارد دیده شود، برعکس دوست دارد تاجای ممکن پنهان شود. سیاهیِ بیرونیِ پوست این ماهی اجازه می‌دهد به خوبی با محیط پیرامون خود یکی شود.»
منبع: Theguardian
مترجم: زهرا ذوالقدر
