دژاووی تاریخی یا جاذبه و هراس در بازنگری؟!

تاریخ همیشه برای درام‌پردازان و طبعا سینما خوراک جذابی بوده؛ تجربیات انسانی که می‌توانند به بستری مناسب برای تعریف مفاهیم مناسب گفتمان روز تبدیل شود. در سال‌های اخیر، نگاه دوباره به دوران جنگ سرد و زیست در آن سوی دیوار آهنین اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده.

برای نسل جدید که عمده مخاطبان دنیای سرگرمی و نمایش را تشکیل می‌دهند، این بخش از تاریخ نادیده و ناشنیده است. هم می‌تواند راوی داستان‌های جذاب و گیرا باشد و هم در مواردی به‌واسطه همانندسازی با وقایع روز تکان‌دهنده جلوه کند. موفقیت فراتر از انتظاری که مینی‌سریال «چرنوبیل» محصول اچ‌بی‌او چند سال قبل کسب کرد، نمونه‌ای قابل ذکر از همین ویژگی در بازنگری تاریخی به‌حساب می‌آید.

اما جذابیت دراماتیک بلوک شرق به همین‌جا محدود نمی‌شود. در سال‌های اخیر می‌بینیم کشور‌هایی که با تجربیات ناخوشایند تاریخی به یاد آورده می‌شدند، با تلاش برای بازنمایی تاریخ در قالب فیلم و سریال‌ها موفق شده‌اند تا تصویری همدلی‌برانگیز از خود را در قالب بازآفرینی به نمایش بگذارند.

برای مثال در فیلم‌ها و سریال‌های آلمانی نمونه‌های شاخص زیاد است، از «زندگی دیگران» بگیرید تا سریال «آلمان ۸۳». می‌توان به محصولات سینمایی و تلویزیونی شاخص در کره جنوبی و چین اشاره کرد وقتی که به سراغ روایت دراماتیک از وقایع مهم در تاریخ معاصر می‌روند.

در مواردی هم می‌بینیم که مثلا بلاک‌باستر‌های جدید روسی با الهام از فیلم‌های ابرقهرمانی و پرداختن به دوران شوروی در جهت بازیابی حس اقتدار ملی تلاش کرده‌اند؛ و مورد دیگر که نباید از قلم انداخت موقعیت‌های دراماتیک بالقوه در دل تاریخ قرن بیستم و به‌ویژه تجربه بلوک شرق است که الهام‌بخش خلق روایت‌های سینمایی می‌شود.

مثلا سریال جاسوسی «آمریکایی‌ها» به حضور جاسوس‌های روس در خاک آمریکا می‌پردازد یا ورود یک مامور بی‌رحم ام‌آی‌سیکس در برلین شرقی قبل از فروپاشی دیوار دستمایه ساخت اکشن خوش‌و‌آب رنگی، چون «بلوند اتمی» می‌شود.

حتی فراتر از این، در سریال علمی-تخیلی «همتا»، دیوار برلین به‌عنوان یک استعاره نمایشی برای تقابل میان دو دنیای موازی به کار رفته است. در هر صورت جذابیت دراماتیک دیوار آهنینی که فروپاشیده برای دنیای معاصر تمام‌شدنی نیست و هرچه شرایط روز به‌گونه‌ای پیش برود که مردم بیشتر به یاد آن دوران و مرزبندی قدرت‌ها در دو بلوک سیاسی بیفتند، تاثیر قصه‌ها هم بیشتر می‌شود.

منبع: روزنامه هفت صبح