احتمال دیدار اردوغان و اسد؛ هدف چیست؟

دنیای‌اقتصاد نوشت: رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه روز پنج‌شنبه پس از دیدار وزرای دفاع ترکیه و سوریه در مسکو (که بالاترین سطح دیدار بین دو دشمن از زمان آغاز جنگ سوریه در سال ۲۰۱۱ بود) گفت که ممکن است به‌عنوان بخشی از یک روند جدید صلح با بشار اسد دیدار کند.

اردوغان در یک سخنرانی در آنکارا گفت گام بعدی پس از مذاکرات مهم بین وزرای دفاع در مسکو، نشست سه جانبه وزرای خارجه ترکیه، روسیه و سوریه برای توسعه بیشتر تماس‌ها خواهد بود.

اردوغان گفت: «ما روندی را به‌عنوان روسیه- ترکیه- سوریه آغاز کرده‌ایم. ما وزرای خارجه خود را گرد هم خواهیم آورد و سپس بسته به تحولات، در کسوت رهبران گرد هم خواهیم آمد.»

رویترز در گزارش ۶ ژانویه نوشت: ترکیه حامی اصلی مخالفان سوریه برای بیش از یک دهه جنگ بوده است؛ درحالی‌که روسیه از دولت سوریه حمایت کرده است. درگیری‌هایی که صد‌ها هزار نفر را کشته، میلیون‌ها نفر را آواره کرده و قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی را به خود جذب کرده، وارد دهه دوم شده است؛ اگرچه شدت نبرد‌ها نسبت به سال‌های قبل کمتر است.

با حمایت روسیه و ایران، دولت اسد بیشتر مناطق سوریه را پس گرفته است. جنگجویان اپوزیسیون تحت حمایت ترکیه همچنان شمال غربی را کنترل می‌کنند و جنگجویان کرد با حمایت ایالات متحده نیز مناطق نزدیک به مرز ترکیه را در کنترل دارند. ایالات متحده گفت که از برقراری مجدد روابط با اسد توسط کشور‌ها حمایت نمی‌کند.

ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، در یک نشست خبری روزانه گفت: «ما عادی‌سازی نمی‌کنیم و از عادی‌سازی روابط دیگر کشور‌ها با رژیم اسد حمایت نمی‌کنیم. ما ندیده‌ایم که این رژیم در دمشق کاری انجام داده باشد که مستلزم عادی‌سازی یا بهبود روابط با شرکا و سایر کشور‌های جهان باشد.»

یک مقام ترکیه‌ای گفت: وزرای دفاع ترکیه و سوریه در ۲۸دسامبر در مسکو با موضوع مهاجرت و شبه‌نظامیان کرد (در دستور کارشان) با هم دیدار کردند. نزدیکی ترکیه و سوریه در اوایل درگیری غیرقابل تصور به نظر می‌رسید و مخالفان سوری از ترکیه خواسته‌اند تا حمایت خود را مورد تایید دوباره قرار دهد. آنکارا به دنبال اطمینان بخشی به مخالفان است و خلوصی آکار، وزیر دفاع گفت که ترکیه هیچ گامی که برای آن‌ها مشکل ایجاد کند، برنخواهد داشت.

«اوموت اوراس» هم در گزارش ۵ژانویه در الجزیره نوشت، روسای دفاع روسیه، ترکیه و سوریه و افسران ارشد اطلاعاتی هفته گذشته در بالاترین سطح تماس رسمی بین رقبای اصلی در بیش از یک دهه گذشته، در مسکو گفتگو کردند.

«منصور آکگون»، استاد روابط بین الملل گفت که تغییر رویکرد اخیر آنکارا در قبال اسد ناشی از تغییرات عمده در تحولات منطقه در مقایسه با ۱۱سال پیش است که روابط بین دو کشور به‌طور رسمی در اوج بهار عربی قطع شد. او همچنین معتقد است که روسیه نقش کلیدی در آغاز گفتگو‌های اخیر بین دو رقیب اصلی داشته است.

آکگون به الجزیره گفت: «در نتیجه توسعه روابط ویژه ترکیه با روسیه، مسکو بیشتر به دنبال منافع آنکارا در روابط خود با سوریه بوده و دولت اسد را در این راستا تحت فشار قرار داده است.»

با این حال، به نظر می‌رسد خشونت در سوریه در سال‌های اخیر کاهش یافته که عمدتا به دلیل گفتگو و هماهنگی بین مسکو و آنکارا است. همکاری آنکارا و مسکو در زمینه‌های مختلف و مسائل منطقه‌ای منجر به نزدیک‌تر شدن روابط متقابل در سال‌های اخیر شده است.

ترکیه سامانه‌های دفاعی اس-۴۰۰ روسیه را از طریق توافق‌نامه‌ای که در سال۲۰۱۷ امضا شد، خریداری کرد که موجب تحریم‌های آمریکا علیه ترکیه شد. روسیه همچنین در حال ساخت اولین نیروگاه هسته‌ای ترکیه است.

دولت ترکیه رویکرد متعادلی درباره جنگ اوکراین اتخاذ کرده است. آنکارا پهپاد‌های ترکیه را در اختیار اوکراین قرار داده و پناهجویان اوکراینی را هم مجاز به ورود دانسته؛ اما از سیاست غرب مبنی بر تحریم روسیه پیروی نکرده است.

اردوغان روابط خود را با همتای روسی خود ولادیمیر پوتین که به‌دلیل دستور حمله به اوکراین در ماه فوریه با انزوا مواجه شده، حفظ کرده است. ترکیه در برخی مواقع به‌عنوان میانجی بین روسیه و اوکراین عمل کرد و به میانجی‌گری یک معامله مهم در ماه ژوئیه کمک کرد که امکان ارسال غلات اوکراینی به بازار‌های خارجی را برای کاهش بحران جهانی غذا فراهم می‌کرد.

آکگون معتقد است که نگرانی‌های امنیتی آنکارا در سوریه نیز نقش بزرگی در نزدیکی دمشق و آنکارا داشته است. وی به الجزیره گفت: «ترکیه معتقد است که اگر بتواند با سوریه همکاری کند، اکثر نگرانی‌های امنیتی آن کشور در داخل سوریه برطرف می‌شود و مسوولیت‌هایی که در این زمینه دارد به دولت سوریه محول خواهد شد.»

تماس ترکیه با رژیم اسد باعث نگرانی مخالفان سوری تحت حمایت ترکیه شده است. به گفته آکگون، آنکارا در آینده مخالفان سوری را رها نخواهد کرد، بلکه تلاش خواهد کرد تا درگیری را از طریق گفتگو حل کند و همچنین به دنبال منافع خود باشد.