بوم‌گردی‌ها در پایان راه؟

بنا بر آمار‌ها نزدیک به ۳‌هزار و ۴۰۰ اقامتگاه بوم گردی در کشور وجود دارد، این مجموعه‌ها که اغلب شان در مناطق روستایی قرار گرفته اند بنا بود به توسعه در این مناطق و توزیع مکانی سفر در ایران کمک کنند، به این معنا که گردشگران داخلی و خارجی مقصد سفرشان را متنوع کرده و با سفر به روستا‌ها ضمن کمک به اقتصاد آنها، با فرهنگ بومی جوامع ساکن در آن‌ها نیز آشنا شوند.

این در حالی است که در این روز‌ها خبر‌هایی از فروش اقامتگاه‌ها در مناطق مختلف کشورمان به گوش می‌رسد. صاحبان برخی از این مجموعه‌ها در گفتگو با «دنیای اقتصاد» از ورشکستگی و مشکلات اقتصادی سال‌های اخیر در کنار عدم‌حمایت‌های لازم از سوی متولی گردشگری به عنوان اصلی‌ترین چالش‌های خود می‌گویند.

گردشگری پایدار با اقتصاد پایدار

روزبه طاهریان یکی از صاحبان اقامتگاه در خراسان جنوبی و شهرستان سربیشه است که تصمیم به فروش مجموعه تحت مدیریت خود گرفته است. او به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: گردشگری در خراسان جنوبی به واسطه شرایط اقتصادی چندان پررونق نیست، با این حال زمانی که ما تصمیم به ورود به این کار گرفتیم، امیدمان این بود که شاهد رشد این صنعت باشیم.

او با اشاره به اینکه شرایط اقتصادی و روحی ایرانی‌ها باعث شده آن‌ها کمتر سفر کنند، می‌افزاید: تورم باعث افزایش قیمت تمام کالا‌ها شد به طوری که شاهدیم روغن به عنوان یک قلم کالا ۳۰۰‌درصد گران شده است. در مقابل متولی گردشگری از ما خواست تنها ۳۰‌درصد افزایش قیمت داشته باشیم. با گفت وگوی زیاد روی ۴۰‌درصد به توافق رسیدیم، اما از آنجا که بازار کشش این افزایش قیمت را نداشت، ما در اقامتگاه همان ۳۰‌درصد افزایش را در نظر گرفتیم که هزینه‌های ما را پوشش نمی‌داد و باعث شد درآمدمان نسبت به هزینه‌ها کاهش یابد.

به گفته این فعال بوم گردی در خراسان جنوبی ۸۱ اقامتگاه وجود دارد که اغلب آن‌ها این روز‌ها شرایط مساعدی ندارند. او اضافه می‌کند: برای راه اندازی و افتتاح اقامتگاه نزدیک به ۶میلیارد تومان هزینه کردم که یک میلیارد تومان آن وام بود و در حال حاضر با فشار زیادی از سوی مرجع وام دهنده برای بازپرداخت آن مواجهم.

طاهریان ادامه می‌دهد: در دوره کرونا و با توقف سفر‌ها بین ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیون تومان برای سرپا نگه داشتن اقامتگاه هزینه کردم و این مبلغ را از محل فروش طلاهایمان و حقوق بازنشستگی پدر و مادرم دادم، اما ادامه این وضعیت ممکن نیست و در همین راستا تصمیم به فروش مجموعه خود گرفته ام. این فعال حوزه بوم گردی معتقد است، برخلاف گفته مسوولان در اهمیت صنعت گردشگری در عمل این حوزه مورد کم توجهی قرار گرفته است. او می‌گوید: در مواردی شاهدیم که زمان تعطیلات جلوی ورود گردشگر به روستا گرفته شده و با وجود رزرو اقامتگاه ناچار به بازگشت شده است.

طاهریان اضافه می‌کند: چند روز دیگر نمایشگاه بین‌المللی گردشگری برپا می‌شود و ما می‌توانیم برای ورود گردشگر به منطقه خود تبلیغ کنیم، اما در کنار آن با چالش قطع گاز به خاطر بحران انرژی مواجهیم و همین موضوع ما را در وضعیت متناقضی قرار داده است. آرزوی این فعال گردشگری این بود که ضمن توسعه محلی، مخاطبان خود را از بیرجند جذب کرده و سپس با توسعه بازارش از سایر شهروندان ایران و در نهایت توریست‌های خارجی در اقامتگاه خود پذیرایی کند.

او می‌گوید: ما انتظار داشتیم گردشگری خارجی در ایران توسعه یابد و ما شاهد حضور آن‌ها در خراسان جنوبی و اقامتگاه مان باشیم، در مقابل شاهدیم همان معدود توریست‌های خارجی هم سفرشان را به ایران لغو کرده اند، ایرانی‌ها کمتر سفر می‌کنند و ما با تعداد معدود گردشگری باید هزینه هایمان را تامین کنیم.

او می‌گوید: برای صاحبان اقامتگاه دوره‌ها و کارگاه‌های گردشگری پایدار برگزار می‌شود. تجربه به ما نشان داده که ابتدا باید اقتصاد، جامعه و سیاست‌ها پایدار باشد، تنها در ادامه این سه مولفه است که می‌توانیم به گردشگری پایدار برسیم. طاهریان به از دست رفتن انگیزه خود از ادامه این راه اشاره کرده و می‌افزاید: از نظر اقتصادی آنچه داشتیم را از دست دادیم، من زمین کشاورزی ام را فروختم یکی از همکارانم سه خانه در بیرجند فروخته تا بتواند اقامتگاهش را افتتاح کند. همه ما با چالش مواجهیم و انتظار داریم برای حل آن متولیان گردشگری راهی بیندیشند.

هر سال یک چالش

صاحب یک اقامتگاه در حوالی بوشهر که درصدد فروش مجموعه خود است نیز به می‌گوید: نه تنها من، بلکه بسیاری از همکارانم تصمیم به تغییر کاربری یا فروش مجموعه خود گرفته اند. به گفته او، حوزه بوم گردی سابقه زیادی در توریسم ایران ندارد. او اضافه می‌کند: دولت وعده حمایت از این کسب و کار را داد و تعدادی مانند ما که عاشق این بودند در روستای خودشان باشند و به سنت، هنر و محیط‌زیست عشق می‌ورزیدند سراغ آن رفتند. با این حال ما هر سال با یک مساله و چالش در کارمان مواجه شدیم.

او ادامه می‌دهد: ما یک سال گرانی بنزین و حوادث پس از آن را داشتیم، یک بار با حادثه هواپیمای اوکراین مواجه شدیم، کمی بعد شاهد شیوع ویروس کرونا در کشور بودیم و به دنبال آن نیز فشار‌های اقتصادی روی مردم افزایش یافت و امسال نیز ناآرامی‌ها از اواخر شهریور ماه آغاز شد.‌

این فعال حوزه بوم‌گردی معتقد است گردشگری ارتباط نزدیکی با تفریح دارد. او می‌گوید: مردم ابتدا باید نیاز‌های دیگر خود مانند خوراک، پوشاک و مسکن را تامین کرده باشند و در ادامه سراغ سفر و گردش بروند. اگر به هر دلیلی این نیاز‌ها تامین نشود طبیعی است که گردشگری نیز تحت الشعاع آن قرار می‌گیرد. این روز‌ها هوای بوشهر بهاری و بهترین فصل برای مسافرت به آنجا است. با این حال به گفته این فعال حوزه گردشگری، تنها آخر هفته‌ها آن‌هم از بوشهر و شیراز معدودی توریست به این منطقه سفر می‌کنند.

او می‌افزاید: سال گذشته در همین زمان بیشترین مهمانان ما از تهران بودند، با این حال در ماه‌های اخیر به ازای هر ماه بیش از ۵ تا ۶ مهمان از تهران بیشتر نداشتیم. مردم هم به لحاظ اقتصادی مشکل دارند و هم به لحاظ روحی توان سفر کردن را ندارند و باید برای هر دو مورد چاره‌ای اندیشید.

روستایی که اقامتگاه این فعال گردشگری در آن قرار گرفته ۱۰۰ متر جاده خاکی صعب العبور دارد که با وجود درخواست‌های بی شمار اهالی همچنان به وضع سابق باقی مانده است. او در این باره می‌گوید: مقامات شهری و استانی هر بار وعده داده اند که این چالش برطرف می‌شود، مقامات پس از مدتی عوض شدند، اما این مشکل همچنان پابرجا مانده است. ما ۷ سال در این موضوع صبوری کردیم، اما می‌دانیم قرار نیست این معضل برطرف شود.

به گفته این صاحب اقامتگاه بوم گردی، توریسم خارجی یکی از راهکار‌های توسعه این حوزه در ایران است. او اضافه می‌کند: من مهندس ساختمان با حقوق کافی و مناسب بودم، با این حال تصمیم به ورود به این حوزه گرفتم و چند سالی است شرمنده زن و فرزندم هستم.

صاحبان بسیاری از اقامتگاه‌های بوم گردی برای تاسیس یا بقا در دوره کرونا ناچار به گرفتن وام شدند. این فعال حوزه بوم گردی درباره بازپرداخت وامش می‌گوید: ناچار شدم وام را با جریمه قسط هایش پرداخت کنم و همین موضوع فشار اقتصادی زیادی به من وارد کرد، این در حالی است که در سایر کشور‌ها متولیان توریسم، انواع و اقسام حمایت‌ها را از فعالان این حوزه می‌کنند. او اضافه می‌کند: گردشگری مانند هنر و ادبیات بخشی از بدنه فرهنگی جامعه است و باید از آن حمایت و بستر‌های توسعه آن فراهم شود. چندی پیش متولی گردشگری عنوان کرد که گردشگری رونق می‌گیرد اگر خودمان بخواهیم، وقتی توریست خارجی به ایران نمی‌آید، تورم و عدم‌اشتیاق مردم به سفر را شاهدیم چطور انتظار داشته باشیم که گردشگری توسعه یابد؟

گفته‌های این دو فعال حوزه بوم گردی نشان دهنده راه سنگلاخ این شاخه از توریسم در سال‌های اخیر است. در حالی که بهمن و اسفند ۱۴۰۰ تا نیمه اول سال ۱۴۰۱ امید‌هایی را برای رونق گردشگری به همراه آورد، در ماه‌های اخیر رکود بی سابقه این صنعت در اغلب شهر‌های ایران در کنار تورم و سایر چالش‌ها باعث ناامیدی بسیاری از فعالان بوم گردی شده است، همین امر ضرورت پرداختن متولی گردشگری به این موضوع را ایجاب می‌کند.

منبع: دنیای اقتصاد