بازسازی یک پرندۀ منقرض‌شده؛ آیا «دودو» برمی‌گردد؟
دودو، پرنده‌ی منقرض‌شده‌ای که آخرین بار در قرن هفدهم دیده شد، در صورت موفقیت‌آمیز بودن تلاش‌های یک شرکت ویرایش ژن، حداقل «تا حدی» به حیات بازگردانده می‌شود.
فرادید | امروزه تکنیک‌های ویرایش ژنی وجود دارد که به دانشمندان اجازه‌ی استخراج ژنوم دودو را می‌دهد. این کار ویژگی‌های کلیدی ژنوم این پرندۀ منقرض شده را در اختیار دانشمندان می‌گذارد که قصد دارند آن‌ها را درون بدن یک خویشاوند زنده‌ی دودو احیاء کنند.
به گزارش فرادید؛ بر اساس توالی ژنومِ این پرنده‌ی به اصطلاح مرده، دودو بیش از همه به کبوتر نزدیک است. دانشمندانِ این پروژه عقیده دارند مطالعه‌ی آن‌ها علاوه بر ارائه‌ی اطلاعات درباره‌ی وجود دودوی منقرض شده، به حفظ گونه‌های کمیابی که هنوز منقرض نشده‌اند هم کمک می‌کند. با این حال، بر سر این که آیا این نوع تحقیقات را باید دنبال کرد یا نه، میان زیست‌شناسان بحث و گفتگو‌های تندی در جریان است.
دکتر بِث شاپیرو و بِن لام (مدیر عامل و بنیانگذار کولوسال)
شرکت ویرایش ژن کو لوسال بیوسایِنسِز در حال حاضر پروژه‌هایی را برای احیاء ماموت پشمالو و گرگ تاسمانی آغاز کرده است. اما دودو نخستین پروژه‌ی آن در رده‌ی پرندگان است و اهمیت زیادی دارد، چون به معنای تغییر تکنیک ویرایش ژن برای تطبیق یافتن با یک تخم بیرونی است.
این پروژه دست‌کم برخی از تنگنا‌های اخلاقی را از سر راه دانشمندان برمی‌دارد. در مورد گونه‌های پستاندار، این تکنیک نیازمند کاشت ماده‌ی ویرایش ژن در سیستم تولیدمثلِ خویشاوند زنده‌ی همان گونه از قبیل فیل (در مورد پستانداران) است. برای خلق توله‌های ماندنی و زیست‌پذیر با استفاده از چنین روشی، در عمل بارداری‌های زیادی باید صورت گیرد.
اما اجرای همین تکنیک روی یک پرنده‌ی تخم‌گذار، زحمت و استرس کمتری برای حیوان ایجاد می‌کند. محققان قرار است روی تخم‌های کبوتر آزمایش کنند و از ماده‌ی ژنتیکیِ کبوتر‌هایی استفاده کنند که قابل‌اصلاح باشند تا بتوانند خصوصیات دودو از جمله عدم قابلیت پرواز را در آن‌ها منعکس کنند. این روش از نظر تکنیکی چالش‌برانگیز است، چون هیچ‌کس تا بحال از ویرایش ژن برای پرندگان به چنین روشی استفاده نکرده است.
بِث شاپیرو دیرین‌شناس ارشد در کولوسال به گاردین گفته است او بیش از دو دهه مسحور دودو بوده است، یعنی از سال ۱۹۹۹ در آکسفورد برای گرفتن مدرک؛ جایی که یک جسد حفظ شدۀ دودو را در نمایشگاه موزه دید و سعی کرد سرپرستان موزه را متقاعد کند تا بگذارند دی‌ان‌ای آن را استخراج کند. به گفته‌ی شاپیرو صد‌ها دودو در کلکسیون‌های سراسر دنیا وجود دارد، به این معنا که امکان توالی‌یابی ژنوم این پرنده‌ی مرده وجود داشته است. اما او هشدار می‌دهد دودوی احیاءشده هرگز جایگزین دقیق دودوی منقرض‌شده نخواهد بود: «کاری که ما تلاش می‌کنیم انجام دهیم احیاء کردن ژن‌های خاص دودو در یک پرندۀ دیگر هستیم. دیوانگی بود که فکر کنیم راه‌حل بحران تنوع زیستی در جهان، ایجاد یک جایگزین کامل است.»
تیم رهبری کولوسال در پروژه احیای ماموت
بِن لام ، بنیانگذار مشترک و مدیرعامل کولوسال گفته است شرکت - که تلاش‌هایش روی ماموت‌ها و گرگ‌های تاسمانی هنوز منجر به تولید حیوانات جدید نشده است - در حال جمع‌آوری ۱۵۰ میلیون دلار دیگر از سرمایه‌گذاران است تا تحقیقاتش را درباره‌ی دودو دنبال کند. او می‌گوید نسخه‌های بازآفرینی‌شده‌ی این پرنده در موری‌تیوس به حیات وحش بازگردانده می‌شوند؛ جاییکه دودو می‌زیست تا زمانی که برای آخرین بار در قرن هفدهم دیده شد.
پروفسور ایوان بِرنی ، معاون مدیر آزمایشگاه زیست‌شناسی مولکولی اروپایی درباره‌ی این پروژه (که خود در آن مشارکتی ندارد) گفته است: «بازآفرینی ژنوم دودو در سطح فنی بسیار بسیار چالش‌برانگیز است. هیچ شکی وجود ندارد که این پرنده مثال‌زدنی است. من هیچ ایده‌ای ندارم که جنبه‌ی فنی این پروژه آنطور که ادعا شده اثربخش خواهد بود یا نه، اما پرسش فقط این نیست که آیا از پس این کار برمی‌آیند یا نه، بلکه این است که آیا باید این کار را انجام دهند؟ هستند کسانی که فکر می‌کنند، چون این توانایی وجود دارد پس باید انجام شود، اما من مطمئن نیستم این کار به چه دردی می‌خورد. هدف اصلی باید حفاظت از گونه‌هایی باشد که هنوز منقرض نشده‌اند.»
منبع: theguardian
مترجم: زهرا ذوالقدر
