صنعت بازی در سراشیبی سقوط
با گذشت بیش از ۱۲۰ روز از آغاز فیلترینگ و محدودیت‌های اینترنتی، حتی راهکار‌هایی مانند «سامانه رادار بازی» برای کاهش پینگ بازی‌ها هم نتوانست به کمک گیمر‌ها بیاید. حالا مشکلات این صنعت به حدی بحرانی شده است که بسیاری از فعالان این حوزه به مرور بیکار شده یا ناچار به مهاجرت شده‌اند.
فیلترینگ نفس صنعت گیمینگ را بریده است و با وجود زمزمه‌هایی که اخیرا درباره برداشتن محدودیت‌های گوگل‌پلی شنیده می‌شد، هنوز هیچ گشایشی در این زمینه اتفاق نیفتاده است. طبق آخرین پیمایش بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، برآورد شده است که در سال ۱۴۰۰ از بین ۸۴ میلیون ایرانی، ۳۴ میلیون نفر روی پلتفرم‌های مختلف، بازی رایانه‌ای انجام می‌دهند.
با این حال از زمانی که اختلال‌های اینترنتی آغاز و گوگل‌پلی هم مسدود شده است، بازی‌های موبایلی که طی دو سال اخیر و به خصوص در دوره همه‌گیری کووید-۱۹، جایگاه ویژه‌ای در بین مردم پیدا کرده‌اند، ضربه بزرگی دیده اند. از طرف دیگر بازی با کنسول‌ها و کامپیوتر شخصی و تجربه یک رقابت آنلاین بدون مشکل نیز تقریبا به رویا تبدیل شده است.
حالا با گذشت بیش از ۱۲۰ روز از آغاز فیلترینگ و محدودیت‌های اینترنتی، حتی راهکار‌هایی مانند «سامانه رادار بازی» برای کاهش پینگ بازی‌ها هم نتوانست به کمک گیمر‌ها بیاید. حالا مشکلات این صنعت به حدی بحرانی شده است که بسیاری از فعالان این حوزه به مرور بیکار شده یا ناچار به مهاجرت شده‌اند.
به گفته کارشناسان این حوزه، با فیلترینگ گوگل‌پلی و محدودیت‌های اینترنتی، صنعت گیمینگ با مشکلاتی از جمله کمبود نیروی انسانی ماهر دست و پنجه نرم می‌کند.
موج جدید مهاجرت بازی‌سازان
ماه گذشته کمیسیون بازی نظام صنفی رایانه‌ای در گزارشی با انتقاد از فیلترشدن اپ‌استور گوگل‌پلی، به پیامد‌های منفی این موضوع برای بازی‌سازان پرداخت و نسبت به خطر مهاجرت فعالان این حوزه به کشور‌های همسایه هشدار جدی داد. کمیسیون بازی‌سازی نصر در این گزارش با اشاره به پتانسیل‌های درآمدی و فنی بالای اپ‌استور گوگل‌پلی که به بازی‌سازان ایرانی اجازه اتصال به بازار‌های جهانی را می‌دهد، نسبت به قطع دسترسی بازی سازان به این بازار بزرگ و از دست دادن سهم چشمگیری از پتانسیل درآمدزایی آن‌ها هشدار داده است.
در این گزارش آمده است: «گوگل‌پلی نه تنها به دلیل تعداد کاربر بالا مورد توجه بازی‌سازان ایران و جهان است، بلکه ارائه خدمات و ابزار‌های بسیار حرفه‌ای، دقیق و جامع آن یکی از دلایل تاکید بر رفع محدودیت آن است. ابزارها و خدمات گوگل‌پلی امکان شناخت بهتر مخاطب، بهینه‌سازی محصول، کاهش هزینه تبلیغات و آنالیز و بررسی دقیق‌تر مخاطبان را در اختیار ما قرار می‌دهد که مشابه آن را در مارکت‌های داخلی از جمله کافه بازار و مایکت نمی‌توان یافت.»
این گزارش از دست رفتن ده‌ها هزار شغل در این صنعت، مرگ بازی‌سازی با فیلترینگ داخلی و ابزار‌های توسعه داخلی، اختلال و قطعی‌های زیاد روی سرور‌های بازی‌سازان در داخل ایران و افزایش هزینه بازار‌یابی و جذب کاربر را از پیامد‌های منفی و جدی فیلترینگ گوگل‌پلی برای بازی‌سازان داخلی دانسته و هشدار داده است که در چنین شرایطی شرکت‌های بازی‌ساز برای ادامه فعالیت خود مجبور به مهاجرت خواهند شد.
کمیسیون بازی نصر در ادامه اشاره کرده است: «توسعه فنی بازی با استفاده از سرویس‌های گیم آنالیتیکس، یونیتی، گوگل دولوپر، فایربیس و... برای دانلود ابزارها، پکیج‌ها، گرفتن خروجی از بازی، پیاده‌سازی پلاگین‌ها و ابزار‌های تحلیل و آنالیز بسیار سخت و نزدیک به غیرممکن شده است؛ به شکلی که تیم‌های فنی روز‌های زیادی زمان خود را به رد شدن از محدودیت‌های داخلی اختصاص داده و درگیر مسائل غیرفنی می‌شوند.
همچنین یکی از راه‌های درآمدزایی این صنعت، یعنی نمایش تبلیغات دچار چالش‌های بسیار جدی شده است؛ چرا که تبلیغات سرویس‌های خارجی حالا با این محدودیت‌ها دیگر به راحتی بارگذاری نمی‌شود و در نتیجه درآمد ارزی بسیاری از بین رفته است.» اختلال اینترنت، کندی سرعت و قطعی‌های پی‌در‌پی باعث ایجاد تجربه کاربری بد برای بازیکنان، کاهش حجم مخاطبان و میزان رضایت آن‌ها و همچنین کاهش درآمد شده است.
همین‌طور این موضوع ریسک توسعه بازی‌های آنلاین ایرانی را بیشتر کرده و در بلندمدت باعث کم شدن سهم بازی‌های بومی در سبد تفریحات و سرگرمی خانواده‌ها خواهد بود. در مجموع طبق آماری که از بازی‌سازان عضو کمیسیون بازی‌سازی گرفته شده، مجموعه اقدامات و تصمیمات غیرکارشناسی اخیر در فیلتر شدن گوگل‌پلی و محدودیت در دسترسی به سرویس‌های توسعه بازی‌ها، باعث شده درآمد بازی‌سازان به صورت چشمگیری کاهش پیدا کند و امکان توسعه بازی‌ها بسیار سخت و دشوار شود. با تداوم این شرایط باید شاهد کوچ دسته‌جمعی بازی‌سازان به کشور‌های همسایه و از دست رفتن هزاران شغل در کشور باشیم.
در همین راستا امیر شهیدی یکی از فعالان صنعت بازی‌سازی به «دنیای اقتصاد» گفت: «بزرگ‌ترین مشکلی که در حال حاضر در این صنعت وجود دارد، تداوم فیلترینگ گوگل‌پلی است. این اپ‌استور منبع اصلی درآمد بازی‌سازان موبایلی در ایران و مهم‌ترین بخش صنعت آی‌تی در بخش فناوری بوده که حالا فیلتر شده است و تیم‌های بازی‌سازی از این نظر به‌شدت تحت فشار هستند. علاوه بر گوگل‌پلی، بقیه سرویس‌هایی که یک بازی‌ساز به آن نیاز دارد، یا تحریم است یا فیلتر.
این موضوعات گلوی بازی‌سازان را فشار می‌دهد. موضوع دیگری که در صنعت ما به مشکل جدی تبدیل شده، مهاجرت است؛ نیرو‌هایی که حداقل ۵ یا ۶ سال در این صنعت فعال بودند و حالا نیروی کار حرفه‌ای شده‌اند، در حال برنامه‌ریزی برای مهاجرت هستند. ما نامه‌نگاری‌هایی کرده‌ایم و تلاش داریم تا این موانع را برطرف کنیم.»
ابوالفضل صادق، رئیس کمیسیون بازی و سرگرمی نصر تهران نیز با تاکید بر اینکه بار‌ها برای رفع فیلتر گوگل‌پلی با وزیر ارتباطات نامه‌نگاری کرده است، به «دنیای اقتصاد» گفت: «ما چندین بار با وزیر ارتباطات در خصوص فیلترینگ گوگل‌پلی نامه‌نگاری کرده‌ایم، اما در نهایت این جواب را دریافت کردیم که این موضوع مربوط به کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه است و تصمیم‌گیرنده آن‌ها هستند.
این در حالی است که خود وزیر ارتباطات عضو کارگروه است و می‌تواند برای حل این مشکل تلاش کند. ما در تلاش هستیم تا با برگزاری یک جلسه مسائل و مشکلات ناشی از فیلترینگ را رو‌در‌رو با آن‌ها در میان بگذاریم و درباره اینکه عواقب این تصمیم باعث چه مشکلاتی شده و در آینده چه تاثیراتی می‌گذارد، با آن‌ها صحبت کنیم.
با این همه، اما در حال ناامید شدن هستیم؛ چرا که نامه‌نگاری‌های متعدد و تلاش‌های بی‌وقفه ما در این مدت بی‌نتیجه مانده است و اساسا ما نمی‌دانیم که گوگل‌پلی چه آسیبی می‌تواند داشته باشد که حالا فیلتر شده است. از طرفی مایکت و بازار هم هیچ‌وقت نمی‌توانند ابزار مناسبی برای جایگزینی گوگل‌پلی باشند؛ چرا که هنوز به آن حد بلوغ نرسیده‌اند و ابزار‌هایی را که برای توسعه بازی هستند، ندارند.»
با این همه عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات چندی پیش پس از جلسه هیات دولت برای حمایت از گیمر‌ها عنوان کرد: «برای افزایش سرعت دانلود بازی‌ها و همچنین افزایش سرعت خود بازی‌ها و کاهش پینگ، سامانه‌ای به نام سامانه رادار گیم راه‌اندازی شده است.
۵ میلیون نفر از این سامانه استفاده کرده‌اند.» با این حال به‌نظر می‌رسد این سامانه چندان برای فعالان این حوزه مشکل‌گشا نبوده است. در همین راستا کسری کریمی، یکی از فعالان صنعت بازی به «دنیای اقتصاد» گفت: «برای بازی کردن نیاز به دانلود یکسری دیتا است که با سرعت فعلی اینترنت، عملا غیرممکن است.
برای دانلود یکسری دیتا از فروشگاه پلی‌استیشن، باید دائماDNSها را عوض کنیم، از طرف دیگر امکان بازی آنلاین نیز به دلیل پینگ‌ها وجود ندارد؛ در نتیجه این موضوعات خیلی تاثیری ندارد؛ چرا که در حالت عادی هم نمی‌توان به راحتی از اینترنت استفاده کرد. سرویسی هم که برای کاهش پینگ ارائه کردند، با مشکلاتی مواجه بوده و از نظر امنیتی قابل اطمینان نیست.»
در چند ماه اخیر بار‌ها از رفع فیلتر گوگل‌پلی صحبت شد، اما تا به امروز هیچ اقدامی در این مورد صورت نگرفته است. با این حال وزیر ارتباطات به‌تازگی اعلام کرد که بنابر دستور رئیس‌جمهور و طی همکاری با کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه در حال بازنگری در سیاست‌های فیلترینگ هستند. زارع‌پور در خصوص رفع فیلتر گوگل‌پلی عنوان کرد که این گزینه در کمیته مصادیق مجرمانه در حال بررسی است تا اگر امکان‌پذیر باشد، رفع فیلتر شود.
منبع: دنیای اقتصاد
