زنان باردار مواظب این بیماری باشند!

دیابت به عنوان بیماری مزمن و آزار دهنده تهدید کننده جدی سلامت افراد مختلف است و کوچک و بزرگ نمی‌شناسد.

این بیماری صدمات بعضا جبران ناپذیری را می‌تواند بر بدن تحمیل کند؛ از جمله آسیب به کلیه، قلب، چشم‌ها و... است.

دیابت در دوران بارداری نیز از اهمیت بالایی برخوردار است و همواره زنان باردار باید به شدت مواظب این بیماری در این دوران حساس باشند؛ چرا که وجود چنین بیماری در این دوران تهدید کننده جدی حیات جنین و مادر است.

مصرف بیش از حد برخی مواد غذایی، بی تحرکی و ژنتیک از جمله علل بروز دیابت است. در این گزارش قصد داریم تا ببینیم علائم دیابت در بارداری چیست و برای آن چه کار‌هایی باید انجام دهیم.

دیابت بارداری به معنای افزایش قند خون مادر در دوران حاملگی است که با کمک معیار‌های آزمایشگاهی و بالینی اثبات می‌شود.

دیابت بارداری با افزایش قند خون برای اولین بار در سه ماهۀ دوم یا سوم بارداری تعریف می‌شود و اگر پیش از آن قند خون شخص بالا باشد، دیابت ناشی از بارداری نیست.

این مسئله از آن جهت حائز اهمیت است که دیابت بارداری خود به شکل مجزا یکی از انواع دیابت به شمار می‌رود و این در حالی است که فرد مبتلابه دیابت نوع یک یا دو یا… در دوران بارداری قند خون بالایی دارد.

در هر دو صورت کنترل قند خون اصل درمانی مهم برای جلوگیری از عوارض مربوطه و یک بارداری رضایت‌بخش است.

علائم دیابت در بارداری

به طور کلی خیلی اوقات دیابت علائم مشخصی ندارد و در آزمایش‌های روتین یا هنگامی که عوارض آن نمایان می‌شود تشخیص داده می‌شود. علائم دیابت در بارداری و در شرایط دیگر شامل یک سری علائم و عوارض کلی است که باعث می‌شود به قند خون بالا شک کنیم. این علائم به طور کلی عبارت‌اند از:

پرنوشی
پرادراری
تغییرات وزن
خستگی
تغییرات اشتها
تاری دید
افزایش عفونت‌ها

عوارض دیابت در بارداری

عوارض دیابت در بارداری به دو دستۀ عوارض دیابت برای مادر و عوارض برای جنین تقسیم می‌شوند. در واقع بالا بودن قند خون هم بر سلامت مادر تأثیر می‌گذارد و هم می‌تواند موجب ایجاد مشکلات مختلفی در جنین شود.

مادری که مبتلا به دیابت بارداری شده است در معرض عفونت، زایمان زودهنگام، افزایش حجم مایع آمنیوتیک و در نهایت آسیب به کلیه و شبکیه چشم قرار دارد.

سلامت جنین نیز در چنین شرایطی به خطر می‌افتد و عوارض احتمالی همچون ناهنجاری‌های قلبی، سندرم زجر تنفسی، بزرگی قلب و اختلالات متابولیک در انتظار نوزاد است.

از عوارض دیابت بارداری مرده‌زایی جنین است. همچنین عارضه دیگر تولد نوزاد با وزن بالا است که علاوه بر اینکه سلامت جنین را به خطر می‌اندازد و پس از تولد موجب ایجاد بیماری‌هایی می‌شود، باعث سخت‌شدن زایمان و ایجاد آسیب‌های حین زایمان نیز می‌شود.

همچنین نوزادان متولدشده از مادران مبتلابه دیابت بارداری در آینده مستعد ابتلا به دیابت و چاقی هستند.

نظارت بر رشد و تکامل جنین

یک نکتۀ مهم در دیابت بارداری نظارت بر رشد و تکامل جنین است. در طی بارداری، جنین باید به‌صورت ماهانه با سونوگرافی ارزیابی شود.

قند خون در دوران بارداری باید چند باشد؟

اگر خانمی پیش از اقدام به بارداری دیابت داشته باشد، لازم است قبل از اقدام برای بچه‌دارشدن میزان قند خون خود را با درمان مناسب و کافی به سطح ایمن برای بارداری برساند.

در چنین شرایطی که مادر از پیش از باردار‌شدن به دیابت مبتلاست، اقدامات نظارتی مانند چک‌کردن قند خون چند بار در روز، سنجش دقیق فشارخون و همچنین کنترل عوارض کلیوی و چشمی دیابت توصیه می‌شود.

در حالت طبیعی در دوران بارداری قند خون ناشتا باید کمتر از ۹۲ باشد تا نرمال محسوب شود. در افراد غیرباردار این عدد مقداری بیشتر است و به این دلیل است که در بارداری حجم داخل عروقی افزایش می‌یابد؛ بنابراین، غلظت قند خون کمتر اندازه‌گیری می‌شود.

اگر شخص بارداری از قبل مبتلا به دیابت بود یا اینکه به دیابت بارداری مبتلا شد، با توجه به وضعیت او پزشک تصمیم می‌گیرد که در برنامۀ درمانی او قند خون هدف، چه مقداری باشد.

جلوگیری از دیابت بارداری

در واقع شاید بتوان گفت که جلوگیری از دیابت بارداری شاید ممکن نباشد؛ یعنی اینکه ابتلا به دیابت بارداری بیشتر به ژنتیک و یک سری موارد بستگی دارد که اغلب تحت کنترل ما نیستند. در مجموع رعایت یک سبک زندگی سالم، مصرف غذا‌های سالم، فعالیت ورزشی و وزن مناسب چه در زمان بارداری و چه پیش از آن می‌تواند تا حد زیادی باعث جلوگیری از دیابت بارداری شود.

بودن یا نبودن فاکتور‌های خطر می‌تواند تا حد زیادی پیشگویی‌کنندۀ ابتلا به دیابت بارداری باشد. پزشک ابتدا با سؤال پرسیدن و بررسی فاکتور‌های خطر برای دیابت مادر را ارزیابی می‌کند.

مواردی که فاکتور‌های خطر برای دیابت بارداری شناخته می‌شوند عبارت‌اند از:

سابقۀ دیابت نوع دو در خویشاوندان نزدیک

سن بالای ۳۰ سال

چاقی با BMI بیشتر از ۳۰

مادری که در بارداری‌های قبلی خود سابقه‌ای از تولد نوزاد مرده یا با وزن بالا داشته باشد.
سابقۀ دیابت بارداری در حاملگی‌های قبلی و مصرف برخی از دارو‌ها مانند کورتون.

غربالگری در دیابت بارداری

با توجه به عوارض فراوان برای جنین و مادر، لازم است مادران قبل از حاملگی و در طی آن از زمان و نحوۀ غربالگری دیابت بارداری اطلاع کافی داشته باشند.

دیابت بارداری یک شرایط ویژه در فردی سالم است که برای اولین بار طی بارداری او اتفاق افتاده و در نتیجه نحوۀ بررسی و غربالگری در این دوران با دیابتی که قبل از بارداری در مادر وجود داشته است متفاوت است. تمامی مادران حد فاصل هفتۀ ۲۴ تا ۲۸ حاملگی در ویزیت بارداری خود باید از نظر وجود این بیماری بررسی شوند.

درمان قند خون بالا در بارداری

در صورت وجود عوامل خطر، در اولین ویزیت بارداری، پزشک آزمایش قند خون را برای بیمار درخواست داده و سطح قند خون را اندازه‌گیری می‌کند.

این آزمایش همچنین، در اولین فرصت پس از زایمان، در مادری که در طی دورۀ بارداری به این بیماری مبتلا شده است انجام می‌شود؛ زیرا خود دیابت بارداری خطر ابتلا به دیابت کامل را پس از بارداری افزایش می‌دهد.

درمان قند خون بالا در بارداری بستگی به مقدار قند خون ناشتا در آزمایش و میزان موفقیت بیمار در کنترل قند خون دارد.

اگر درمان‌های تغذیه‌ای و رژیم درمانی در فرایند درمان قند خون بالا در بارداری مؤثر نباشند، درمان دارویی با انسولین برای فرد شروع می‌شود. این نکته گفتنی است که پس از رعایت رژیم غذایی مناسب، درمان دیابت بارداری با انسولین است و بهتر است از دارو‌های کنترل‌کنندۀ قند خون در زمان بارداری استفاده نشود.

آیا دیابت بارداری بعد از زایمان رفع می‌شود؟

قند خون افرادی که به دیابت بارداری مبتلا می‌شوند اغلب بعد از زایمان به محدودۀ طبیعی باز می‌گردد؛ البته گروهی از این افراد کاملاً خوب نمی‌شوند و دیابت آن‌ها بعد از بارداری نیز ادامه می‌یابد.

با وجود اینکه اغلب افراد مبتلابه دیابت بارداری بعد از زایمان بهبود می‌یابند؛ اما به احتمال ۳۰ تا ۶۰ درصد در ۱۰ تا ۳۰ سال آینده به دیابت نوع دو مبتلا می‌شوند.

عوارض دیابت بارداری چیست؟

دیابت در دوران بارداری ممکن است باعث مرده‌زایی، ناهنجاری‌های قلبی، سندرم زجر تنفسی، بزرگی قلب و عوارض دیگری برای جنین شود.

منبع: فارس