چطور از خطرات احتمالی «خانه‌تکانی» دور بمانیم؟!

رییس گروه سلامت کار معاونت امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در روز‌های پایانی سال به افراد توصیه کرد که با رعایت اصول ایمنی و بهداشتی مانع بروز حوادث و آسیب‌های ناشی از خانه تکانی شوند. مهندس علیرضا ابراهیمی حریری با اشاره به اهمیت رعایت نکات ایمنی در هنگام خانه تکانی، گفت: اصولا خانه‌داری با عوامل زیان‌آور متعددی در ارتباط است که افراد خانه‌دار به تناوب با آن مواجه می‌شوند. اما در روز‌های پایانی سال با خانه تکانی شب عید ریسک مخاطرات افزایش می‌یابد.

به گفته وی، خانه‌داران با دو دسته مخاطرات بهداشتی و ایمنی مواجه هستند که این مخاطرات چه به صورت طولانی مدت یا مزمن و چه به صورت کوتاه مدت یا حاد باشند بر سلامت افراد تاثیر می‌گذارند. رییس گروه سلامت کار معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در ادامه به بیان توصیه‌هایی درخصوص رعایت نکات بهداشتی و ایمنی در خانه تکانی شب عید پرداخت که می‌تواند میزان بروز مخاطرات را کاهش دهد.

اصول مهم در استفاده از شوینده‌ها و افشانه‌های تمیز کننده

وی یکی از مهمترین اصول در خانه تکانی‌های شب عید را اجتناب از ترکیب انواع مواد شوینده با یکدیگر عنوان کرد.

وی با تاکید بر این مطلب که هرگز نباید مواد شوینده با یکدیگر مخلوط شوند، اظهار کرد: سیستم تنفسی انسان یکی از مهمترین راه‌های ورود مواد شیمیایی به بدن است. استفاده از شوینده‌ها که حاوی مواد شیمیایی متعددی هستند می‌تواند باعث بروز اثرات سمی بر ریه‌ها یا آلرژی و آسم شود.

به گفته ابراهیمی، برخی افراد تصور می‌کنند که با مخلوط کردن مواد شوینده مختلف اثر پاک کنندگی و لکه بری آن‌ها افزایش می‌یابد، در صورتی که ترکیب این مواد ممکن است منجر به ایجاد ترکیبات شیمیایی ثانویه شود که اثرات زیانبارتری نسبت به مواد اولیه داشته باشند.

وی ترکیب شوینده‌های قلیایی مانند سفیدکننده‌ها با شوینده‌های اسیدی مانند جوهر نمک را باعث واکنش شدید و تولید گاز سمی کلر عنوان کرد که فوق العاده خطرناک است و استنشاق آن سبب اختلال درتنفس و آسیب به راه‌های تنفسی، آبریزش چشم و گاهی منجر به مرگ می‌شود. این موضوع بویژه در مکان‌های دارای تهویه ضعیف به شدت خطرناک است.

او با تاکید بر ضرورت توجه به تهویه مناسب هنگام استفاده از مواد شوینده، خاطرنشان کرد: هنگام استفاده از شوینده‌ها در سرویس‌های بهداشتی در صورت وجود پنجره حتما آن را باز کنید و در غیر این صورت حتما باید هواکش روشن باشد.

وی با اشاره به این که افراد هنگام استفاده از شوینده‌ها باید حتما یک پارچه یا حوله خیس را روی بینی خود قرار دهند، تاکید کرد: ماسک‌های جراحی یا ماسک‌های معمولی که در ایام کرونا مورد استفاده قرار می‌گیرند برای محافظت از مواجهه با گاز‌ها و بخارات سمی مناسب نیستند.

رییس گروه سلامت کار معاونت بهداشتی، یادآور شد: افشانه‌ها و اسپری‌های شیشه شوی و تمیز کننده سطوح نیز با توجه به این که به صورت ذرات بسیار ریز (آئروسل) در هوا منتشر می‌شوند، به سیستم تنفسی صدمه می‌زنند؛ به ویژه این که بسیاری از این افشانه‌ها معطر هستند و می‌توانند سبب تشدید آلرژی شوند.

عوارض پوستی ناشی از شوینده‌ها

وی با توصیه به استفاده از دستکش در هنگام کار با مواد شوینده، گفت: شرکت‌های سازنده برای تولید مواد شوینده از جمله مایع ظرفشویی از فرمولاسیون‌های متفاوت استفاده می‌کنند که ممکن است افراد به برخی از برند‌ها حساسیت داشته باشند.

او هشدار داد: شوینده‌ها و مواد پاک کننده و جرمگیر به دلیل وجود مواد قلیایی یا اسیدی در صورت مواجهه با پوست بدن سبب حل شدن چربی پوست و بروز مشکلاتی می‌شوند. تماس مداوم با این مواد سبب خشکی پوست، ترک و خارش و در نهایت اگزما، آلرژی پوستی و درماتیت یا التهاب پوست می‌شود.

ابراهیمی به افراد توصیه کرد که با استفاده از دستکش می‌توانند از بروز مشکلات پوستی مذکور هنگام کار با شوینده‌ها جلوگیری کنند و بهتر است ابتدا دستکش نخی پوشیده و سپس از دستکش‌های لاتکسی استفاده کنند تا حفاظت کامل شود.

مواد شیمیایی را از دسترس کودکان دور کنید

وی به خانواده‌ها هشدار داد که در این ایام و هنگام خانه تکانی حتما مواد شیمیایی و شوینده‌ها را از دسترس کودکان دور نگه دارند. به گفته وی، در هنگام خانه تکانی‌های شب عید اغلب والدین به دلیل مشغله زیاد از کودکان خود غافل می‌شوند و متاسفانه شاهد بروز برخی حوادث جبران ناپذیر هستیم که در صورت در دسترس بودن مواد شوینده، پاک کننده یا ضدعفونی کننده برخی کودکان اقدام به خوردن این مواد می‌کنند که عواقب خطرناکی را به دنبال خواهد داشت.

ابراهیمی توصیه کرد: حتما توجه داشته باشید که هنگام کار با این مواد از گذاشتن آن‌ها بر روی زمین یا در دسترس کودکان اجتناب کنید و حتما از انواعی استفاده کنید که کودکان به راحتی نمی‌توانند درب آن را باز کنند. به گفته وی، این مواد شیمیایی برای برخی افراد نظیر مادران باردار، سالمندان و کودکان مضرتر هستند؛ بنابراین هنگام استفاده از این مواد حتی‌الامکان این افراد باید در نزدیک محل نظافت حضور نداشته باشند.

درد‌های عضلانی و اسکلتی؛ شکایت شایع ناشی از خانه تکانی‌ها

وی درد‌های اسکلتی عضلانی مانند کمردرد، گردن درد و درد ناحیه پشت را یکی از عوارض شایع پس از خانه تکانی در افراد عنوان کرد.

وی افزود: در روز‌های پایانی سال کار‌هایی نظیر جا به جایی مبلمان و لوازم منزل بیشتر انجام می‌شود، برای کاهش ریسک مشکلات بار‌ها را باید به بسته‌های کوچکتری تقسیم کرد تا وزن کمتری پیدا کنند. او یادآور شد: هنگام بلند کردن بار‌ها حتما باید نشسته و زانو‌ها را خم کنید. پشت خود را صاف نگه داشته و بار را تا آنجا که امکان دارد به بدن نزدیک کنید و سنگینی بار را بر روی پا‌ها بیندازید.

ابراهیمی، توصیه کرد: اگر جسم سنگینی را بلند کردید برای چرخش در جهت خاص هیچ وقت بالا تنه خود را از محل کمر نچرخانید بلکه تمام بدن را از محل پا‌ها به آن سمت بچرخانید.

وی تاکید کرد: اشیای سنگین را با یک حرکت سریع و ناگهانی از روی زمین بلند نکنید. برای حمل بار از هر دو دست کمک بگیرید و این کار را با یک دست انجام ندهید.

وی کار کردن در مناطق بالاتر از حد دسترس به خصوص بالاتر از سر و گردن به مدت طولانی را باعث آسیب به عضلات سر و گردن و شانه عنوان و توصیه کرد: برای این منظور حتما از نردبان مناسب استفاده کنید تا سطح کار حتی الامکان بالاتر از حد دسترسی قرار نگیرد.

انجام حرکات تکراری؛ عامل بروز اختلالات عضلانی اسکلتی

ابراهیمی انجام کار‌های تکراری را یکی از عوامل بروز اختلالات اسکلتی عضلانی دانست و گفت: فعالیت‌های تکراری نظیرخرد کردن سبزیجات با دست آن هم به مدت طولانی ریسک ابتلا به یک عارضه به نام "سندرم تونل کارپال" را افزایش می‌دهد.

به گفته وی، این بیماری در اثر فشار زیاد و طولانی مدت بر عصبی که از مچ دست می‌گذرد بروز می‌کند و علایم آن شامل بی‌حسی، سوزن سوزن شدن و ضعف در دست و بازو است که در موارد شدید احتیاج به جراحی دارد.

او با اشاره به این که سندرم "تونل کارپال" در زنان شایع‌تر است، توصیه کرد: هنگام انجام حرکات تکراری از دست‌های خود به آرامی و با وارد کردن نیروی کم استفاده کنید. استراحت‌های کوتاه و مکرر داشته باشید. به آرامی دست‌ها و مچ خود را خم و راست کنید. از خم کردن کامل مچ دست به سمت بالا یا پایین خودداری کنید.

چند توصیه ایمنی در خانه تکانی شب عید

ابراهیمی استفاده از دستکش و دمپایی در هنگام کار با لوازم برقی را ضروری دانست و گفت: شست و شوی لوسترها، چراغ‌های روشنایی، تمیز کردن کلید و پریز و اسپری آب روی آن‌ها می‌تواند باعث بروز برق گرفتگی شود؛ بنابراین حتما هنگام انجام این کار از دستکش و دمپایی استفاده کنید.

وی یکی از عمده‌ترین خطرات ایمنی در خانه تکانی را سقوط از نردبان برشمرد و گفت: اگر از نردبان‌های یک طرفه استفاده می‌کنید حتما در هنگام تکیه دادن به دیوار از استحکام آن مطمئن شوید. به گفته وی، نردبان‌های دو طرفه پس از گذشت سالیان از عمر خود استحکام خود را از دست می‌دهند؛ بنابراین هنگام استفاده آن را در سطح صاف قرار دهید و اگر امکان دارد فرد دیگری نردبان را از پایین نگه دارد و دقت کنید که هر چه به سمت پله‌های بالاتر بروید از تعادل نردبان کاسته می‌شود.

ابراهیمی تاکید کرد: در هنگام تمیز کردن شیشه‌ها مواظب سقوط از نردبان یا شکستن شیشه‌های پنجره باشید و هنگام پاک کردن شیشه‌ها خم نشوید. وی در ادامه توصیه‌های خود، گفت: اطراف خود را شلوغ نکنید و از ریخت و پاش پرهیز کنید؛ چون ممکن است در هنگام حرکت به وسایل و ابزار آلات برخورد کنید. هرگز در هنگام نظافت از دمپایی یا کفش با کف اسفنجی استفاده نکنید؛ زیرا در زمین خیس و سطوحی مانند سرامیک امکان سرخوردن و آسیب دیدن شما وجود دارد.

ابراهیمی یادآور شد: در هنگام خانه تکانی سیم‌های رابط مثل چند راهی‌های برق را که برای انجام کار‌هایی مانند جاروبرقی یا بخار شویی استفاده می‌شوند از محل رفت و آمد دور کنید تا از گیر کردن پای افراد و سقوط آن‌ها جلوگیری شود.

بنابراعلام روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی، او در خاتمه، تاکید کرد: از شستن پرده و یا سطوح آغشته به مواد روغنی با مایعاتی نظیر تینر و بنزین خوددرای کنید؛ زیرا احتمال خطر آتش سوزی هنگام کار با این مواد بسیار بالا است.