(عکس) داستان تکامل ناو هواپیمابر؛ از کرجی‌های بالن قرن نوزدهم تا بزرگترین در جهان!
آنچه امروز در اخبار و فیلم‌های سینمایی به دیدن آن در قالب ناو هواپیمابر عادت کرده ایم، نتیجه تکاملی است که بیش از یک قرن زمان برده و برخی از با استعدادترین مهندسان در آن نقش داشته اند.
ناو‌های هواپیمابر امروزی یک ماشین جنگی عظیم و پیچیده محسوب می‌شوند که امکان جابجایی ناوگان‌های کامل هواپیما و استقرار در مکانی بسیار دورتر از کشور مبدا را فراهم می‌کنند.
بزرگترین ناو هواپیمابر امروزی می‌تواند بیش از ۷۵ هواپیما را حمل و امکان پرواز آن‌ها در میانه دریا را فراهم کند. اما شرایط در دنیای ناو‌های هواپیمابر همواره تا به این اندازه پیشرفته و پیچیده نبوده است.
آنچه امروز در اخبار و فیلم‌های سینمایی به دیدن آن عادت کرده ایم، نتیجه تکاملی است که بیش از یک قرن زمان برده و برخی از با استعدادترین مهندسان در آن نقش داشته اند.
در ادامه برخی از مهم‌ترین گام‌ها در تکامل ناو‌های هواپیمابر یا آنچه امروز به نام ابرناو‌های هواپیمابر می‌شناسیم، ارائه شده است.
کرجی‌های بالن قرن نوزدهم
کرجی بالن به طور معمول برای مهار بالن‌ها هوای گرم استفاده می‌شد تا بهترین دید از منطقه اطراف حاصل شود.
در این کرجی‌ها از یک بند برای متصل کردن بالن به بدنه کرجی استفاده می‌کردند.
قدمت این کرجی‌های بالن به قرن نوزدهم باز می‌گردد و خیلی زود کشتی‌هایی با توانایی حمل هواپیما‌های آب‌نشین در جنگ جهانی اول جای آن‌ها را گرفتند.
لا فودر، نخستین کشتی حامل هواپیما‌های دریایی
کشتی فرانسوی لا فودر (La Foudre) نخستین کشتی حامل هواپیمای دریایی در تاریخ بود. بر خلاف ناو‌های هواپیمابر امروزی، به جای در اختیار داشتن باندی روی کشتی برای پرواز هواپیماها، لا فودر صرفا برای حمل هواپیماها استفاده می‌شد. از جرثقیل برای پایین بردن هواپیماها و قرارگیری روی دریا استفاده می‌شد تا امکان برخاستن و فرود روی آب را داشته باشند.
ناو هواپیمابر لا فودر در سال ۱۸۹۶ فعالیت خود را آغاز کرد، اما در سال ۱۹۱۱ و مدت کوتاهی پس از اختراع هواپیمای دریایی در سال ۱۹۱۰، با اصلاحاتی که در آن صورت گرفت به یک کشتی حامل هواپیمای دریایی تبدیل شد.
هواپیمای دریایی ویسین کانارد (Voisin Canard) نخستین هواپیمایی بود که لا فودر حمل کرد. این هواپیما بیشتر برای ماموریت‌های شناسایی و نظارت استفاده می‌شد.
یوجین الی، نخستین فرود روی کشتی جنگی با هواپیما
یوجین برتون الی (Eugene Burton Ely) به عنوان پدر هوانوردی دریایی شناخته می‌شود. تصویر زیر یکی از تلاش‌های متعدد وی برای برخاستن از یک کشتی جنگی را نشان می‌دهد. در این عکس وی در حال تلاش برای برخاستن از کشتی یواساس بیرمنگام در سال ۱۹۱۰ دیده می‌شود.
در نهایت، یوجین الی به نخستین فرد در تاریخ بدل شد که با هواپیما روی یک کشتی جنگی فرود آمد. وی در ۱۸ ژانویه ۱۹۱۱ و پس از برخاستن از پیست مسابقه تانفوران (Tanforan Racetrack) در سن برونو، کالیفرنیا روی کشتی یواساس پنسیلوانیا (USS Pennsylvania) فرود آمد.
اچ‌ام‌اس ارگوس، نخستین ناو هواپیمابر با عرشه پرواز صاف
به عنوان نشانه‌ای از سرعت باورنکردنی پیشرفت فناوری نظامی، تنها هشت سال پس از فرود یوجین الی روی یک کشتی جنگی، اچ‌ام‌اس آرگوس (HMS Argus) به عنوان نخستین ناو هواپیمابر با عرشه پرواز بدون مانع نام خود را مطرح کرد. اچ‌ام‌اس آرگوس که با تغییر و اصلاح یک کشتی بازرگانی شکل گرفته بود، به طور ویژه امکان برخاستن و فرود هواپیما روی کشتی را فراهم می‌کرد.
اچ‌ام‌اس آرگوس نیروی دریایی پادشاهی بریتانیا به عنوان یک ناو هواپیمابر در جنگ جهانی دوم حضور داشت و برای اسکورت هواپیما‌هایی مانند اسپیت‌فایر، هاوکر هاریکن و بلک‌برن اسکوا استفاده شد.
هوشو: نخستین ناو هواپیمابر اختصاصی
تا پیش از سال ۱۹۲۰، ناو‌های هواپیمابر بیشتر نمونه‌هایی اصلاح شده برای تحقق این هدف بودند. هوشو (Hōshō) نخستین کشتی جنگی بود که به طور خاص از ابتدا به عنوان ناو هواپیمابر طراحی و ساخته شد.
ناو هواپیمابر ژاپنی هوشو طی جنگ جهانی دوم در نبرد میدوی در سال ۱۹۴۲ حضور داشت. با این وجود، این ناو هواپیمابر بیشتر برای آموزش در آب‌های داخلی ژاپن استفاده می‌شد. اندازه نسبتا کوچک هوشو موجب می‌شد تا در موقعیت‌های جنگی کارایی چندانی نداشته باشد.
پس از جنگ جهانی دوم، ناو هواپیمابر هوشو برای بازگرداندن حدود ۴۰ هزار سرباز و غیرنظامی ژاپنی از کشور‌های خارجی استفاده شد.
ناو‌های هواپیمابر جنگ جهانی دوم
ظهور هواپیما‌های مجهز به پیشرانه جت در اواخر جنگ جهانی دوم آغاز شد که به نوآوری در طراحی ناو‌های هواپیمابر نیز منجر شد. برخی از ناو‌های هواپیمابر در این زمان شروع به استفاده از نوار‌های فرود زاویه‌دار کردند.
نوار‌های فرود زاویه‌دار تقریبا ۹ فوت (۲.۷ متر) از محور اصلی ناو هواپیمابر بلند می‌شدند و امکان فرود ایمن‌تر را فراهم می‌کردند. اگر خلبان هواپیما با سرعت زیاد برای فرود اقدام می‌کرد می‌توانست به لطف ارتفاع موجود از سطح برخاسته و برای فرود دوباره تلاش کند.
از جمله برجسته‌ترین ناو‌های هواپیمابر جنگ جهانی دوم می‌توان به یواساس اینترپرایز (USS Enterprise)، پیشرفته‌ترین کشتی جنگی آمریکا طی جنگ، و اچ‌ام‌اس آرک رویال (HMS Ark Royal) بریتانیا اشاره کرد.
نخستین پرواز هواپیمای جت از روی ناو هواپیمابر
۳۴ سال پس از فرود هواپیمای یوجین الی روی یک کشتی جنگی، اریک براون از نیروی دریایی پادشاهی بریتانیا، به نخستین خلبانی تبدیل شد که با یک هواپیمای مجهز به پیشرانه جت از روی یک ناو هواپیمابر به هوا برخاسته و فرود آمد.
در ۳ دسامبر ۱۹۴۵، براون سوار بر یک فروند هواپیمای دی هاویلاند سی ومپایر (de Havilland Sea Vampire) به سمت ناو اچ‌ام‌اس اوشن (HMS Ocean) پرواز کرد. وی روی ناو فرود آمد و سپس دوباره از روی آن به هوا برخاست.
اریک براون از برجسته‌ترین خلبانان در تاریخ نیروی دریایی پادشاهی بریتانیا است. به عنوان یک خلبان آزمایش، وی همچنین رکورد جهانی پرواز با بیشترین نوع هواپیما که شامل ۴۸۷ مورد می‌شود را در اختیار دارد. وی همچنین رکورد جهانی بیشترین تعداد فرود روی ناو هواپیمابر با ۲۴۰۷ فرود را به خود اختصاص داده است.
نوآوری برخاست از روی سطح شیب‌دار پرش اسکی
شاید نخستین استفاده از سطح شیب‌دار پرش اسکی به جنگ جهانی دوم باز گردد. در آن زمان، یک سطح شیب‌دار به طور موقت در انتهای عرشه پرواز کشتی اچ‌ام‌اس فیوریس (HMS Furious) نصب شد. این ابزار موقت برای برخاستن بمب افکن‌های سنگین فری باراکودا (Fairey Barracuda) بکار گرفته شد.
برخاستن از روی ناو هواپیمابر با کمک منجنیق بخار
در ۳۱ ژوییه ۱۹۱۲، تئودور گوردون الیسون نخستین خلبانی بود که با کمک سامانه منجنیق نیروی دریایی آمریکا به سمت آسمان پرواز کرد. از آن زمان، برخاستن از روی ناو هواپیمابر با کمک منجنیق بهبود یافته و امروزه در ناو‌های هواپیمابر مدرن نیز استفاده می‌شود.
مدت کوتاهی پس از جنگ جهانی دوم، نیروی دریایی پادشاهی بریتانیا توسعه منجنیق بخار را آغاز کرد. این روش به هواپیماها کمک می‌کند تا با سرعت بالا به پرواز درآیند، شرایطی که تنها با استفاده از نیروی پیشرانه‌های هواپیما محقق نمی‌شود.
منجنیق بخار به هواپیمای جت اجازه می‌دهد سرعت لازم برای برخاستن از سطح کشتی را طی حدود دو تا چهار ثانیه کسب کند، حتی اگر یک پیشرانه خود را از دست داده باشد.
ناو‌های هلیکوپتربر
در دهه ۱۹۵۰، اختراع هلیکوپتر به معرفی نوع جدیدی از ناو‌های هواگردبر به نام ناو‌های هلیکوپتربر منجر شد. این ناو‌ها به طور معمول کوچک‌تر بودند، زیرا فقط برای برخاست عمودی به فضا نیاز داشتند.
یواساس آیو جیما (USS Iwo Jima)، تصویر بالا، توسط نیروی دریایی آمریکا طی جنگ ویتنام برای حمل هلیکوپتر، کامیون‌های نفتکش، و خودرو‌ها استفاده شد. در سال ۱۹۷۰، این کشتی به عنوان بخشی از گروه ضربت ۱۳۰ استفاده شد که ماژول فرماندهی آپولو ۱۳ را از دریا بازیابی کرد.
عصر هسته‌ای و ابرناو‌های هواپیمابر
پس از جنگ جهانی دوم، نوآوری‌های بیشتری در ناو‌های هواپیمابر به واسطه دوران هسته‌ای شکل گرفت. راکتور‌های هسته‌ای در کشتی‌های جنگی مانند ناو هواپیمابر یواساس اینترپرایز سی‌وی‌ان-۶۵ (USS Enterprise (CVN-۶۵))، نخستین ناو هواپیمابر هسته‌ای جهان، نصب شده بودند.
این راکتور‌ها به کشتی‌ها اجازه می‌دهند برای مدت زمان طولانی‌تری روی دریا فعال باشند که به معنای امکان انجام ماموریت‌های مقیاس بزرگ دور از مرز‌های کشور است.
راکتور‌های هسته‌ای نقش مهمی در شکل گیری ناو‌های هواپیمابر مدرن داشتند. ناو‌های هواپیمابر کلاس نیمیتز نیروی دریایی آمریکا برخی از بزرگترین ناو‌های هواپیمابر امروزی هستند.
کشتی‌های کلاس نیمیتز می‌توانند ۶۰ هواپیما را حمل کرده و برجی ۲۰ طبقه بالاتر از سطح دریا دارند. آن‌ها از دو راکتور هسته‌ای نیرو می‌گیرند و می‌توانند با بیشینه سرعت ۳۰ گره حرکت کنند.
کلاس ملکه الیزابت نیروی دریایی بریتانیا، لیائونینگ نیروی دریایی چین و آدمیرال کوزنتسوف نیروی دریایی روسیه از دیگر ناو‌های هواپیمابر مدرن برجسته هستند.
بزرگترین ناو هواپیمابر امروزی جهان، یواساس جرالد آر. فورد
یواساس جرالد آر. فورد (USS Gerald R. Ford) نیروی دریایی آمریکا بزرگترین ناو هواپیمابر فعلی در جهان است. این ناو هواپیمابر به فناوری‌های پیشرفته از جمله سامانه‌های پرتاب هواپیمای الکترومغناطیسی مجهز است و عرشه پرواز به پهنای ۷۸ متر دارد.
این ناو می‌تواند بیش از ۷۵ هواپیما و ۴۵۳۹ پرسنل را حمل کند. دو راکتور هسته‌ای نیروی مورد نیاز جرالد آر. فورد را تامین می‌کنند.
