تاثیر خطرناک قطع تنفس حین خواب در کودکان

یک بررسی جدید نشان می‌دهد که نوجوانانی که دچار اختلال تنفس شبانه از نوع قطع تنفس حین خواب (sleep apnea) هستند، ممکن است مغزهای متفاوتی با مغزهای همسالانشان داشته باشند.

به نقل از هلث‌دی پژوهشگران دریافتند که در میان حدود ۱۰۰ نوجوانی که اسکن مغزی شده بودند، آنهایی که دچار «قطع تنفس انسدادی» (OSA) حین خواب بودند، بافت مغزی نازکتری در سطح مغز داشتند و همچنین برخی از نشانه‌های التهاب در مناطقی از مغز که برای حافظه و یادگیری اهمیت دارند، در آنها دیده می‌شد.

پژوهشگران بیمارستان کودکان در مونته‌فیوره در نیویورک که این بررسی را انجام داده‌اند، می‌گویند اینکه این تفاوت‌های ساختار مغز در این کودکان دقیقا چه معنایی دارد، دقیقا معلوم نیست، اما این یافته‌ها که اخیرا در ژورنال Sleep منتشر شده است، نشان می‌دهند که OSA می‌تواند به تغییرات قابل‌مشاهده‌ای در مغز کودکان بینجامد.

بررسی‌ها تخمین می‌زنند که حدود یک تا ۵ درصد کودکان دچار قطع تنفس حین خواب از نوع انسدادی هستند، اختلالی که در آن بافت‌های گلو در حین خواب منقبض می‌شوند و باعث وقفه‌ و شروع‌های دوباره مکرر تنفس می‌شوند. خر و پف با صدای بلند آشکارترین علامت این اختلال است، اما خواب‌آلودگی روزانه و مشکلات در توجه و تمرکز هم از نشانه‌های هشداردهنده آن است.

این پژوهشگران برای بررسی این موضوع ۹۸ نوجوان را با ام‌آرآی اسکن مغزی کردند: ۵۳ نفر از این نوجوانان OSA داشتند و دچار اضافه‌وزن یا چاقی بودند؛ ۴۵ نفر دیگر در همان طیف وزنی قرار داشتند، اما قطع تنفس حین خواب نداشتند (کودکان با هر وزنی ممکن است دچار OSA شوند، اما چاقی یک عامل‌ خطرساز برای این عارضه است).

پژوهشگران بر این موضوع متمرکز شدند آیا این دو گروه کودکان تفاوت‌هایی از لحاظ ضخامت قشر مغز (خارجی‌ترین لایه مغز) یا ساختار هیپوکامپ (منطقه‌ای از مغز که در حافظه و یادگیری دخیل است) دارند یا نه.

این بررسی در مجموع نشان داد که نوجوانان دچار OSA در مقایسه با کودکان عاری از این اختلال، دارای قشر مغزی نازکتر هستند و نیز حجم بزرگتر در بخشی از هیپوکامپ دارند (که می‌تواند نشانه التهاب یا تورم باشد). از طرف دیگر هر چه عارضه قطع تنفس در این کودکان شدیدتر بود، این تفاوت‌های مغزی هم بزرگتر بودند.

پرسش اصلی این است که آیا این تفاوت‌های ساختاری مغز باعث مشکلاتی در حافظه یا یادگیری یا مشکلات عاطفی یا رفتاری می‌شوند یا نه.

دکتر شالینی پاروتی، سخنگوی انجمن متخصصان پزشکی خواب آمریکا که در این بررسی شرکت نداشت، می‌گوید: «این بررسی به طور خاص به پیشرفت دانش در حوزه پیامدهای مغزی ناشی از قطع تنفس در نوجوانان کمک می‌کند.» به گفته او، بررسی‌های بزرگتر با شمار بیشتر کودکان مبتلا OSA ممکن است به روشن شدن بیشتر چگونگی تاثیر تغییرات مشاهده‌شده در ام‌آرآی مغز بر یادگیری، توجه و تمرکز، خلق‌وخو، کارکرد تحصیلی و ..کمک کند.

قطع تنفس حین خواب به طور رایج ناشی از التهاب مزمن لوزه‌ها یا آدنوئیدها (بافت‌های لنفاوی در بخش بالایی گلو) است. در این موارد، جراحی برای برداشتن این بافت‌ها درمان استاندارد به شمار می‌رود.

یک شیوه درمانی دیگر استفاده از وسیله‌ای است که با پمپ کردن ملایم هوا از طریق یک ماسک روی بینی راه هوایی را باز نگه‌ می‌دارد.

با اینکه هنوز روشن نیست که آیا تفاوت‌های مغزی مشاهده‌شده در این بررسی چه تاثیری بر زندگی روزانه کودکان دارد، می‌دانیم که قطع تنفس حین خواب درمان‌نشده می‌تواند باعث تحریک‌پذیری کودک در طول روز شود. این کودکان ممکن است دچار اختلال در توجه و یادگیری و مشکلات رفتاری شوند که شبیه به اختلال‌های مشاهده‌شده در کودکان دچار « اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی» (ADHD) است.

اگر والدین متوجه نشانه‌های احتمالی OSA - ماننند خروپف بلند در شب، خواب‌آلودگی روزانه و مشکلات یادگیری یا رفتار- در کودکشان شوند، باید او را به نزد متخصص کودکان ببرند.

برخی از کودکان ممکن است نیاز به ارجاع به متخصص گوش و حلق و بینی داشته باشند تا معلوم شود لوزه‌ها یا آدنوئیدها باعث انسداد راه‌های هوایی شده‌اند یا نه. گروه دیگر از کودکان ممکن است نیاز به بررسی بوسیله متخصص پزشکی خواب داشته باشند تا مشکل‌شان تشخیص داده و درمان شود.