غذایی که انسان‌ها ۱۷۰ هزار سال قبل می‌خوردند
برای ما انسان‌های امروزی، حلزون‌ها لزج، زشت و مشمئزکننده به نظر می‌رسند، اما بر اساس شواهد بدست آمده، انسان‌های باستان این نرم‌تنان را پخته و می‌خوردند.
فرادید | محققان به تازگی شواهدی را کشف کرده‌اند که نشان می‌دهد انسان‌های ماقبل‌تاریخ این نرم‌تنان خاکی را پخته و می‌خوردند. شاید تصور شما از این غذای عجیب، نسخه‌ی روستایی حلزون خوراکی امروزی باشد، اما حلزونی که ما از آن صحبت می‌کنیم در قیاس با حلزون‌های خوراکی امروزی عظیم‌الجثه بوده است.
به گزارش فرادید ، تیمی از محققان دانشگاه ویت واترسرند در ژوهانسبورگ، آفریقای جنوبی، تکه‌های صدف یک حلزون خاکی از خانواده‌ی آکاتینیدِی را یافته‌اند که طول آن به ۱۶ سانتی‌متر هم می‌رسد. مکان یافتن این تکه‌های صدف، غار بوردِر روی صخره‌ای نزدیک مرز آفریقای جنوبی با اسواتینی است. این سایت از دهه‌ی ۱۹۳۰ چندین بار حفاری شده است، اما در جریان حفاری‌های سال ۲۰۱۵ و ۲۰۱۹ بود که تکه‌های صدفِ حلزون‌های غول‌پیکر خاکی پیدا شدند.
تکه‌های صدف که تعدادشان زیاد بود در لایه‌های متعددی از رسوبات ۷۰۰۰۰ تا ۱۷۰۰۰۰ ساله پیدا شدند. این صدف‌ها رنگ‌های مختلفی داشتند از بژ براق گرفته تا قهوه‌ای و خاکستری مات. به گفته‌ی محققان، حیوانات بی‌مهره مانند حلزون بیش از ۹۵ درصد گوناگونی زیستی زمین را به خود اختصاص می‌دهند، اما در تحقیقات باستان‌شناسی معمولاً نادیده گرفته می‌شوند. دلیل این امر این است که در درک ما از تاریخ رفتار انسان، بسیار ناچیز در نظر گرفته می‌شوند. این حاشیه‌نگری با در نظر گرفتن کوچکی بیشتر نمونه‌ها تشدید میشود، به این معنا که شانس بقاء آن‌ها در سوابق باستان‌شناسی کمتر میشود. اما حلزون‌ها به خاطر صدف‌هایشان، استثنای مفیدی به حساب می‌آیند.
حلزون‌های خاکی معمولاً در سایت‌های حفاری یافت می‌شوند، چون به صورت طبیعی در این مناطق وجود دارند و خودشان را در خاک دفن می‌کنند تا از کم آب شدن بدنشان جلوگیری کنند یا شاید از طریق وساطت انسان به این مکان راه پیدا کردند، چه برای خوردن و چه برای استفاده از صدف آن‌ها برای اهداف مختلف (جواهرسازی یا رسوم مذهبی). تحقیقات دیگر شواهدی از مصرف حلزون در سایت‌های حفاری ۳۰۰۰۰ سال پیش در اروپا و ۴۰۰۰۰ سال پیش در آفریقا را نشان داده است.
حلزون‌های خاکی منبع عالی مواد مغذی هستند. گرفتن آن‌ها آسان و جمع‌آوری‌شان بی‌خطر است و قبل از مصرف می‌توان مدتی آن‌ها را ذخیره کرد، آماده‌سازی و هضم آن‌ها نیز آسان است به شرطی که استاد کار کردن با آتش باشید. با در نظر گرفتن اینکه نژاد انسان‌های اولیه دست‌کم ۴۰۰۰۰۰ سال از آتش استفاده می‌کردند، تعجبی ندارد که پیش‌بینی‌ها درباره‌ی یافته‌های اخیر درست باشد. در واقع، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد قدمت پخت ماهی بیش از ۷۸۰۰۰۰ سال است.
محققان برای بررسی صحت فرضیه‌شان مبنی بر وجود حلزون‌ها در سایت به دلیل مصرف انسان، صدف حلزون‌های مدرن خاکی را برداشته و آن‌ها را شکستند تا به تکه‌های صدف تبدیل شوند. این تکه‌ها اندازه و رنگ‌های مختلفی داشتند و به صورت آزمایشی برای مدت زمانی بین ۵ دقیقه تا ۳۶ ساعت گرما داده شدند. این آزمایش منبع باارزشی برای قیاس صدفهای امروزی با همتایان ماقبل‌تاریخ‌شان بود.
قرارگرفتن در معرض دما‌های بالاتر در مدت زمان طولانی‌تر، تکه‌های قبلاً سفید را به سفید «برفی» تبدیل کرد، در حالی که تکه‌های بژ و قهوه‌ای به سفید و خاکستری تبدیل شدند. فرایند گرمادهی سبب از بین رفتن درخشندگی صدف‌ها شد، چون مواد آلی مسئول این درخشندگی در ساختار صدف، در این فرایند از بین می‌روند.
در صدف‌ها نشانه‌های ترک‌خوردگی میکروسکوپی هم نمایان شد که دلیل آن فرایند گرمادهی است. همین الگو‌های ترک‌خوردگی در صدفهای ماقبل‌تاریخ یافت‌شده در آفریقای جنوبی هم وجود داشت.
تحلیل میکروسکوپی صدفهای گرماداده‌شده‌ی مدرن و نمونه‌های باستان‌شناسی از غار بوردِر نشان می‌دهد که این دو گروه صدف ویژگی‌های مشترکی دارند که ناشی از قرارگیری در معرض گرماست. از جمله‌ی این ویژگی‌ها می‌توان به ترک‌خوردگی میکروسکوپی و سطح ظاهری مات اشاره کرد.
این احتمال که صدفهای یافت‌شده از طریق رفتار طبیعی در سایت ظاهر شدند (مثلاً لانه‌سازی در خاکی که به صورت تصادفی با آتش حرارت دیده) را نمی‌توان غیرمحتمل پنداشت، اما وساطت انسان محتمل‌ترین دلیل است. این فرضیه با یافتن بقایای اقلام غذایی دیگر از قبیل دانه‌ها و استخوان‌هایی که در آن نزدیکی پیدا شدند، تقویت شد.
این نتایج، اطلاعات باارزشی را درباره‌ی عادات غذایی و زندگی پیچیده اجتماعی انسان‌های اولیه در اختیار ما می‌گذارد.
مترجم: زهرا ذوالقدر
