آغاز عصر گردشگری فضایی در آینده نزدیک

عصر روز هشتم آوریل (جمعه، ٢٠ فروردین) فضاپیمای باری دراگون شرکت اسپیس‌ایکس به سمت ایستگاه فضایی بین‌المللی پرتاب می‌شود. راکت فالکون-٩، کپسول دراگون را از پایگاه پرواز فضایی ٤٠ واقع در پایگاه نیروی هوایی کیپ کاناورال فلوریدا پرتاب می‌کند.

این کپسول حامل تجهیزات لازم برای انجام پژوهش‌های علمی و خدمه ایستگاه بین‌المللی فضایی و سخت‌افزارهای لازم برای این آزمایشگاه و هدف آن حمایت از مأموریت اکسپدیشن ٤٧ و ٤٨ خدمه این ایستگاه است.

کپسول دراگون در بازگشت برنامه‌ریزی‌شده خود به زمین در ماه می (خرداد)، نمونه‌های زیستی فضانوردان ازجمله نمونه‌هایی را که در جریان مأموریت یک‌ساله ناسا جمع‌آوری شده است، به زمین برمی‌گرداند. این پرتاب، هشتمین مأموریت اسپیس‌ایکس است که در قالب قرارداد تجاری خدمات تأمین تجهیزات ناسا انجام می‌شود.

یکی از نکات مهم این مأموریت آن است که این کپسول، همچنین شامل ماژول فضایی یا بخش قابل سکونت شرکت هوافضایی بیگلو (Bigelow Aerospace) است که «بیم» (BEAM مخفف Bigelow Expandable Activity Module به معنی اتاقک فعالیت بادشدنی بیگلو) نام دارد. این ماژول فضایی در هنگام پرتاب جمع شده است، اما پس از رسیدن به مقصد، باز می‌شود.

این بخش هم‌اکنون برای آزمایش به ایستگاه بین‌المللی فضایی وصل می‌شود، اما قرار است در آینده از نمونه‌های مشابه به‌عنوان ایستگاه فضایی مستقل استفاده کنند. درادامه به بررسی ویژگی‌های این ایستگاه فضایی کم‌هزینه شرکت خصوصی بیگلو می‌پردازیم.

ناسا به‌تازگی خبر داده است نخستین ماژول فضایی قابل تورم یا بادشونده جهان روز بیستم فروردین، به ایستگاه فضایی بین‌المللی ارسال می‌شود. قرار است این فضاپیما به ایستگاه فضایی بین‌المللی متصل شود و دو سال همان‌جا بماند و فضانوردان این ایستگاه، آن را بررسی و آزمایش کنند. شرکت اسپیس‌ایکس این فضاپیمای بادشونده را به همراه تجهیزات علمی ویژه دیگر و در یک سفر دوروزه، به ایستگاه فضایی بین‌المللی ارسال می‌کند. این ماژول فضایی خارق‌العاده را شرکت فناوری فضایی «بیگلو ایرواسپیس» (Bigelow Aerospace) ساخته است.

هدف از این کار نیز ساخت ایستگاه‌های فضایی قابل سکونت مقرون‌‌به‌صرفه است. به گفته ناسا، یک موشک فالکون-٩ اسپیس‌ایکس به همراه فضاپیمای باری دراگون روز بیستم فروردین از پایگاه نیروی هوایی کیپ کارناورال به فضا پرتاب می‌شود. این فضاپیما که نام رسمی آن ماژول فعالیت قابل گسترش بیگلو است، برای آزمایش به ایستگاه فضایی متصل خواهد شد. پس از اینکه فضانوردان هوا را به درون این فضاپیمای قابل تورم تزریق کنند، از یک جسم کوچک به محفظه‌ای بزرگ هم‌اندازه پارکینگ خودرو تبدیل می‌شود و می‌تواند چندین فضانورد را در خود جای دهد.

دور روز پس از پرتاب فضاپیما و رسیدن به ایستگاه، بازوی رباتیک ایستگاه فضایی (که ساخت کانادا است)، فضاپیمای دراگون را گرفته و به‌آرامی آن را به سمت مکان الحاق ایستگاه می‌برد و در آنجا به ایستگاه فضایی متصل می‌کند. طول این اتاقک، چهار متر، قطر آن ٣,٢ متر و وزن آن هزارو٣٦٠ کیلوگرم است.

اگرچه شش ساکن کنونی ایستگاه فضایی بین‌المللی، در آن زندگی نخواهند کرد و فقط به انجام آزمایش در این ماژول قابل تورم می‌پردازند، اما کارشناسان معتقدند حضور این ماژول در ایستگاه فضایی یک نقطه عطف چشم‌گیر است. البته این فقط یک نمونه آزمایشی است و شرکت بیگلو در حال طراحی و ساخت یک اتاقک بادشدنی بزرگ‌تر به نام BA-٣٣٠ است تا از آن به‌عنوان ایستگاه فضایی مجزا استفاده کند.

این اتاقک از بزرگ‌ترین اتاقک ایستگاه فضایی بین‌المللی به ‌نام «دستینی» (Destiny) نیز بزرگ‌تر است. هر اتاقک BA-٣٣٠ می‌تواند حداکثر میزبان شش فضانورد باشد. شرکت بیگلو درصدد احداث یک ایستگاه فضایی با دو ماژول BA-٣٣٠ در سال‌های آینده است که ایستگاه فضایی «آلفا» نام دارد.

البته گفتنی است ایده ایستگاه‌های فضایی بادشدنی چندان هم جدید نیست و از دهه ٦٠ قرن بیستم میلادی مطرح شده بود. ابداع کولار (ماده‌ای بسیار مقاوم که از آن در جلیقه‌های ضدگلوله استفاده می‌کنند)، در دهه ٩٠ ناسا را یک‌بار دیگر ترغیب کرد که این ایده را بیشتر بررسی کند. اتاقک ناسا «ترنس‌هب» (Trans-Hab) نام داشت و هیچ‌گاه پرواز نکرد و درنهایت هم سال ٢٠٠٠، این پروژه لغو شد. اما سازمان فضانوردی آمریکا (ناسا) ژانویه سال ٢٠١٣ اعلام کرد بودجه قابل توجه ١٨‌ میلیون‌دلاری در اختیار شرکت بیگلو قرار داده است تا مهندسان و طراحان این شرکت، فضای کاربردی جدیدی برای ایستگاه فضایی بین‌المللی طراحی و برای ارسال به فضا آماده کنند.

این اتفاق مهم در حالی روی می‌دهد که شرکت بیگلو ایده جاه‌طلبانه ساخت و استقرار ساختارهای بادشونده در ماه را در سر دارد.

به‌همین‌دلیل هم در سال‌های ٢٠٠٦ و ٢٠٠٧ دو مدل پیش‌ساخته و آزمایشی را به مدار زمین ارسال کرد. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این ایستگاه یا اقامتگاه فضایی، هزینه کم ساخت و ارسال آن به فضاست. استفاده از این فناوری جدید، تأثیر قابل‌توجهی در کاستن از هزینه‌های مربوط به توسعه ایستگاه فضایی بین‌المللی دارد.

وزن این مدل جدید بسیار کم است و پس از استقرار در فضا باز می‌شود. به‌همین‌دلیل ارسال آن به فضا به صرف هزینه و سوخت بسیار کمی نیاز دارد. هرچند درابتدا از این ماژول‌ها برای اقامت فضانوردان استفاده می‌شود، اما شرکت بیگلو در نظر دارد در آینده از آن به‌عنوان مکانی برای استقرار گردشگران فضایی (که تعدادشان به‌شدت در حال افزایش است و حاضرند مبالغ زیادی برای تجربه اقامت در فضا بپردازند)، استفاده کند.

«مایک گولد» از شرکت بیگلو به آینده این‌گونه فعالیت‌ها امیدوار است.

وی می‌گوید: «در گذشته‌ای نه‌چندان دور همه ماهواره‌های مخابراتی در اختیار دولت‌ها بود، اما امروزه بیشتر ماهواره‌ها از آنِ شرکت‌های خصوصی است». شرکت بیگلو پیش از این نیز دو ماهواره جنسیس یک و دو را هم به فضا ارسال کرده بود تا به بررسی وضعیت و شرایط اقامت طولانی‌مدت گردشگران در فضا بپردازد.

هم‌اکنون هم ناسا در نظر دارد از «بیم» برای ارزیابی و اندازه‌گیری مقدار تابش درون ماژول و مقایسه آن با دیگر مناطق ایستگاه فضایی استفاده کند و دریابد اقامت در این بخش ایمن هست یا خیر. مسئولان شرکت بیگلو امیدوارند با ساخت ایستگاه فضایی آلفا، کار اعزام گردشگران به فضا را در آینده نزدیک آغاز کنند.