ال‌نينو در حال تمام‌ شدن است

سال گذشته، ‌پديده ال‌نينو، ‌در قوي‌ترين شكلش ظاهر شد و دماي اقيانوس آرام را به ٣ درجه بالاي صفر رساند. اين افزايش دما قرار بود روي ايران كه در چندهزار كيلومتري محل اصلي وقوع اين پديده بود، هم تاثير بگذارد. تاثيراتي كه پيش‌بيني مي‌شد ايران از ال‌نينو بگيرد، متفاوت و بعضا ضد و نقيض بود. از وقوع زمستان سرد و سخت و بارش‌هاي پياپي تا افزايش دما و كاهش بارش كه دو روي يك سكه‌اند، به گوش رسيد.

در اين ميان، به خاطر پيش‌بيني‌هايي كه از روي مدل‌هاي متفاوت انجام شده بود، ‌هشدارهايي به سازمان‌هاي مرتبط ارسال شد تا آمادگي مقابله با هرگونه رويداد احتمالي را داشته باشند اما جز بارش‌هاي ممتد در آبان ماه گذشته، بقيه پنج ماه سرد سال، ‌خبري از زمستان سخت و سرد نبود.

به اعتقاد كارشناسان آنچه اكنون مشهود است اين است كه اين پديده از حالت بسيار بسيار قوي در سطح جهان به حالت قوي رسيده و روند نزولي را طي مي‌كند. سرپرست گروه‌هاي كاري انطباق با تغيير آب و هوا در دفتر طرح ملي تغيير آب‌وهواي سازمان محيط زيست روند شروع شدن و قوي شدن اين پديده را از فروردين سال ٩٤ تاكنون مي‌داند.

عليرضا مساح، در گفت‌وگو با «اعتماد» معتقد است « از فروردين سال گذشته، ‌اين پديده شروع شد كه در حالت ضعيفش بود، در آن زمان دماي اقيانوس آرام، بين نيم تا يك درجه افزايش داشت. از ارديبهشت به بعد به بيش از يك درجه رسيد كه حالت متوسطش بود. اين روند قوي شدن ادامه‌دار شد تا آبان ماه كه به سه درجه رسيد و به قوي‌ترين حالت ممكنش رسيد. ترتيب درجه‌بندي اين پديده به اين شكل است كه افزايش بالاي يك و نيم درجه، ال‌نينوي قوي و بالاي دو درجه را بسيار قوي مي‌گوييم. افزايش سه درجه، حالت بسيار بسيار قوي را ايجاد مي‌كند كه در ٦٠ سال اخير بي‌سابقه بود. از آبان ماه به بعد، دماي اقيانوس سير نزولي داشت. در حال حاضر دماي اقيانوس بالاي دو درجه است و شاهد ال‌نينوي قوي هستيم. اين پديده از فروردين به بعد شروع مي‌كند به ضعيف شدن تا تيرماه كه به طور كل از بين مي‌رود و دماي سطح آب بين صفر تا نيم مي‌رسد و نرمال مي‌شود.»

شش درصد كاهش بارش در نيمه دوم ٩٤

اين دانشيار دانشگاه تهران به تاثير اين پديده بر دما و بارش ايران اشاره كرد و گفت: با بررسي‌هايي كه در خاورميانه و ايران انجام شده، مشخص شده كه پديده ال‌نينو و لانينو در آبان ماه روي بارش‌هاي ما تاثير مي‌گذارد. نتايج مطالعات مركز ملي خشكسالي و مديريت بحران كشور، وضعيت بارش ما از اول مهر تا آخر سال ٩٤ را اين‌گونه نشان مي‌دهد كه حدود ١١ استان نسبت به ميانگين درازمدت كاهش بارش داشتند، حدود ٦ استان وضعيت نرمال و بقيه استان‌ها افزايش بارش داشتند. ميزان بارش در كل كشور از اول مهر تا آخر آبان افزايشي بود و ميزان ١٣٤ درصد افزايش را نشان مي‌داد. در اين دو ماه، كمترين بارش را مازندران با ١٤ درصد تجربه كرد و هرمزگان با بيش از ٩٢٠ درصد افزايش بارش، بيشترين ميزان بارش را داشت. تهران هم ٤٣ درصد افزايش بارش داشت.

اما آبان ماه تنها ماهي بود كه بارش‌ها متاثر از ال‌نينو بود. مساح معتقد است: ميانگين بارش در شش ماه سرد سال، ‌كاهش بارش نسبت به ميانگين درازمدت است. يزد با ٤٤ درصد كاهش بارش بيشترين كاهش را داشت و ايلام با ٥٤ درصد افزايش، بيشترين بارش‌ها را در نيمه دوم سال داشت اما در مجموع، شاهد شش درصد كاهش بارش در كل كشور در شش ماه دوم سال ٩٤ بوديم.

ال‌نينو تنها روي بارش تاثير نداشته و باعث افزايش دما در كشور هم بود. به گفته مساح، همه الگوهاي دورپيوند همچون ال‌نينو و تغيير اقليم مي‌توانند روي دماي كل دنيا تاثير بگذارند. در فصل پاييز در كل كشور ٢/٠ افزايش دما نسبت به درازمدت داشتيم. شايد نتوانيم افزايش يا كاهش دما را مستقيما متاثر از ال‌نينو بدانيم اما بارش آبان ماه مستقيما متاثر از ال‌نينوست. در صورتي كه لانينو هم محقق شود، تاثيرش را روي كاهش بارش آبان ماه امسال خواهد گذاشت.

پديده لانينو يا فاز سرد انسو، معمولا بعد از تمام شدن ال‌نينو، ‌آغاز مي‌شود. مساح با اشاره به احتمال وقوع لانينو در اوايل پاييز گفت: پيش بيني‌ها مي‌گويد از اول فصل پاييز در ماه اكتبر (مهرماه) فاز سرد انسو كه لانينوست شروع مي‌شود. دماي منهاي نيم تا منهاي يك لانينوي ضعيف، منهاي يك تا منهاي يك و نيم، متوسط و از منهاي يك تا منهاي دو، قوي و دماي منهاي دو به پايين، لانينوي خيلي قوي را شامل مي‌شود. اما عمده پيش‌بيني‌ها لانينوي ضعيف تا متوسط را براي اين فصل اعلام مي‌كند. احتمالا در دي ماه، دما از منهاي يك هم كمتر مي‌شود و لانينوي متوسط رخ خواهد داد اما بعد از آن دماي سطح آب بالاتر مي‌رود و به حالت طبيعي مثبت نيم تا منهاي نيم است مي‌رسد.

تنها مي‌توان ١٤ روز آينده را پيش بيني كرد

پيش‌بيني‌اي كه زمستاني سخت و سرد را براي ايران در نظر گرفته بود، ‌معلوم نيست بر اساس كدام الگوي دور پيوند صورت گرفته بود كه به وقوع نپيوست. اين دانشيار دانشگاه معتقد است: بشر فقط تا ١٤ روز آينده‌اش را مي‌تواند با مدل‌هاي پيش‌بيني، پيش بيني كند. هر چه پيش‌بيني درازمدت‌تر باشد، از ميزان درستي‌اش كم خواهد شد.

بارش‌هاي فروردين ماه امسال، ‌كه از نگاه برخي مردم، ‌بارشي بي‌موقع بود و كاهش دما در اين فصل از سال، ‌نابهنگام مي‌نمود، ‌از نگاه كارشناسان اقليم و هواشناسي مساله‌اي است كه جاي تحقيق دارد. احد وظيفه، مديركل پيش بيني سازمان هواشناسي، ورود جبهه هواي سرد به كشور و تشديد بارش‌ها را به ال‌نينو مربوط نمي‌داند.

او در اين خصوص به «اعتماد» گفت: اين سرمايي كه در روزهاي اول سال شاهدش بوديم، ‌اتفاقي غيرطبيعي نيست. به طور متداول جزو شرايط اقليمي كشور است. يعني ميانگين بلندمدت آب و هواي منطقه، بارش برف در اين زمان از سال را نرمال مي‌داند. اين اتفاق در بلندمدت يعني بازه ٣٠ ساله بي‌سابقه و غيرعادي نيست.

او همچنين در خصوص افزايش دماي زمستان گفت: در زمستان گرماي غيرطبيعي كمي داشتيم، كه اعلام هم كرديم. اما امواجي كه از غرب به سمت شرق مي‌آيند، سرما را از عرصه‌هاي شمال به جنوب مي‌برند و همين‌طور برعكس توده هواي گرم از جنوب حركت مي‌كند و بده بستان جوي كره‌زمين اتفاق مي‌افتد. اين دوتوده هواي متفاوت در تقابل باهم، باعث ايجاد بارش و در كوهستان، برف مي‌شود كه طول دوره آن هم يك هفته تا ١٠ روز است. اما مساح نمي‌تواند وقوع اين پديده را متاثر يا بي‌ربط به ال‌نينو بداند.

او معتقد است: بارش فروردين ماه امسال را نمي‌توان مستقيم به مساله‌اي ربط داد. بايد روي اين قضيه پژوهش شود. روي طبيعي يا غيرطبيعي بودن آن كار كرد. اما بايد بگويم پديده ال‌نينويي كه اتفاق افتاده، در ٦٠ سال اخير بي‌سابقه بوده. دليل اينكه دماي اقيانوس به سه درجه بالاي صفر مي‌رسد، تغييرات اقليمي است كه ناشي از افزايش گازهاي گلخانه‌اي است. اما اينكه افزايش بارش فروردين ماه، ناشي از تغيير اقليم است يا ال‌نينو، نمي‌شود به راحتي اظهارنظر كرد.