ربات‌ها جای کارگران ارزان چینی را می‌گیرند؟
در جنوب شانگهای یک کارخانه‌ی بزرگ ساخت تجهیزات الکترونیکی وجود دارد که ساختمان آن فاقد هرگونه نورگیر یا پنجره است. در انتهای خط تولید، ۱۵ نفر کارگر دارند با نا امیدی به یک بازوی رباتیک کوچک نگاه می‌کنند.
این بازوی رباتیک درست در جایی که محصولات این کارخانه، یعنی «تجهیزات شبکه» باید در جعبه‌ها بسته‌بندی شوند، بی حرکت مانده است.
«نی ژوان»، زن جوان بیست و چند ساله‌ای که مسئول کنترل کیفیت این قسمت از کارخانه است می‌گوید: «سیستم خراب شده.» گروه او طی یک هفته‌ی گذشته در حال آزمایش این ربات بوده‌اند. وظیفه‌ی این ربات، چسباندن برچسب روی جعبه‌های بسته‌بندی «روترها» است و به نظر می‌رسد که توانسته خیلی خوب از پس این کار برآید. ولی خوب ظاهرا که حالا از کار افتاده است. نی می‌گوید: «این ربات باعث صرفه جویی در نیروی انسانی شده؛ ولی نگهداری از آن هم مشکل است.»
نتیجه و عواقب این تصمیم قطعا در کل جهان احساس خواهد شد. تقریبا یک-چهارم همه‌ی محصولاتی که در جهان تولید می‌شوند، از چین می‌آیند. اگر چینی‌ها بتوانند از ربات‌ها و دیگر فناوری‌های پیشرفته در تولید محصولاتشان استفاده کنند، محصولات چینی هم می‌توانند متحول و از کالاهای کم ارزش و ارزان‌قیمت، به محصولات پیشرفته و با فناوری ساخت بالا تبدیل شوند. البته مشخص نیست این اتوماسیون گسترده چه تاثیری بر میلیون‌ها کارگری که اکنون استخدام کارخانه‌ها هستند، می‌گذارد.
در کارخانه‌ی CIG هنوز کارگران زیادی مشغول به کار هستند. بعضی از آن‌ها به دقت بوردهای الکترونیکی را لحیم می‌کنند و بعضی دیگر آن‌ها را در پوشش‌های پلاستیکی قرار می‌دهند. «جرالد وونگ» مدیر CIG است و در دهه‌ی ۱۹۸۰ از دانشگاه MIT فارغ‌التحصیل شده. او یکی از کارهایی که خیلی سخت می‌توان به ماشین سپرد را نشان می‌دهد. این کار چیزی نیست جز متصل کردن سیم‌های کاملا انعطاف‌پذیر به بوردهای الکترونیکی. او می‌گوید که هر بار این سیم جور متفاوتی پیچ می‌خورد.
در قسمت دیگری از کارخانه، بازوی رباتیکی دیده می‌شود که بوردهای الکترونیکی کامل شده را از یک تسمه نقاله می‌قاپد و آن‌ها را درون ماشینی می‌گذارد که نرم‌افزارشان را چک می‌کند. وونگ می‌گوید آن‌ها در حال آزمایش رباتی هستند که می‌تواند لحیم‌کاری هم انجام دهد. او فکر می‌کند که در چین یا باید از کار تولید خارج شد و یا به اتوماسیون روی آورد.
معجزه‌ی اقتصادی چین را دقیقا باید مدیون تولید انبوه کالا بدانیم. تقریبا ۱۰۰ میلیون نفر در بخش تولید این کشور مشغول به کار هستند (آمریکا ۱۲ میلیون نفر) و این بخش، سهمی ۳۶ درصدی در تولید ناخالص داخلی این کشور دارد. طی چند دهه‌ی اخیر، کارخانه‌های عظیم تولیدی در کنار دلتای «رود یانگ تسه»، «خلیج بوهای» و دلتای «رود مروارید» ظاهر شدند. میلیون‌ها کارگر کم مهارت در این کارخانه‌ها به کار گرفته شدند تا محصولاتی بسیار متفاوت، از جوراب گرفته تا «سرور» (Server) تولید کنند. در سال ۱۹۹۰ چین فقط ۳ درصد کالاهای جهان را تولید می‌کرد. امروز این میزان تقریبا به ۲۵ درصد رسیده است. ۸۰ درصد همه‌ی دستگاه‌های تهویه‌ی مطبوع، ۷۱ درصد گوشی‌های همراه و ۶۳ درصد کفش‌های جهان در چین تولید می‌شوند. این اتفاق برای مصرف کنندگان موهبت بزرگی بود چرا که ما اکنون به مدد کارگران ارزان قیمت چینی می‌توانیم کالاهایی که ممکن بود خیلی گران باشند را کاملا ارزان بخریم.
البته در چند سال اخیر موتور تولید چینی‌ها کمی دچار واماندگی شده است. از سال ۲۰۰۱ به این طرف به طور متوسط سالی ۱۲ درصد بر دستمزد کارگران اضافه شده است. پارسال برای اولین بار پس از بحران اقتصادی سال ۲۰۰۹، میزان صادرات چین کاهش پیدا کرد. در پایان سال ۲۰۱۵ بخش تولیدی چین برای دهمین ماه متوالی رکود را تجربه کرد. این مسائل بازارهای جهانی را هم تحت تاثیر قرار داده است.
افزایش دستمزد کارگرها در چین باعث شده که دیگر محصولات چینی ارزان‌ترین نباشند.
راه‌حلی که اتوماسیون برای رهایی از باتلاق رکود ارائه می‌دهد خیلی اغوا کننده است. چین اکنون در حجم خیلی زیادی ربات‌های صنعتی را وارد می‌کند. ولی همچنان از نظر به کارگیری آن‌ها نسبت به رقبا خیلی عقب است. برای مثال در کره‌ی جنوبی، به ازای هر ۱۰ هزار کارگر، ۴۷۸ ربات وجود دارد. در ژاپن این مقدار ۳۱۵ است، در آلمان ۲۹۲ و در آمریکا ۱۶۴. ولی در چین اصلا اوضاع خوب نیست و این نسبت فقط ۳۶ ربات در ازای هر ۱۰ هزار کارگر است.
دولت چین خیلی دوست دارد این نسبت را افزایش دهد. روز ۱۶ مارس امسال، مقامات این کشور جدیدترین برنامه‌ی ۵ ساله برای اقتصاد چین را تصویب کردند. قرار است طبق این برنامه، میلیاردها یوان به تولید کنندگانی که قصد استفاده از ماشین‌ها و ربات‌های پیشرفته در کارخانه‌هایشان دارند، اختصاص یابد. دولت قصد دارد در سطح کشور دهها مرکز نوآوری تاسیس کند تا بتواند پیشرفته‌ترین فناوری‌های تولید را در آن‌ها به نمایش بگذارد. بعضی از مسئولان محلی چینی کاملا در تصمیمشان قاطع هستند. سال گذشته مسئولان گوانگ‌دونگ، استانی که کارخانه‌های زیادی در آن وجود دارند قول دادند که ۱۵۰ میلیارد دلار برای مجهز کردن کارخانه‌ها به ربات‌های صنعتی هزینه و دو مرکز جدید مختص به اتوماسیون پیشرفته راه‌اندازی کنند.
هدف آن‌ها پیشی گرفتن از آلمان، ژاپن و آمریکا در زمینه‌ی بهینه بودن تولید است. چینی‌ها می‌خواهند تا سال ۲۰۴۹، یعنی صدمین سالگرد تاسیس جمهوری خلق چین این کار این کار را انجام دهند. برای رسیدن به این هدف کارخانه‌های چینی باید به میلیون‌ها ربات مجهز شوند. همچنین این ربات‌ها نباید وارداتی باشند و باید در خود چین تولید شوند.
اختراع دوباره در چین
در جایی دیگر ویدیویی به نمایش درآمده که یک سوسک سایبورگ را نشان می‌دهد. در بدن سوسک یک ایمپلنت وایرلس قرار داده شده که به سیستم عصبی سوسک متصل است. از طریق کامپیوتر می‌توان حرکات سوسک را کنترل کرد. در اتاقی دیگر یک ربات به شکل مار و با بدن نرم قرار دارد که می‌تواند به مکان‌های تنگ و صعب‌العبور وارد شود. درون یک گاراژ هم مدل پیش ساخته‌ای از یک ماشین خودران قرار دارد که با همکاری یکی از خودروسازان چینی به نام «چری» ساخته می‌شود.
فراگیری ژرف نوعی فناوری هوش مصنوعی است که در آن شبکه‌های عصبی مصنوعی بزرگ شبیه‌سازی می‌شوند تا هوش مصنوعی بتواند شبیه به مغز انسان عمل کند. پژوهشگران با این شیوه قصد دارند که یادگیری ماشینی را توسعه دهند و ربات‌هایی بسازند که می‌توانند خود به خود کار را یاد بگیرند. یو فکر می‌کند تکنیک‌های هوش مصنوعی که توسط شرکت‌های اینترنتی بزرگ چینی برای جستجو، تجارت الکترونیک و دیگر مقاصد بوجود می‌آیند می‌توانند در ربات‌ها هم به کار گرفته شوند.
در کل به دلیل اجبارهای اقتصادی، عزم دولت و رشد تکنولوژیکی کشور، کاملا محتمل به نظر می‌رسد که شرکت‌های تولیدی در سراسر چین در اتوماسیون موفق شوند و چین تبدیل به یک کشور پیشرو در زمینه‌ی فناوری‌های اتوماسیون پیشرفته شود. ولی همچنان فکر کردن به سرنوشت میلیون‌ها کارگری که به هنگام ورود ربات‌ها به کارخانه‌ها بیکار می‌شوند، مشکل است.
خیلی از آن‌ها احتمالا به شهر و روستای خود برمی‌گردند و در بخش‌های دیگر مثل کشاورزی یا خدمات مشغول می‌شوند. ولی برای بسیاری دیگر این راه هم وجود ندارد. علی‌رغم همه‌ی مخاطرات و چالش‌ها، مدیر عامل CIG همچنان اعتقاد دارد که «کارخانه‌های تاریک» در نهایت محقق می‌شوند.
منبع: دیجی کالا
