بزرگترین حادثه در صنعت پتروشیمی ایران
«قلب پتروشیمی آتش گرفته» این جمله‌ای است که در چند روز اخیر و پس از آتش‌سوزی پتروشیمی بوعلی در بندر ماهشهر بارها تکرار شده است. این حادثه از دو جنبه برای صنعت پتروشیمی ایران اهمیت دارد؛ نخست آن‌که بندر ماهشهر قطب صادرات و تولید پتروشیمی در ایران است و دیگر آن‌که این آتش‌سوزی بزرگترین حادثه در صنعت پتروشیمی و نفت است. نکته مهم دیگری که در این مورد از طرف وزیر نفت و حتی مسئولان محلی ماهشهر به وضوح عنوان شده این است که حادثه مجتمع پتروشیمی بوعلی خرابکاری نبوده و دلایل فنی داشته است.
البته یکی از مهم‌ترین دلایل فنی نیز پایین بودن ایمنی (HSE) در این مجتمع گفته می‌شود. روز گذشته نیز به غیر از زنگنه، وزیر نفت گروهی از مدیران صنعت نفت و پتروشیمی ازجمله مرضیه شاهدایی مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی، بیژن عالی‌پور مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت‌خیزجنوب، حیدر بهمنی مدیرعامل شرکت ملی حفاری ایران، سید باقر مرتضوی مدیرکل HSE و پدافند غیرعامل وزارت نفت و عادل نژاد سلیم مدیرعامل هلدینگ خلیج‌فارس به منظور بررسی آتش‌سوزی و شرکت در جلسات ستاد بحران در منطقه حضور دارند. گفته شده یکی از دلایل آتش‌سوزی پتروشیمی بوعلی سینا نشت در یکی از واحدهای برج پارازایلین بوده و این آتش‌سوزی بنا به دلایل فنی رخ داده است.
اگرچه این حادثه هیچ تلفات جانی نداشته اما تخمین زده شده که حدود ٢٠٠میلیون دلار (حدود ٧میلیارد تومان) خسارت به بار آورده و دمای هوای ماهشهر در زمان روی دادن حریق ۵۴ درجه، دمای محل اطفای حريق ۷۵ درجه گزارش شده است.از عصر دو روز پیش تخلیه واحدهای پتروشیمی فجر، خوزستان، امیرکبیر، تندگویان و بوعلی سینا آغاز شد و برای جلوگیری از تسری آتش به دیگر مخازن ذخیره‌سازی خوراک پتروشیمی بوعلی سینا، سرعت تخلیه مخازن با حضور نیروهای دیگر شرکت‌ها افزایش یافت.
مسئول HSE شرکت ملی نفت ایران به‌همراه یک تیم ٥ نفره کارشناسی از ساعات پایانی روز گذشته در محل حادثه حاضر شدند تا با مسئولان HSE شرکت مناطق نفت‌خیز جنوب که پیش از این حضور یافته بودند و مدیران HSE منطقه ویژه پتروشیمی ماهشهر، تشکیل جلسه داده و برای حل این بحران چاره اندیشی کنند.همچنین سازمان هواپیمایی کشوری یک فروند هواپیمای اطفای حریق به استان خوزستان اعزام کرد تا در کنار بالگردهایی که پیش از این اعزام شده بودند، به کار اطفای حریق بپردازد.
شایعه تخلیه ماهشهر
پس از حدود یک روز از حادثه پتروشیمی بوعلی که آتش نتوانست به خوبی مهار شود، بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت برای بررسی عملیات مهار آتش‌سوزی به بندر ماهشهر سفر کرده و در ستاد بحران حضور یافت. زنگنه برای توضیح شرایط در جمع خبرنگاران حاضر شد چون شایعه شده بود که بندر ماهشهر تخلیه شده است. او در این‌باره گفت: تخلیه ماهشهر شایعه‌ای بیش نیست. به‌طور قطع دلیل آتش‌سوزی در پتروشیمی ماهشهر (مجتمع بوعلی) خرابکاری نبوده و حادثه دلایل فنی داشته است. اگر نقطه ضعف یا قصوری از سوی کسی انجام شده باشد، به طور حتم پس از بررسی‌های کارشناسی اعلام می‌شود. او با اشاره به حضور خود در جلسه ستاد بحران منطقه و بسیج همه امکانات برای مهار حادثه اظهار داشت: برای مهار آتش تمام تلاشمان را می‌کنیم؛ همچنین در تلاشیم همه امکانات لازم برای اطفای حریق را آماده کنیم تا ان‌شاءالله خاموش شود.
زنگنه همچنین در واکنش به ابراز خوشحالی برخی کشورهای همسایه (عربستان سعودی) از آتش‌سوزی در پتروشیمی بوعلی گفت: متأسفانه در برخی کشورها از بروز این حادثه ابراز خوشحالی می‌کنند که جای تعجب دارد و یک کشور مسلمان به‌هیچ وجه نباید ازرخ دادن چنین حادثه‌ای برای کشور اسلامی دیگری ابراز خوشحالی کند.وی با تأکید بر اینکه نکته‌ای که عملیات اطفای حریق با تلاش گسترده تیم حرفه‌ای در حال انجام است، اظهار داشت: مقداری از مواد هیدروکربوری مخزن شب گذشته تخلیه شده است و باقی مانده آن هم چند ساعتی می‌سوزد و تمام می‌شود؛ البته باید در نظر داشت که برای اطفای حریق و کنترل آتش تلاش و هماهنگی‌های بسیار خوبی صورت گرفته و از سويی دیگر حادثه هیچ تلفات جانی نداشته است.
مشکلی برای مهار آتش وجود ندارد
غلامرضا شریعتی، استاندار خوزستان گفت: وضع در ماهشهر تحت کنترل است و اگر وضع به همین روند ادامه داشته باشد، مشکلی برای مهار آتش وجود نخواهد داشت.او با اشاره به برگزاری جلسه مدیریت بحران استان با حضور وزیر نفت که در ماهشهر برگزار شد، اظهار کرد: در این جلسه روند عملیات مهار آتش‌سوزی در پتروشیمی بوعلی سینا ماهشهر بررسی و فرمانده عملیات و جانشین وی در این عملیات مشخص شد.
شریعتی افزود: اکنون وضع در محل حادثه تحت کنترل است و اگر وضع به همین روند ادامه داشته باشد، مشکلی برای مهار آتش وجود نخواهد داشت؛ باید تلاش کنیم که وضع از کنترل خارج نشود. استاندار خوزستان در خصوص دود ناشی از آتش‌سوزی نیز گفت: این دود آلوده است و برای محیط‌زیست مضر است ولی سمی نیست. تلاش برای اطفای کامل حریق در حال انجام است. هیچ مشکلی درخصوص تجهیزات وجود ندارد و روند عملیات به خوبی درحال انجام است.
۷ حادثه در ۱۱۰ روز
در حالی که ماهشهر پس از روزها هنوز در آتش پتروشیمی بوعلی سینا می‌سوزد، بررسی حوادث این صنعت در ۱۱۰ روز گذشته از سال ۹۵ حاکی از وجود ضعف ایمنی در پتروشیمی کشور است. فعالیت‌های صنایعی چون پتروشیمی به دلایل سر و کار داشتن مستمر با مواد آتش‌زا و قابل اشتعال از یک سو و کار در شرایط سخت و خطرآفرین از سوی دیگر باید همواره تحت یک الگوی کارآمد و استاندارد ایمنی و بهداشت کاری باشد.در این خصوص نیازهای فزاینده در صنعت نفت برای افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها، صیانت از نیروی انسانی، حفاظت از محیط زیست، استفاده از مواد و انرژی به روش صحیح و مناسب و حفاظت از سرمایه‌ها و اعتبار سازمان در ابتدای دهه ٨٠ منجر به تحقیق، بررسی و نهایتا انتخاب نظام مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست (HSE-MS) برای اجرا در سطح صنعت نفت شد.در طول ٢٥سال گذشته، مصوبات و ابلاغیه‌های متعددی در صنعت نفت کشور اعم از صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و پالایش و پخش برای لزوم افزایش سطح ایمنی کار و پیاده سازی اصول HSE مبتنی بر استانداردهای روز جاری شد اما بررسی حوادث در صنعت پتروشیمی نشان می‌دهد این صنعت نتوانسته سطح ایمنی کار را به استانداردهای روز نزدیک کند.
ادامه آتش‌سوزی
در حالی که ماهشهر پس از ٤٢ ساعت هنوز در آتش پتروشیمی بوعلی سینا می‌سوزد و مسئولان HSE نتوانستند از انتقال آتش از برج آتش گرفته در تاریخ ١٦ تیرماه به مخزن نفتا در تاریخ ١٧ تیرماه جلوگیری کنند، بررسی حوادث این صنعت در ١١٠ روز گذشته از سال ٩٥ می‌تواند نشان‌دهنده وجود ضعف ایمنی در کار (HSE) صنعت پتروشیمی کشور باشد. در ١١٠ روز ابتدایی سال جاری ٧ حادثه در صنعت پتروشیمی کشور رخ داده و نشان می‌دهد این صنعت در بخش HSE نیازمند ایجاد تغییرات راهبردی است. البته گفته می‌شود که عملیات اطفای حریق پتروشیمی بوعلی امروز هم ادامه خواهد داشت.
