"جنگ" را توئیت کن!

فرادید | پرده‌برداری از یک عملیات نظامی توسط توییتر و شبکه‌های اجتماعیِ دیگر نوعی تاکتیک عجیب محسوب می‌شود که البته شگفت‌انگیز نیست! خلافت خودخوانده داعش (دولت اسلامی عراق و شام) باید موجودیت خود را به دلیل رشد شبکه‌های اجتماعی مدیون وجود "اینترنت" بداند.

به گزارش فرادید به نقل از آتلانتیک، کمپین "تمام چشم‌ها بر روی داعش" مثل تمام اتفاقات امروز با یک هشتگ شروع شد، با این تفاوت که برخلاف کمپین‌های فیلم و موسیقی توجه همه را در سال 2014 معطوف به داعش کرد؛ نبردی که همچنان شاهد آثار خونین آن هستیم.

اینترنت در خدمت داعش
شبکه‌های اجتماعی این امکان را فراهم آورده تا فرد یا گروه امکان اشتراک گذاری آنلاین، ترویج استدلال و تلقین فکری و همچنین رساندن صدای خود به میلیون‌ها مخاطب را بی هیچ واسطه‌ای در اختیار داشته باشد.

شبکه‌های اجتماعی در زمینه جذب نیروِ به کمک داعش آمده‌اند. این گروه تروریستی نزدیک به 30000 نیروی خارجی را از 100 کشور جهان جذب کرده و به میدان‌های نبرد در سوریه و عراق آورده است. شعب داعش را می‌توان در لیبی، افغانستان، نیجریه و بنگلادش مشاهده کرد. داعش از همین طریق علیه ایالات متحده اعلان جنگ کرد: گردن زدن جیمز فولی، ژورنالیست آمریکایی، به سرعت در فضای مجازی پخش شد.

امروزه نیز داعش به کمک همین شبکه‌های اجتماعی است که موفق شده در هر 5 قاره جهان، رعب و وحشت را ایجاد کند.

اپلیکیشن داعش
وزن دستگاه تبلیغاتی آنلاین داعش آنقدر با وزن عملیات اجرایی توسط این گروه برابری دارد که به سختی می‌توان یکی را به دیگری ارجحیت بخشید. داعش بلافاصله پس از پایان عملیات در شبکه‌های مجازی با لفظ پیروزی مخاطبان را به داعش دعوت می‌کند. اپلیکیشن ساخته شده توسط داعش مخاطبان را به نحوی دیگر دعوت می‌کند: این اپلیکیشن اطلاعات تمام حساب‌های کاربران را دریافت و به نیابت از آن‌ها پست ارسال می‌کند. برای مثال در یک روز خاص بیش از 40000 توییت از طریق این اپلیکیشن ارسال شد.

تصاحب اینترنت برای داعش و طرفدارانش، نوعی حس قدرت را ترویج می‌دهد. در آن هنگام زمان کافی برای تمایز دادن روایت‌های درست و غلط از هم وجود ندارد و همه کاربران فکر می‌کنند که شمال عراق توسط داعش به جهنمی تمام عیار تبدیل شده است.


تانک‌ها و هلی‌کوپترها، تسلیم توییتر
البته این اتفاق هم رخ داد. وحشت موصل را فرا گرفت؛ موصل شهری با 1.8 میلیون نفر جمعیت است. پادگان 25000 نفری موصل عراق که در توپخانه آن احتمالا انواع مهمات آمریکایی، تانک‌های آبرامز و هلی‌کوپترهای "بلک هاوک" وجود داشت، تسلیم رعب و وحشت ایجاد شده از گزارش‌های دشمن شدند. این پادگان که پیشتر دچار بی‌اخلاقی‌ها و فساد شده بود، تسلیم نخستین حمله 1500 داعشی عمدتا با سلاح سبک شدند.

داعشی‌ها در حقیقت بدون هیچ مقاومتی توانستند شهر را اشغال کنند و حجم عظیمی از انبارهای مهمات (از جمله 2300 هامْوی) را صاحب شوند.

ارتش دیجیتال در کنار ارتش فیزیکی
داعش وحشت آنلاین دیگری را نیز گسترش داد. آن‌ها از طریق تصاویر برش خورده و ارتشی از بات‌های تلگرامی از کاه کوه می‌سازند. آن‌ها در واقع چیزی شبیه "جیگسا" یا «اتاق فکر داخلی گوگل» را پیاده کرده‌اند تا «اولین گروه تروریستی باشند که علاوه بر ارتش فیزیکی، دارای ارتش دیجیتال نیز هستند.»

آیا مشکل از خود تکنولوژی است؟
این البته آخرین بار نخواهد بود. اینک سرنوشت داعش کاملا نامعلوم است، زیرا ارتش‌ها تقریبا 24 کشور در حال مبارزه با آن‌ها هستند. گرچه داعش به شکل هوشمندانه‌تری از شبکه‌های اجتماعی استفاده کرده، اما مشکل خود تکنولوژی است که از آن استفاده ابزاری شده است. در چنین حالتی، گروه‌های تروریستی دیگر نیز به همین منوال از تکنولوژی برای تحقق اهدافشان استفاده خواهند کرد.

البته چنین استفاده ابزاری فقط محدود به گروه‌های تروریستی نخواهد بود. از حدود یک سال پیش ما شاهد استفاده شبکه‌های اجتماعی در درگیری‌های نظامی در دیگر نقاط دنیا نیز بودیم.

تاثیر اپلیکیشن‌ها بر درگیری‌های نظامی
چندین سال است که اینترنت را به خاطر "نزدیک نگاه داشتن مردم" تکریم کرده‌ایم، اما غافل از اینکه از اینترنت به سادگی استفاده نظامی نیز می‌شود. گوشی‌های هوشمند و اپلیکیشن‌های شبکه‌های اجتماعی به کلی پیچ و مهره‌های درگیری خشونت آمیز از جذب نیرو گرفته تا نحوه گزارش‌های میدان نبرد را تغییر داده‌اند.

شبکه‌ها اجتماعی به سادگی موجب ترویج ایدئولوژی‌های اشتباه و گسترش کینه‌های دیرینه می‌شود. بدتر اینکه شبکه‌های اجتماعی جهت‌دهی به نظر عام مردم را در پی دارد که پیش‌بینی و کنترل آن تقریبا امری محال است.

شبکه‌های اجتماعی پیش از این همه چیز، از نحوه دوست‌یابی گرفته تا تجارت، را منقلب کرده است. این بار اما نوبت انقلابی در "جنگ" فرا رسیده است.

شبکه‌های اجتماعی همانند اختراع تلگراف
کارل فون کلاوزویتس، نظریه‌پرداز نظامی قرن 19، جنگ را «ادامه سیاست‌ها به طُرق دیگر» تعریف می‌کند. شبکه‌های اجتماعی با پراکنده کردن اطلاعات و حذف مرزهای زمانی و مکانی باعث گسترش "طرق دیگر" شده است؛ به عبارتی، جنگ پس از اختراع تلگراف شکلی نوین به خود گرفت و ترویج شبکه‌های اجتماعی نیز تاثیری مشابه بر جنگ گذاشت.

«سیدنی مورس» در سال 1838 میلادی به کمک تلگراف برای برادرش ساموئل (مخترع تلگراف) پیام تبریک تولد ارسال کرد. سیدنی آن موقع نوشت: «این اختراع [تلگراف] نه تنها بزرگترین اختراع معاصر که بزرگترین اختراع تاریخ است.»

تلگراف در جنبه‌های مختلف زندگی بشر تاثیر گذاشت. گسترش تجارت و کمک به انتشار روزنامه‌های بین‌المللی از جمله آن‌ها بود. مثلا مردم می‌توانستند خبر مربوط به هزاران کیلومتر آنطرف‌تر را مطالعه کنند. سرانجام دیری نپایید که از بین رفتن فاصله‌ها اثر خود را بر روی گفتمان سیاسی گذاشت.

ملکه ویکتوریا و تاثیر تلگراف بر جهان
ملکه ویکتوریا باور داشت که تلگراف می‌تواند برای برقراری صلح ابدی به کار گرفته شود، اما چند روز بعد بریتانیا از طریق کابل‌های تلگراف برای فرستادن دستورات نظامی به فرماندهانش استفاده نمود.



زلزله آماری!
زلزله شبکه‌های اجتماعی از راه رسیده است:

• امروزه نزدیک به 3.4 میلیارد کاربر اینترنتی در جهان وجود دارند.
• روزانه 500 میلیون توییت فرستاده می‌شود.
• در هر ثانیه، نزدیک به هست ساعت فیلم در یوتیوب آپلود می‌شود، آن هم به 76 زبان!
• فیسبوک با 1.7 میلیارد عضو در حقیقت بزرگترین کشور جهان محسوب می‌شود.
• طبق آمار، غالب مردم آمریکا از طریق فیسبوک و توییتر اخبار را رصد می‌کنند.
• 59 درصد کاربران آمریکایی توییتر برای رصد اخبار فقط از همین سرویس استفاده می‌کنند.

البته هنوز به اصل مطلب نزدیک نشده‌ایم؛ تقریبا نیمی از جمعیت بالغ جهان هنوز آنلاین نشده‌اند. بسیاری از ارتباطات جدید در مناطقی ایجاد خواهند شد که بیشتر مستعد خشونت و درگیری هستند. بر اساس آمار اتحادیه بین‌المللی مخابرات، میزان مصرف اینترنت در کشورهای در حال توسعه رشدی 16 درصدی را بین سال‌های 2005 تا 2015 مشاهده کرده است.

شورای اطلاعاتی ایالات متحده نیز اطلاع داده که دسترسی مردم ساکن در مناطق جنوبی آسیا، صحرای بزرگ آفریقا و خاورمیانه از اینترنت بیشتر است.

مارک زاکربرگ و حمله پاریس
مارک زاکربرگ، موسس فیسبوک، در سال 2005 گفت که «فیسبوک در حقیقت آینه‌ای است که وقایع روزمره را انعکاس می‌دهد.»

شبکه‌های اجتماعی نیز به واقع همچون آینه عمل می‌کنند؛ آینه‌ای که در حوزه سیاست و خشونت نیز وارد می‌شود. سال گذشته، بزرگترین اتفاق توییتر به حادثه تروریستی پاریس مربوط می‌شد. تصاویر آن حمله در توییتر بروز می‌شد. حتی قربانیان حمله باتاکلان از طریق توییتر درخواست کمک می‌کردند. وجود شهروند-خبرنگار نیز از طرفی باعث شده تا مردم بدون هیچ واسطه‌ای بتوانند دیدگاهشان را بیان کنند.

مشکل شبکه‌های اجتماعی و تفاوت آن با رسانه‌های دیگر
اما مشکل اینجاست که آینه نیز می‌تواند وقایع را همراه با انحراف نشان دهد. کاربران شبکه‌های اجتماعی معمولا با کاربران هم‌تراز خود در یک جهت حرکت می‌کنند و به نوعی از دیگران تاثیر می‌پذیرند. البته کاربران شبکه‌های اجتماعی از نظر وفاق با مخالفان ضعیف عمل می‌کنند و شما را فقط با "هم‌قطارانتان" کنار هم قرار می‌دهد.

شبکه‌های اجتماعی در حلقه‌های کوچک افراد موجب تقویت روابط می‌شود. اما اگر در سطح جامعه و بین‌المللی به آن بنگریم، فقط شاهد "قبیله گرایی" و همچنین "بی‌اعتمادی متقابل" هستیم.

مشکل اما در ویژگی متفاوت شبکه‌های اجتماعی در قیاس با رسانه‌های دیگر است: کاربران آن مانند بینندگان تلویزیونی "مصرف‌کنندگان منفعل" نیستند. کاربران در شبکه‌های اجتماعی مرتب در حال اشتراک گذاری و تولید هستند. شبکه‌های اجتماعی باعث شده‌اند تا تمام کاربران آن به طور مستقیم در اتفاقات نقش‌آفرینی کنند.

جنگ، کمپین جدید
چگونه یک گروه می‌تواند از فواصل دور نیرو جذب کند؟ به داعش نگاه کنید. دستگاه تبلیغاتی داعش توسط وحشت و سورئال جلوه دادن وقایع، نیرو جذب می‌کند: بارگذاری گردن زنی قربانیان، قتل‌های هماهنگ شده و موارد این چنینی.

داعش در واقع کار جدیدی انجام نداده است. آن‌ها همان روش‌های قدیمی که جواب پس داده را در شبکه‌های اجتماعی به نمایش می‌گذارند.

تروریسم همواره نمایشی بوده است. متعصبان یهودی نزدیک به 2000 سال پیش به اورشلیم که در اشغال رومی‌ها بود، رفتند. آن‌‎ها به جای قتل خاموش در کوچه‌ها، تمام تمرکزشان را معطوف بر قتل هوادار رومی در مقابل انبوهی از مردم کرده بودند. پیام ترور آن‌ها از قتل در میدان اصلی اورشلیم درست شبیه پیام یوتیوبیِ داعش است: ارسال پیام همگانی.

منبع: The Atlantic
ترجمه: وبسایت فرادید