رئیس‌کل بانک‌مرکزی دست به دامن پتروشیمی‌ها شد
بانك مركزي دست به دامن پتروشيمي‌ها شده است. دوباره دلار و التهاب لحظه‌اي‌اش. دوباره بالا و پايين‌شدن قيمت ارزها و عجيب‌شدن بازار. قيمت دلار مدام تا آستانه چهار هزار تومان پيش مي‌رود و پس مي‌كشد. باز هم مردم به صرافي‌ها و دست‌فروشان و دلالان هجوم مي‌برند. در گعده‌هاي خانوادگي و دورهمي‌هاي محل كار از هم مي‌پرسند: «دلار بخريم؟»
کد خبر :
۳۰۶۱۷
بازدید :
۱۰۷۸
بانك مركزي دست به دامن پتروشيمي‌ها شده است. دوباره دلار و التهاب لحظه‌اي‌اش. دوباره بالا و پايين‌شدن قيمت ارزها و عجيب‌شدن بازار. قيمت دلار مدام تا آستانه چهار هزار تومان پيش مي‌رود و پس مي‌كشد. باز هم مردم به صرافي‌ها و دست‌فروشان و دلالان هجوم مي‌برند. در گعده‌هاي خانوادگي و دورهمي‌هاي محل كار از هم مي‌پرسند: «دلار بخريم؟»
همه‌چيز از رئيس‌جمهوري‌شدن دونالد ترامپ شروع شد. نه‌تنها در ايران، كه در همه بورس‌هاي جهاني نرخ برابري دلار برابر سبدي از ارزها رشد كرد. تقويت اين ارز آمريكايي و ريزش بورس‌هاي ديگر، بازار ارز ايران را هم درنورديد. پس از ترامپ، رفتن لايحه بودجه سال ١٣٩٦ به مجلس دومين موج گراني را در بازار ارز ايجاد كرد. در اين لایحه قیمت دلار مبادله‌ای یا دولتی سههزارو ٣٠٠ تومان، يعني ٣٠٠ تومان گران‌تر از امسال در نظر گرفته شده است؛ ديگر آنكه، در لايحه جديد، رقم بودجه عمرانی با ٦٢ هزار میلیارد تومان، حدود ٩ درصد نسبت به امسال رشد کرده است؛ اين يعني نیاز دولت به منابع بیشتر خواهد شد و دلار بيشتري را به ریال تبديل خواهد كرد تا پروژه‌های عمرانی را آغاز كند. این دو نکته با تأثیر بر بازار ارز، آن را با تکانه مواجه کردند، به‌طوری‌که بيشتر ارزهای مهم بازار روند صعودی به خود گرفتند.
ايران اما شرايط ويژه‌اي دارد. اقتصاد زير هاله‌اي از ركود گرفتار شده است و مردم به «توليد» با ديده ترديد مي‌نگرند؛ براي همين است كه به بازارهايي چون دلار، طلا، بورس، خودرو، مسكن و مانند اينها گرايش ويژه‌اي دارند. بازارهايي چون دلار و طلا، با توان جذب سرمايه‌هاي كوچك همواره محبوب هستند؛ مردم هم با توان كسب آسان درآمد، همواره به اينها اعتماد مي‌كنند. تلنگري كوچك مي‌تواند اينها را به آشوب بكشد. هرچند شيوه مديريت دولتي اين بازارها هم نقش مؤثري در اين پديده دارد؛ موضوعي كه در ادامه اين گزارش به آن پرداخته خواهد شد.
قيمت اين ارز آمريكايي، در دوران «محمود» و پس از تحريم‌هاي غرب عليه ايران، لحظه‌اي ركورد مي‌زد. بهاي دلار حدود هزار تومان تا چهار هزار تومان پيش رفت و اين جهش گريبان تورم را هم گرفت.
روحاني و تيمش كه كابينه را در اختيار گرفتند، فضاي رواني حاكم بر بازار ارز، آرام شد؛ سياست‌هايي هم كه دولت براي آرام‌كردن فضاي بازار و كنترل تورم در پيش گرفت، جواب داد. پس از اينها، مذاكرات هستهاي به ثمر نشست و اين هم دليلي براي ثبات آرامش دلاري بازار ايران شد.
اين روزها اما برهه حساسي براي كابينه است؛ سال پاياني دولت يازدهم و نزديك‌شدن به انتخابات، حساسيت تغيير لحظه‌اي نرخ اين ارز را دوچندان كرده است. ماه‌هاي گذشته دولت مدام از يكسان‌سازي نرخ ارز دم زده و آن را يكي از اهداف مشخصش برشمرده است. حالا چند ماه مانده به انتخابات رياست‌جمهوري، دوباره قيمت دلار در وضعيت قرمز قرار گرفته است. كژسليقگي است اگر گمان شود دولت به حساسيت قيمت دلار و ارتباط مستقيمش با زندگي مردم آگاه نيست؛ درست به همين دليل است كه حدود سه هفته پس از كشيده‌شدن آژير زردرنگ قيمت دلار، رئيس كل بانك مركزي، پتروشيمي‌ها را فرامي‌خواند و از آنها طلب كمك مي‌كند.
وعده آقاي رئيس كل
ولي‌اله سيف به‌سرعت دست‌به‌كار مي‌شود و وعده مي‌دهد كه دلار در سه ماه پاياني سال ارزان خواهد شد؛ دليلش هم براي اين وعده، افزايش عرضه ارز محصولات پتروشیمی و همچنین خود بانک مرکزی است.
او مي‌گويد كه به‌هرحال صادرکننده محصولات پتروشیمی و محصولات غیرنفتی از عوامل مؤثر در عرضه ارز بازار هستند؛ ازاین‌رو باید بانک مرکزی از زمان عرضه ارز آنها و همچنین میزان آن مطلع باشد تا بتواند هرگونه کمبودی در این رابطه را جبران کند. از سال پيش مذاکراتی با مدیران و تولیدکنندگان پتروشیمی داشتيم و بر اساس زمان‌بندی انجام‌شده، برنامه‌های آنها اعلام و عرضه انجام مي‌شد، اما با توجه به اینکه گاهي مغایرت‌هایی وجود داشت، در جلسات جديد بر ايجاد نظم در این مورد تأکید شده است. بااینحال ما هیچ اصراری نداریم که آنها مازاد بر توان خود بخواهند کمبودهای ارزی را جبران کنند.
سيف با اين اظهار نظر، گويي مهر تأييدي بر تمكين‌نكردن پتروشيمي‌ها از قول‌وقرارهاي پيشينشان، مي‌زند. آنها توان اين را دارند كه از جداول تعيين‌شده، عدول كنند و راه خودشان را بروند.
رئيس كل بانك مركزي توضيح مي‌دهد كه با توجه به اینکه در پایان سال میلادی باید با طرف‌های خارجی تسویه‌حساب شود و از سوی دیگر تقاضای ارز برای سفرها بالا می‌رود حتی یک بي‌تعادلي اندک می‌تواند مشکل‌ساز شود و بازار را دچار نوسان کند؛ بااینحال در سه‌ماهه پایانی سال روند نزولی قيمت ارز آغاز می‌شود؛ چراکه ارز ناشی از صادرات محصولات پتروشیمی بیشتر از گذشته عرضه شده و بانک مرکزی هم دراین‌باره اقدام خواهد کرد.
دفاعيه سيف از پتروشيمي‌ها
هرچند رئيس كل بانك مركزي با اشاره به برخی قضاوت‌های انتقادی درباره شرکت‌های پتروشیمی گفته خلاف اینکه برخی عنوان می‌کنند عملکرد واحدهای پتروشیمی موجب بروز نوسانات در بازار ارز می‌شود، معتقدم عملکرد فعالان حوزه پتروشیمی در بازار به ثبات ارز، کمک شایانی کرده است. منطق اقتصادی یک مدیرعامل در یک شرکت صادراتی این است که خود آن مجموعه براساس اصول منطقی اقتصادی تصمیم بگیرد و عمل کند. تجربه‌ای که ما در سال‌هاي گذشته در بحبوحه نوسانات ارزی از نحوه عملکرد واحدهای پتروشیمی داشته‌ایم، تجربه مثبت همکاری بوده است.
او البته در بخش ديگري از سخنانش كه به نقل از روابط عمومي بانك مركزي منتشر مي‌شود، گفته است: البته بانک مرکزی در شرایط نوسانات ارزی از شرکت‌های صادراتی انتظار انضباط بیشتر در نوع اقدامات خود را دارد؛ چراکه ارز حاصل از صادرات در کشور اکنون به یک عنصر تأثیرگذار در بازار تبدیل شده است.
سيف گفته اگرچه برنامه‌های هفتگی واحدهای پتروشیمی به صورت مرتب ارائه می‌شود، اما در برخی موارد نوع فعالیت با برنامه ارسالی هم‌خوانی ندارد و این موضوع موجب بروز بی‌انضباطی در بازار ارز می‌شود.
او افزود: مغایرت عملکرد با برنامه ارائه‌شده، بی‌نظمی و اختلال در بازار ایجاد می‌کند؛ بر همین اساس بانک مرکزی درصدد رفع این خلأ اقدام می‌کند و اراده بانک نیز این است که با درنظرگرفتن میزان عرضه ارز به بازار توسط صادرکنندگان، صرفا کسری ارز ناشی از عدم حضور واحدهای پتروشیمی را تأمین کند.
سیف خطاب به واحدهای پتروشیمی گفت: از واحدهای فعال پتروشیمی در بازار، خواهان پایبندی به انضباط و منطق‌های اقتصادی بیش از گذشته هستیم و لازم است این واحدها با توجه به سهم عمده تأمین ارز کشور توسط آنها، با عملکرد صحیح توأم با انضباط نیاز نقدینگی خود در پایان سال را بدون ایجاد نوسان در بازار ارز تأمین کنند.
نوسان دلار، تقاضای احتیاطی است
معاون سابق ارزی بانک مرکزی دراين‌باره توضيح مي‌دهد: وضعيت منابع بانك مركزي از هر نظر مناسب است؛ چراكه هم ميزان فروش نفت رشد كرده و هم قيمت آن روندي صعودي را مي‌پيمايد.
سيدكمال سيدعلي ادامه مي‌دهد: ازهمين‌رو است كه بانك مركزي با مشكل منابع ارزي مواجه نيست و اگر پتروشيمي‌ها را در كنترل بازار دخالت داده است، به‌اين‌دليل است كه دارندگان ارز زماني كه احساس مي‌كنند بازار ارز در نوسان است، از تزريق ارزشان به بازار امتناع مي‌كنند. او توضيح مي‌دهد: اينها تلاش مي‌كنند تا اگر ممكن باشد، ارز را گران‌تر بفروشند؛ درست به‌همين‌دليل است كه رئيس‌كل بانك مركزي آنها را فراخوانده است تا با به‌كارگيري ارزشان بازار را كنترل كند. به گفته مدیرعامل صندوق ضمانت صادرات، در واقع اين رفتار آقاي سيف، حكايت از يك سياست «تنظيمي» دارد؛ تا هم رانت شكل نگيرد و هم بازار به هم نريزد.
سيدعلي در پاسخ به اين پرسش كه نوسان امروز بازار دلار و ديگر ارزها، از عامل خارجي نشئت مي‌گيرد يا دلايل داخلي دارد؟ مي‌گويد: من نمي‌گويم انتخابات رياست‌جمهوري پيش‌رو بر اين وضع بي‌اثر است؛ اما به نظر مي‌رسد دليل مهم‌تر و بزرگ‌تر به عوامل خارج از ايران بازمي‌گردد.
به گفته معاون سابق بانك مركزي فعالان بازار پس از انتخابات رياست‌جمهوري آمريكا و روي‌كارآمدن ترامپ كمي احساس خطر كردند که اين خطر پس از تمديد تحريم داماتو از سوي كنگره آمريكا بيشتر شد. آنها نگران از تصميم‌هاي خود ترامپ يا افرادي هستند كه او به وزارت منصوب مي‌كند؛ چراكه اين تيم مخالف مصالحه با ايران است و تاكنون هم چند بار از برهم‌زدن توافق هستهاي و برجام سخن گفته‌اند. سيدعلي ادامه مي‌دهد: به گمان من همه اينها زماني كه ترامپ بر صندلي رياست‌جمهوري بنشيند، تمام خواهد شد؛ هرچند با همه اين رخدادها نوعي «تقاضاي احتياطي» بين فعالان بازار شكل گرفت؛ به‌هرحال به نظر مي‌رسد سياست‌هاي ترامپ هم در پي تقويت ارزش دلار است.
به گفته مدیرعامل صندوق ضمانت صادرات، اين افزايش قيمت دلار، نتيجه افزايش تورم انتظاري است و گمان من اين است كه به‌راستي در سه‌ماهه پاياني امسال، روند صعودي آن كنترل خواهد شد؛ هرچند شيب قيمت ارز همواره بايد روندي افزايشي داشته باشد.
سيدعلي با اشاره به ثبات ارز در سه سال گذشته ادامه مي‌دهد: در اين سال‌ها كه پس از سال‌هاي پرالتهاب ارز بود، بهاي ارز به‌خوبي كنترل شد؛ اما شيب صعودي هفت تا هشت‌درصدي همواره براي قيمت دلار مناسب است و بايد وجود داشته باشد. اكنون هم كه شرايط به همين شكل است؛ اما چنين نوسان‌هايي به‌زودي كنترل خواهد شد.
التهاب زير پوست بازار
با همه گفته‌هاي آقاي سيف، التهاب همچنان بر بازار ارز حاکم است؛ حتی این‌بار اعلام رئیس کل بانک مرکزی برای پایدارنبودن گرانی یا تزریق ارز با قیمت پایین‌تر هم نتوانسته از هیجان چهارراه استانبول و فردوسي بكاهد؛ جایی که در گوشه‌ای از آن حلقه‌ای از معامله‌گران ارزی که دلاری هم ندارند، بی‌پروا بر نوسان بازار دامن می‌زنند. اين‌چنين است كه دلار آمریکا با کاهشي اندک، سههزارو ۹۰۰ تومان فروخته می‌شود؛ هرچند بهاي اين ارز ديروز تا مرز سههزارو ٨٨٢ تومان هم پايين مي‌آيد، اما نوسان زياد است و قيمت دلار مدام بالا و پايين مي‌رود. در ساعات پاياني خريد و فروش باز هم قيمت اين ارز آمريكايي به محدوده سههزارو ٩٠٠ توماني نزديك شد و ثابت ماند. ديروز بهاي یورو اما با تجربه كاهش دو توماني به چهار‌هزار‌و ٢١٨ تومان رسيد. پوند انگلستان هم با ٢٦ تومان کاهش چهار‌هزار‌و ٩٧٣ تومان خريد و فروش شد. در اين بازار درهم با كاهشي ١٧ تومانی هزار‌و ٧٣ تومان قيمت داشت.
نقش پتروشيمي‌ها
پتروشيمي‌هايي كه در دولت گذشته حرف‌و‌حديث درباره سودهايي كه از جهش نرخ دلار بردند، زياد بود، حالا قرار است به كمك مهم‌ترين نهاد پولي كشور بيايند تا بازار دلار كنترل شود. احمد مهدوی‌ابهری، دبیر کل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی به خبرگزاري مهر گفته هم‌اکنون حدود ۲۰ درصد از درآمد ارزی شرکت‌های پتروشیمی ایران صرف خرید کاتالیست، مواد افزودنی، قطعات یدکی و تجهیزات از خارج کشور می‌شود و مابقی ۸۰ درصد درآمد ارزی به صورت مستقیم در بازار داخلی تزریق خواهد شد.
او با تأکید بر اینکه شرکت‌های پتروشیمی در ۱۰ هفته گذشته تاکنون حدود ۷۸ درصد از درآمد ارزی خود را در بازار عرضه کرده‌اند، گفت: یکی از مواردی که با بانک مرکزی توافق شد این بود که عرضه ارز تدریجی و دائم باشد.
براي نمونه یک شرکت پتروشیمی به‌جای آنکه ۳۰۰ میلیون دلار درآمد ارزی حاصل از صادرات چند محموله پتروشیمی را در یک روز عرضه کند با هماهنگی بانک مرکزی این ارز را در چندین نوبت و به صورت هفتگی در بازار عرضه می‌کند. به گفته او، هم‌اکنون شرکت‌های پتروشیمی درآمد حاصل از صادرات خود را در قالب سه ارز دلار، یورو و درهم در بازار داخلی عرضه می‌کنند. هم‌اکنون درآمد ارزی ۱۰ تا ۱۲ میلیارد دلاری حاصل از صادرات پتروشیمی می‌تواند با اجرای صحیح برنامه ششم توسعه با افزایشی دو برابری به بیش از ۲۰ تا ۲۵ میلیارد دلار در سال افزایش پيدا كند.
همه‌چيز از رئيس‌جمهوري‌شدن دونالد ترامپ شروع شد. نه‌تنها در ايران، كه در همه بورس‌هاي جهاني نرخ برابري دلار برابر سبدي از ارزها رشد كرد. تقويت اين ارز آمريكايي و ريزش بورس‌هاي ديگر، بازار ارز ايران را هم درنورديد. پس از ترامپ، رفتن لايحه بودجه سال ١٣٩٦ به مجلس دومين موج گراني را در بازار ارز ايجاد كرد. در اين لایحه قیمت دلار مبادله‌ای یا دولتی سههزارو ٣٠٠ تومان، يعني ٣٠٠ تومان گران‌تر از امسال در نظر گرفته شده است؛ ديگر آنكه، در لايحه جديد، رقم بودجه عمرانی با ٦٢ هزار میلیارد تومان، حدود ٩ درصد نسبت به امسال رشد کرده است؛ اين يعني نیاز دولت به منابع بیشتر خواهد شد و دلار بيشتري را به ریال تبديل خواهد كرد تا پروژه‌های عمرانی را آغاز كند. این دو نکته با تأثیر بر بازار ارز، آن را با تکانه مواجه کردند، به‌طوری‌که بيشتر ارزهای مهم بازار روند صعودی به خود گرفتند.
ايران اما شرايط ويژه‌اي دارد. اقتصاد زير هاله‌اي از ركود گرفتار شده است و مردم به «توليد» با ديده ترديد مي‌نگرند؛ براي همين است كه به بازارهايي چون دلار، طلا، بورس، خودرو، مسكن و مانند اينها گرايش ويژه‌اي دارند. بازارهايي چون دلار و طلا، با توان جذب سرمايه‌هاي كوچك همواره محبوب هستند؛ مردم هم با توان كسب آسان درآمد، همواره به اينها اعتماد مي‌كنند. تلنگري كوچك مي‌تواند اينها را به آشوب بكشد. هرچند شيوه مديريت دولتي اين بازارها هم نقش مؤثري در اين پديده دارد؛ موضوعي كه در ادامه اين گزارش به آن پرداخته خواهد شد.
قيمت اين ارز آمريكايي، در دوران «محمود» و پس از تحريم‌هاي غرب عليه ايران، لحظه‌اي ركورد مي‌زد. بهاي دلار حدود هزار تومان تا چهار هزار تومان پيش رفت و اين جهش گريبان تورم را هم گرفت.
روحاني و تيمش كه كابينه را در اختيار گرفتند، فضاي رواني حاكم بر بازار ارز، آرام شد؛ سياست‌هايي هم كه دولت براي آرام‌كردن فضاي بازار و كنترل تورم در پيش گرفت، جواب داد. پس از اينها، مذاكرات هستهاي به ثمر نشست و اين هم دليلي براي ثبات آرامش دلاري بازار ايران شد.
اين روزها اما برهه حساسي براي كابينه است؛ سال پاياني دولت يازدهم و نزديك‌شدن به انتخابات، حساسيت تغيير لحظه‌اي نرخ اين ارز را دوچندان كرده است. ماه‌هاي گذشته دولت مدام از يكسان‌سازي نرخ ارز دم زده و آن را يكي از اهداف مشخصش برشمرده است. حالا چند ماه مانده به انتخابات رياست‌جمهوري، دوباره قيمت دلار در وضعيت قرمز قرار گرفته است. كژسليقگي است اگر گمان شود دولت به حساسيت قيمت دلار و ارتباط مستقيمش با زندگي مردم آگاه نيست؛ درست به همين دليل است كه حدود سه هفته پس از كشيده‌شدن آژير زردرنگ قيمت دلار، رئيس كل بانك مركزي، پتروشيمي‌ها را فرامي‌خواند و از آنها طلب كمك مي‌كند.
وعده آقاي رئيس كل
ولي‌اله سيف به‌سرعت دست‌به‌كار مي‌شود و وعده مي‌دهد كه دلار در سه ماه پاياني سال ارزان خواهد شد؛ دليلش هم براي اين وعده، افزايش عرضه ارز محصولات پتروشیمی و همچنین خود بانک مرکزی است.
او مي‌گويد كه به‌هرحال صادرکننده محصولات پتروشیمی و محصولات غیرنفتی از عوامل مؤثر در عرضه ارز بازار هستند؛ ازاین‌رو باید بانک مرکزی از زمان عرضه ارز آنها و همچنین میزان آن مطلع باشد تا بتواند هرگونه کمبودی در این رابطه را جبران کند. از سال پيش مذاکراتی با مدیران و تولیدکنندگان پتروشیمی داشتيم و بر اساس زمان‌بندی انجام‌شده، برنامه‌های آنها اعلام و عرضه انجام مي‌شد، اما با توجه به اینکه گاهي مغایرت‌هایی وجود داشت، در جلسات جديد بر ايجاد نظم در این مورد تأکید شده است. بااینحال ما هیچ اصراری نداریم که آنها مازاد بر توان خود بخواهند کمبودهای ارزی را جبران کنند.
سيف با اين اظهار نظر، گويي مهر تأييدي بر تمكين‌نكردن پتروشيمي‌ها از قول‌وقرارهاي پيشينشان، مي‌زند. آنها توان اين را دارند كه از جداول تعيين‌شده، عدول كنند و راه خودشان را بروند.
رئيس كل بانك مركزي توضيح مي‌دهد كه با توجه به اینکه در پایان سال میلادی باید با طرف‌های خارجی تسویه‌حساب شود و از سوی دیگر تقاضای ارز برای سفرها بالا می‌رود حتی یک بي‌تعادلي اندک می‌تواند مشکل‌ساز شود و بازار را دچار نوسان کند؛ بااینحال در سه‌ماهه پایانی سال روند نزولی قيمت ارز آغاز می‌شود؛ چراکه ارز ناشی از صادرات محصولات پتروشیمی بیشتر از گذشته عرضه شده و بانک مرکزی هم دراین‌باره اقدام خواهد کرد.
دفاعيه سيف از پتروشيمي‌ها
هرچند رئيس كل بانك مركزي با اشاره به برخی قضاوت‌های انتقادی درباره شرکت‌های پتروشیمی گفته خلاف اینکه برخی عنوان می‌کنند عملکرد واحدهای پتروشیمی موجب بروز نوسانات در بازار ارز می‌شود، معتقدم عملکرد فعالان حوزه پتروشیمی در بازار به ثبات ارز، کمک شایانی کرده است. منطق اقتصادی یک مدیرعامل در یک شرکت صادراتی این است که خود آن مجموعه براساس اصول منطقی اقتصادی تصمیم بگیرد و عمل کند. تجربه‌ای که ما در سال‌هاي گذشته در بحبوحه نوسانات ارزی از نحوه عملکرد واحدهای پتروشیمی داشته‌ایم، تجربه مثبت همکاری بوده است.
او البته در بخش ديگري از سخنانش كه به نقل از روابط عمومي بانك مركزي منتشر مي‌شود، گفته است: البته بانک مرکزی در شرایط نوسانات ارزی از شرکت‌های صادراتی انتظار انضباط بیشتر در نوع اقدامات خود را دارد؛ چراکه ارز حاصل از صادرات در کشور اکنون به یک عنصر تأثیرگذار در بازار تبدیل شده است.
سيف گفته اگرچه برنامه‌های هفتگی واحدهای پتروشیمی به صورت مرتب ارائه می‌شود، اما در برخی موارد نوع فعالیت با برنامه ارسالی هم‌خوانی ندارد و این موضوع موجب بروز بی‌انضباطی در بازار ارز می‌شود.
او افزود: مغایرت عملکرد با برنامه ارائه‌شده، بی‌نظمی و اختلال در بازار ایجاد می‌کند؛ بر همین اساس بانک مرکزی درصدد رفع این خلأ اقدام می‌کند و اراده بانک نیز این است که با درنظرگرفتن میزان عرضه ارز به بازار توسط صادرکنندگان، صرفا کسری ارز ناشی از عدم حضور واحدهای پتروشیمی را تأمین کند.
سیف خطاب به واحدهای پتروشیمی گفت: از واحدهای فعال پتروشیمی در بازار، خواهان پایبندی به انضباط و منطق‌های اقتصادی بیش از گذشته هستیم و لازم است این واحدها با توجه به سهم عمده تأمین ارز کشور توسط آنها، با عملکرد صحیح توأم با انضباط نیاز نقدینگی خود در پایان سال را بدون ایجاد نوسان در بازار ارز تأمین کنند.
نوسان دلار، تقاضای احتیاطی است
معاون سابق ارزی بانک مرکزی دراين‌باره توضيح مي‌دهد: وضعيت منابع بانك مركزي از هر نظر مناسب است؛ چراكه هم ميزان فروش نفت رشد كرده و هم قيمت آن روندي صعودي را مي‌پيمايد.
سيدكمال سيدعلي ادامه مي‌دهد: ازهمين‌رو است كه بانك مركزي با مشكل منابع ارزي مواجه نيست و اگر پتروشيمي‌ها را در كنترل بازار دخالت داده است، به‌اين‌دليل است كه دارندگان ارز زماني كه احساس مي‌كنند بازار ارز در نوسان است، از تزريق ارزشان به بازار امتناع مي‌كنند. او توضيح مي‌دهد: اينها تلاش مي‌كنند تا اگر ممكن باشد، ارز را گران‌تر بفروشند؛ درست به‌همين‌دليل است كه رئيس‌كل بانك مركزي آنها را فراخوانده است تا با به‌كارگيري ارزشان بازار را كنترل كند. به گفته مدیرعامل صندوق ضمانت صادرات، در واقع اين رفتار آقاي سيف، حكايت از يك سياست «تنظيمي» دارد؛ تا هم رانت شكل نگيرد و هم بازار به هم نريزد.
سيدعلي در پاسخ به اين پرسش كه نوسان امروز بازار دلار و ديگر ارزها، از عامل خارجي نشئت مي‌گيرد يا دلايل داخلي دارد؟ مي‌گويد: من نمي‌گويم انتخابات رياست‌جمهوري پيش‌رو بر اين وضع بي‌اثر است؛ اما به نظر مي‌رسد دليل مهم‌تر و بزرگ‌تر به عوامل خارج از ايران بازمي‌گردد.
به گفته معاون سابق بانك مركزي فعالان بازار پس از انتخابات رياست‌جمهوري آمريكا و روي‌كارآمدن ترامپ كمي احساس خطر كردند که اين خطر پس از تمديد تحريم داماتو از سوي كنگره آمريكا بيشتر شد. آنها نگران از تصميم‌هاي خود ترامپ يا افرادي هستند كه او به وزارت منصوب مي‌كند؛ چراكه اين تيم مخالف مصالحه با ايران است و تاكنون هم چند بار از برهم‌زدن توافق هستهاي و برجام سخن گفته‌اند. سيدعلي ادامه مي‌دهد: به گمان من همه اينها زماني كه ترامپ بر صندلي رياست‌جمهوري بنشيند، تمام خواهد شد؛ هرچند با همه اين رخدادها نوعي «تقاضاي احتياطي» بين فعالان بازار شكل گرفت؛ به‌هرحال به نظر مي‌رسد سياست‌هاي ترامپ هم در پي تقويت ارزش دلار است.
به گفته مدیرعامل صندوق ضمانت صادرات، اين افزايش قيمت دلار، نتيجه افزايش تورم انتظاري است و گمان من اين است كه به‌راستي در سه‌ماهه پاياني امسال، روند صعودي آن كنترل خواهد شد؛ هرچند شيب قيمت ارز همواره بايد روندي افزايشي داشته باشد.
سيدعلي با اشاره به ثبات ارز در سه سال گذشته ادامه مي‌دهد: در اين سال‌ها كه پس از سال‌هاي پرالتهاب ارز بود، بهاي ارز به‌خوبي كنترل شد؛ اما شيب صعودي هفت تا هشت‌درصدي همواره براي قيمت دلار مناسب است و بايد وجود داشته باشد. اكنون هم كه شرايط به همين شكل است؛ اما چنين نوسان‌هايي به‌زودي كنترل خواهد شد.
التهاب زير پوست بازار
با همه گفته‌هاي آقاي سيف، التهاب همچنان بر بازار ارز حاکم است؛ حتی این‌بار اعلام رئیس کل بانک مرکزی برای پایدارنبودن گرانی یا تزریق ارز با قیمت پایین‌تر هم نتوانسته از هیجان چهارراه استانبول و فردوسي بكاهد؛ جایی که در گوشه‌ای از آن حلقه‌ای از معامله‌گران ارزی که دلاری هم ندارند، بی‌پروا بر نوسان بازار دامن می‌زنند. اين‌چنين است كه دلار آمریکا با کاهشي اندک، سههزارو ۹۰۰ تومان فروخته می‌شود؛ هرچند بهاي اين ارز ديروز تا مرز سههزارو ٨٨٢ تومان هم پايين مي‌آيد، اما نوسان زياد است و قيمت دلار مدام بالا و پايين مي‌رود. در ساعات پاياني خريد و فروش باز هم قيمت اين ارز آمريكايي به محدوده سههزارو ٩٠٠ توماني نزديك شد و ثابت ماند. ديروز بهاي یورو اما با تجربه كاهش دو توماني به چهار‌هزار‌و ٢١٨ تومان رسيد. پوند انگلستان هم با ٢٦ تومان کاهش چهار‌هزار‌و ٩٧٣ تومان خريد و فروش شد. در اين بازار درهم با كاهشي ١٧ تومانی هزار‌و ٧٣ تومان قيمت داشت.
نقش پتروشيمي‌ها
پتروشيمي‌هايي كه در دولت گذشته حرف‌و‌حديث درباره سودهايي كه از جهش نرخ دلار بردند، زياد بود، حالا قرار است به كمك مهم‌ترين نهاد پولي كشور بيايند تا بازار دلار كنترل شود. احمد مهدوی‌ابهری، دبیر کل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی به خبرگزاري مهر گفته هم‌اکنون حدود ۲۰ درصد از درآمد ارزی شرکت‌های پتروشیمی ایران صرف خرید کاتالیست، مواد افزودنی، قطعات یدکی و تجهیزات از خارج کشور می‌شود و مابقی ۸۰ درصد درآمد ارزی به صورت مستقیم در بازار داخلی تزریق خواهد شد.
او با تأکید بر اینکه شرکت‌های پتروشیمی در ۱۰ هفته گذشته تاکنون حدود ۷۸ درصد از درآمد ارزی خود را در بازار عرضه کرده‌اند، گفت: یکی از مواردی که با بانک مرکزی توافق شد این بود که عرضه ارز تدریجی و دائم باشد.
براي نمونه یک شرکت پتروشیمی به‌جای آنکه ۳۰۰ میلیون دلار درآمد ارزی حاصل از صادرات چند محموله پتروشیمی را در یک روز عرضه کند با هماهنگی بانک مرکزی این ارز را در چندین نوبت و به صورت هفتگی در بازار عرضه می‌کند. به گفته او، هم‌اکنون شرکت‌های پتروشیمی درآمد حاصل از صادرات خود را در قالب سه ارز دلار، یورو و درهم در بازار داخلی عرضه می‌کنند. هم‌اکنون درآمد ارزی ۱۰ تا ۱۲ میلیارد دلاری حاصل از صادرات پتروشیمی می‌تواند با اجرای صحیح برنامه ششم توسعه با افزایشی دو برابری به بیش از ۲۰ تا ۲۵ میلیارد دلار در سال افزایش پيدا كند.
۰
