در اینجا، ارواح فقط "دلار" قبول می‌کنند!

فرادید | جولیا والاس؛ پنوم پن، پایتخت کشور کامبوج -سئون سوخوم، کلنل ارتش کامبوج، صبح یک روز مشغول خرید برای اجدادش بود.

به گزارش فرادید به نقل از نیویورک تایمز، زمان زیادی تا برگزاری جشنواره سالانه «کینگ مینگ» که برای ارج نهادن به درگذشتگان برگزار می‌شود، نمانده بود. مردم کشورهای مختلف جنوب شرق آسیا هدایای خودشان را آتش می‌زنند تا آن‌ها را به دست اجداد درگذشته‌شان در جهان دیگر برسانند.

کلنل سوخوم جلوی یک غرفه در بازار قدیمی حاشیه جنوبی شهر ایستاده و "اشیای نذری" را مشاهده می‌کند: از شمع قرمز سنتی گرفته تا نسخه مقوایی وسایل خودروهای اسپورت لکسوس؛ کلنل در نهایت چند تکه لباس کاغذی و چند قلم جنس دیگر خرید که فاکتورش دقیقا 100 دلار شد.

کلنل سوخوم با ریل (ریال) کامبوج، پول آن‌ها را پرداخت کرد اما گفت که هرگز همین ارز ریال کامبوج را به اجدادش هدیه نخواهد داد. آن‌ها [اجداد کلنل] نیز مانند ارواح دیگر کامبوج دلار را ترجیح می‌دهند.

هر 4000 ریال کامبوج معادل یک دلار است. کلنل می‌گوید: «خیلی کم ارزش است. اسکناس درشت‌تری می‌خواهم. اگر یک اسکناس درشت بدهیم، اجدادمان پول بیشتری به دست خواهند آورد. اگر پول خورد بدهیم، ارواح به خاطر حمل همزمان حجم زیاد پول دیوانه می‌شوند.»

به همین دلیل، کامبوجی‌‎ها علاوه بر ماشین‌های مقوایی، گوشی تلفن همراه و دیگر تجهیزات مورد نیاز اجدادشان، میلیون‌ها اسکناس تقلبی دلار را آتش زدند که البته موجب آزرده خاطر شدن دولت این کشور شد. دولت کامبوج از مدت‌ها پیش تلاش داشته تا اقتصاد کشور را از تاثیر دلار رها کند. دلار همپای ریال در کامبوج استفاده می‌شود با این تفاوت که ریال برای مبالغ کمتر و دلار برای مبالغ بیشتر مبادله می‌شود.

بانک‌های کامبوج نیز از مشوق‌هایی برای ترویج بیشتر ریال استفاده کرده‌اند؛ با این وجود، مردم با علم به شکننده بودن نرخ ریال به خاطر سال‌ها جنگ و بی‌ثباتی سیاسی همچنان میل به نگهداری دلار دارند.

اما بزرگترین مسئله، جهان معنوی مردم است زیرا «دلار در آنجا پادشاه است.»

سوفال ایر، دانشیار دیپلماسی و امور بین‌الملل کالج اکسیدنتال در لوس آنجلس آمریکا که بر روی "فرآیند دلاریزاسیون" در کامبوج پژوهش انجام داده، می‌گوید: «حاکم بودن دلار در دنیای معنوی مردم نشان می‌دهد که ریال از ارزش بسیار کمی نزد آن‌ها برخوردار است. شخصاً به یاد دارم که در کودکی به همراه خانواده دلار می‌سوزاندیم تا به دست ارواح برسند. این کار به شکلی ارتباط بین دو جهان محسوب می‌شود.»

آخر هفته گذشته، به گورستان کامبول در حومه پنوم پن رفتیم: بوی دود و خوک بریانی شده به مشام می‌رسید؛ کاغذ سوخته شده دلار و بعضا یورو هم روی زمین چشم‌نوازی می‌کرد.

هنگ پانهاوات، کارمند یک شرکت حقوقی، به همراه فرزندانش چند دسته ارز آمریکایی، یک دستبند یشمی تقلبی و یک آیفون 5 کاغذی را داخل شعله‌های آتش انداختند. هنگ می‌گوید: «دلار ارزشمند است. به همین خاطر است که ما از ارز آمریکا استفاده می‌کنیم. وقتی که من جوان بودم، با سوزاندن کاغذ طلایی احترام می‌گذاشتیم و پول تقلبی را آتش نمی‌زدیم، اما امروزه جامعه تغییر کرده است. وقتی چیزی در جامعه دارای ارزش باشد، آن را می‌خریم و برای اجدادمان آتش می‌زنیم.»

اما حالا با پیشرفت‌های اقتصادی حاصل شده و افزایش درآمد قابل‌ استفاده‌ مردم نسبت به گذشته، طبع ارواح اجداد نیز دستخوش تغییر شده و آن‌ها کمی به سمت "سبک زندگی لوکس" روی آورده‌اند.

حتی طبع مردم در انتخاب کالاها نیز لوکس‌تر شده است. این روزها شاهد افزایش تعداد خودروهای شاسی بلند در پنوم پن هستیم؛ ارواح نیز سبک زندگی خودشان را مطابق با آن تغییر داده‌اند: رنج روورهای مشکی همراه با راننده!

ماشین‌های مقوایی که سوزانده می‌شوند، شاید در ظاهر چیز دندان گیری نباشند اما باور رایج بر این است که نمونه واقعی این ماشین‌ها در آن دنیا برای اجدادشان ارسال خواهد شد. نوادگان هر روح نیز در ازای سوزاندن اجناس ارزشمند از طرف ارواح اجدادشان مهر و مهربانی دریافت خواهند کرد.

خائو سوفی، فروشنده اجناس نذری در بازار، می‌گوید که تغییر سبک زندگی مثل معرفی کارت‌های اعتباری و خانه‌های بزرگ‌تر بر روی این عقاید نیز تاثیر داشته است. در خلال صحبت‌های سوفی، یک مشتری در حال خرید ماکت کاغذی یک عمارت بزرگ از او بود. آن زن سپس گفت: «کمی دیگر باید بگردم. یک باغ می‌خواهم.»

پیش از معرفی دلار به بازار کامبوج در اوایل دهه 90 میلادی، هدیه دادن شکلات طلایی رایج بود اما به تدریج دلار جایگزین آن شد و ارواح نیز نظر مثبتی به این ارز آمریکایی، به ویژه اسکناس 100 دلاری، نشان دادند. در حقیقت، افرادی که پیش از امپراتوری خمرهای سرخ در سال 1979 میلادی از دنیا رفتند، همچنان شکلات طلایی دوست دارند اما ارواح جوان‌تر "دلار" می‌خواهند.

کونگ هئانگ، گورکن بازنشسته 76 ساله، می‌گوید: «این نسل دلار آمریکا را می‌شناسد. به همین خاطر به آن‌ها دلار می‌دهیم.» از او پرسیدیم که پس ریال کامبوج چه می‌شود؟ با تعجب جواب داد: «نه، هرگز.»

فرآیند مشابه "دلاریزاسیون ارواح" در کشور همسایه یعنی ویتنام ثبت شد که اتفاقا در اوایل دهه 90 میلادی نیز شاهد رواج سوزاندن دلار بود. اما چنان به نظر می‌رسد که دولت ویتنام در حذف دلار موفق‌تر از دولت کامبوج عمل کرده است.

هئونیک کوان، انسان شناس، نشان داد که چگونه یک اقتصاد روحی لوکس طلب همراه با یک سیستم پولی دو ارزی که در آن برخی از خدایان "دانگ" (واحد پول ویتنام) و برخی دیگر دلار آمریکا را ترجیح می‌دهند، در کنار اقدامات آزادسازی بازار در اواخر دهه 80 شکل گرفت. وی توضیح داد که کسانی که در جنگ ویتنام کشته شدند و یا درگذشتگان سابق ویتنام جنوبی، بیشتر تمایل به دریافت دلار دارند.

تای سونگ، برزشناس‌، بر روی یک برزنت در مقابل قبر مادر زنش نشسته بود و جلویش انواع هدایا وجود داشت: یک بچه کامل خوک بریانی شده، یک سینی پر از غنچه‌های گل یاسمن، نوشیدنی، شیر، انگور و میوه چشالو، نودل خانگی، گوشت خوک، چند پرنده در قفس و یک عمارت شاهانه سه طبقه که یک آئودی مقابل آن پارک شده بود!

هدایای کاغذی سوزانده می‌شود اما خوراکی‌ها بعدا توسط خانواده مصرف شده و پرندگان نیز آزادانه می‌توانند شانسشان را امتحان کنند.

علاوه بر دسته‌های پول، اتفاق جالب‌تر این بود که برخی یک پاسپورت کامبوجی حاوی چند ویزای تقلبی برای سفر به استرالیا، فرانسه، ژاپن و هلند را نیز در آنجا رها می‌کنند تا شخص نامبرده در آن پاسپورت بتواند مسافرت نیز برود!

آقای تای سونگ می‌گوید که دلار بر خلاف ریال کامبوج در تمام جهان کارایی دارد و ارواح می‌توانند هنگام سفر به آسانی آن را تبدیل به ارز مورد نظر خود کنند. وی در ادامه می‌گوید: «دلار را می‌تواند راحت خرج یا پس انداز کرد. اگر به آن‌ها ریال دهیم، نمی‌توانند همه جا آن را استفاده کنند.»

از او پرسیدیم که ارواح با پول آمریکایی چه خواهند کرد؟ او جواب داد که نمی‌‎خواهد با اندیشیدن به امیال و خواسته‌های اجدادش بیش از حد گستاخی کند و سپس گفت: «ایده اصلی این است که آن‌ها پولی داشته باشند که خرج کنند. اگر پولی در جیب داشته باشند، هر طور که می‌خواهند می‌توانند آن را خرج کنند.»

منبع: Nytimes
ترجمه: وبسایت فرادید