آغاز حمله گازی قطر

«قطر به‌عنوان یک فروشنده تهاجمی باقی مانده است»؛ اين را يك مشاور انرژي به دولت قطر توصيه كرده است تا به رقبايش يادآوري كند؛ بنابراين شايد اقدام اخير دولت قطر براي افزايش برداشت از پارس جنوبي و شكستن سد توقفي كه چند سال پيش براي توليد خود در نظر گرفته بود هم در همين راستا باشد. مدیر اجرائی شرکت نفتی «قطر پترولیوم» قطر در روز دوشنبه اعلام کرد این کشور ممنوعیت خود‌خواسته بر توسعه بزرگ‌ترین میدان گاز طبیعی دنیا را برداشته است. قطر با رفع این ممنوعیت، ‌دنبال کنارگذاشتن رقیبان خود است.

به گزارش رویترز، قطر در سال ٢٠٠٥ یک مهلت قانونی برای توسعه میدان شمالی (نورث فیلد) که با ایران مشترک است، تعیین کرده بود تا به دوحه فرصت مطالعه را درباره تأثیرات افزایش سریع تولید بر مخازن داده باشد. میدان وسیع گاز دریایی که دوحه به نام میدان شمالی می‌خواند و ایران آن را پارس جنوبی می‌نامد، تقریبا شامل تمام تولید گاز قطر و حدود ٦٠ درصد درآمد صادرات این کشور می‌شود.

روز دوشنبه، سعد الکعبی، مدیر اجرائی شرکت نفت قطر که در مقر این شرکت در دوحه با خبرنگاران صحبت می‌کرد، اعلام کرد: «ما بیشتر پروژه‌های خود را کامل کرده‌ایم و حالا زمان خوبی است تا مهلت قانونی را تمام‌شده اعلام کنیم. درباره نفت گمانه‌زنی‌هایی وجود دارد که مثلا اوج تقاضای نفت در ٢٠٣٠ یا ٢٠٤٢ باشد؛ در‌حالی‌که درباره گاز باید بگویم تقاضا همیشه در حال افزایش است».

طبق گفته او، توسعه بخش جنوبی میدان شمالی ظرفیت دو میلیارد متر‌مکعب را در هر روز خواهد داشت یا به بیان دیگر معادل ٤٠٠ هزار بشکه نفت که با این حساب، افزایش تولید این میدان از شروع تولید از پنج سال تا هفت سال دیگر تا ١٠ درصد خواهد بود.

انتظار می‌رود قطر در سال حاضر جایگاه بزرگ‌ترین صادرکننده گاز دنیا را از دست بدهد و آن را به استرالیا واگذار کند. قرار است به‌زودی در استرالیا شاهد تولید جدید باشیم.

بازار ال‌ان‌جی با وجود حجم انبوه عرضه جدید در بازار و حجم گازی که عمدتا از ایالات متحده آمریکا و استرالیا وارد می‌شود، شاهد تغییرات گسترده‌ای است.

روز پنجشنبه ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، درباره قصد خود برای تبدیل‌شدن به بزرگ‌ترین تولید‌کننده ال‌‌ان‌جی دنیا خبر داد.

بنا بر آنچه اطلاعات تامسون رویترز نشان می‌دهد، سراسیمگی تولید ال‌ان‌جی باعث نصب ظرفیت ال‌ان‌جی تا بیش از ٣٠٠ میلیون تن در سال به صورت جهانی شده؛ در‌حالی‌که فقط ٢٦٨ میلیون تن از آن در سال ٢٠١٦ معامله شده است.

این مسئله کمک کرده است تا قیمت‌های روز ال‌ان‌جی آسیا تا بیش از ٧٠ درصد از اوج خود در ٢٠١٤ پایین بیاید و به ٥,٦٥ دلار به ازای هر (mmBtu) برسد.

تصمیم قطر برای برداشتن مهلت قانونی توسعه جدید گازی، می‌تواند به این کشور سلطنتی کوچک در خلیج‌فارس کمک کند تا مزیت رقابتی خود را تا بعد از ٢٠٢٠؛ یعنی زمانی که انتظار می‌رود بازار ال‌ان‌جی تنگ‌تر شود، حفظ کند.

گیلز فارر، مدیر تحقیقات ال‌ان‌جی جهانی در «وود مکنزی»، در یک پست الکترونیکی گفت: «با وجود این سطح از فعالیت جهانی و قیمت‌های پایین ال‌ان‌جی، زمان خوبی است برای اضافه‌کردن ظرفیت؛ حتی اگر این طور به نظر بیاید که فعلا بازار ال‌ان‌جی دچار عرضه بیش از حد است. این یک نشانه است که قطر می‌خواهد سهم بازار خود را که به خاطر ساخت ظرفیت‌های جدید در سایر کشورها سقوط کرده بود، افزایش دهد».

یک مشاور انرژی به دولت قطر گفته بود باید به عنوان یک اقدام پیشگیرانه به رقبا که دنبال سرمایه‌گذاری در ال‌ان‌جی هستند، هشدار داد که قطر به عنوان یک فروشنده تهاجمی باقی مانده است. او که به علت ممانعت از عمومی‌کردن مسئله، میل نداشت نامش فاش شود، گفت: «این مسئله باعث می‌شود رقبا درباره سرمایه‌گذاری در این حوزه بیشتر فکر کنند.»

این اعلام قطر هم‌زمان شده است با آغاز‌به‌کار کنفرانس بزرگ صنعت ال‌ان‌جی این هفته در ژاپن که بسیاری از رقبای قطر و فروشندگان بالقوه جدید در آن شرکت خواهند کرد.

کعبی گفت قیمت‌های پایین به قطر فشاری نخواهند آورد. او گفت: «تا‌زمانی‌که این پروژه تا پنج سال آینده یا همین حدود عملیاتی شود، بازار خوبی برای گاز وجود خواهد داشت».

افزايش برداشت قطر از پارس جنوبي چندين سال ‌به طول مي‌انجامد

نرسي قربان، كارشناس انرژي اين اقدام قطر را روي برداشت ايران از مخزن مشترك پارس جنوبي تأثيرگذار مي‌داند و مي‌گويد: ازآنجا‌كه اين مخزن بين ايران و قطر مشترك است؛ بنابراين اگر طرف مقابل مقدار بيشتري گاز از اين منبع مشترك برداشت كند، در درازمدت روي مقدار گاز باقي‌مانده براي برداشت ايران اثر خواهد گذاشت.

به گفته قربان، قطر پس از افزايش توليد در برهه‌اي، حدود سال ٢٠١٠، اعلام كرد افزايش توليد خود را متوقف مي‌كند. او علت اين توقف از سوي قطر را اين‌گونه بيان مي‌كند: قطر بايد براي تبديل گاز خود به حالات ديگر، محل مصرفي را هم براي آن در نظر مي‌گرفت. آن زمان به اين نتيجه رسيد اقتصاد اين كشور توان افزايش توليد گاز را ندارد؛ بنابراين توقف برداشت از اين مخزن را در دستور كار قرار داد.

اين كارشناس انرژي از تغيير تصميم اين كشور براي افزايش برداشت از مخزن مشترك با ايران مي‌گويد: حالا اين كشور تصميم گرفته اين تصميم خود را كنار گذاشته و به افزايش توليد بپردازد؛ اما اين اقدام قطر، بين دو تا پنج سال طول مي‌کشد؛ زيرا بايد بسترسازي‌هاي لازم براي برداشت از مخزن فراهم شده و نسبت به ساخت فازهاي بيشتر براي توسعه حوزه‌هاي جديد اقدام كند.

قربان در پاسخ به اينكه آيا هدف قطر براي حذف رقبا معطوف به حذف ايران است يا رقيب جديدش (استراليا)، ادامه مي‌دهد: افزايش توليد يك كشور لزوما براي ازبين‌بردن كشور ديگر نيست. برنامه‌ريزي‌هاي هر كشور مختص به آن كشور است. بر فرض، قطر به اين مي‌انديشد كه چگونه بازارهاي خود را در ١٠ سال آينده در حوزه ال‌ان‌جی گسترش دهد. حتي ممكن است توليد گاز اين كشور از منابعي كه اكنون دارد، كاهش يافته و به دنبال آن است كه فازهاي جديدي را ايجاد كند تا جلوي كاهش توليد خود را بگيرد.

او با اشاره به اينكه پارس جنوبي منبع مشترك بين ايران و قطر محسوب مي‌شود، تصريح مي‌‌كند: ايران برنامه‌هاي توسعه‌اي خود را در پارس جنوبي پيش‌تر اعلام كرده و قطر هم برنامه‌هاي خود را در پيش گرفته است. اين در حالي است كه وقتي در ديگر جاهاي دنيا، منابع مشترك بين دو كشور وجود دارد، مانند مخزن مشترك بين نروژ و انگلستان در درياي شمال، اين دو كشور منابع را بررسي كرده و دريافته‌اند كه هركدام از آنها چقدر مي‌توانند از اين منابع بهره‌برداري كنند و سپس طبق قراردادهايي به آن عمل مي‌كردند؛ اما درباره ايران و قطر چنين نشده و هريك از اين دو كشور برنامه‌هاي واحد خود را در پيش گرفته‌اند.

قربان ادامه مي‌‌دهد: اينكه چقدر از اين منبع بزرگ گاز جهان، سمت قطر وجود دارد و چقدر سمت ايران، هنوز مشخص نيست؛ به‌هرحال منبع مشتركي وجود دارد و هريك از طرفين كه بيشتر برداشت كند، قطعا به ضرر طرف مقابل خواهد بود. ايران هرگز برنامه‌اي مبني بر اينكه در صورت افزايش برداشت قطر، چه اقداماتي را در دستور كار قرار مي‌دهد، ننوشته است.

اين كارشناس انرژي در پاسخ به اينكه اين اقدام قطر، موجب نمي‌شود باز هم در برداشت روزانه گاز اين منبع، از كشور همسايه عقب بيفتيم، مي‌گويد: درحال‌حاضر ايران به اندازه قطر برداشت روزانه گاز از پارس جنوبي دارد؛ هرچند كه در گذشته منابعي كه قطر برداشته، نسبت به ايران بيشتر بوده؛ اما به نظر مي‌رسد تا چند سال آينده كه قطر براي افزايش برداشت گاز از پارس جنوبي اقدام مي‌كند، برداشت ايران كماكان به برداشت قطر نزديك خواهد بود؛ زيرا هنوز چند فاز به‌بهره‌برداري‌نرسيده در پارس جنوبي وجود دارد.