ایمپلنت؛ بهترین جایگزین دندان های از دست رفته

ایمپلنت دندان نوعی پایه از جنس فلز تیتانیوم سازگار با سلول های بدن است که به عنوان جایگزین ریشه دندان، داخل استخوان فک قرار داده می شود. ایمپلنت دندانی به عنوان جایگزین مناسب یک یا چند دندان از دست رفته به کار می رود.

به گزارش هفته نامه صدا، جایگزینی دندان های از دست رفته همیشه برای بشر یک دغدغه جدی بوده، در واقع دندان ها به خاطر اعمالی که انجام می دهند، چند نوع کارکرد دارند که عبارتند از جویدن غذا، تکلم، بلع غذا و زیبایی. جویدن و بلع اگر به خوبی صورت نگیرند دستگاه گوارشی و سیستم ایمنی بدن دچار مشکل می شود و عنصر زیبایی نیز با مشکل مواجه شده بعضا منجر به یکسری ناراحتی های روحی می شود.

زیبایی در اعتماد به نفس، نقش غیرقابل انکاری دارد. زمانی که کوچکترین نقصی در خود حس می کنید، با نگاه اطرافیان به خود گمان می کنید که آن ها به مشکل شما خیره شده اند و احساس ناخوشایندی به شما دست می دهد. از طرف دیگر چهره جذاب و دلنشین می تواند در افزایش روابط عمومی انسان ها موثر باشد. می توان گفت افراد با ظاهری جذاب، بهتر از دیگران می توانند در ایجاد ارتباط و حتی پیدا کردن کار موفق باشند.

دندان و زیبایی آن نقش بسزایی در چهره انسان دارد. دندان محافظی برای لب هاست که می تواند روی حالت صورت اثر بگذارد و به آن شکل دهد. در زمان خندیدن یا حرف زدن معمولا دندان ها دیده می شوند و ظاهر آن ها می تواند به زیبایی چهره کمک کند یا آن ها را تحت تاثیر خود قرار دهد.


تا چند سال پیش دندان مصنوعی، تنها راه چاره و جایگزین بی دندانی بود. البته دندان های مصنوعی مشکلات زیادی دارند؛ از جمله اینکه حرف زدن و غذا خوردن با دندان مصنوعی کاملا متفاوت است، باعث تحریک و عفونت دهان و لثه می شود و بعد از مدتی امکان لق زدن و حرکت دارد.

در گذشته اگر ناحیه بی دندانی کوتاه بوده، توسط بریج ها یا پل ها اصلاح می شد. مهم ترین آفت آن تراش خوردن دندان های مجاور ناحیه بی دندانی بود و باعث لطمه خوردن به آن دندان ها می شد؛ از نظر بهداشتی نیز مشکلاتی داشت.

یا اینکه اگر ناحیه بی دندانی وسیع بود، از پروتزهای متحرک استفاده می شد و معضل آن نیز این بود که در دهان حرکت می کرد و برای تمیز کردن نیاز به بیرون آوردن از دهان بود که برای خیلی از افراد و اطرافیان آنها خوشایند نبود؛ علاوه بر این در طولانی مدت به لثه ها آسیب می رساند و بعضا دیگر لثه ها تحمل این دست دندان ها را نداشت و افراد برای پوشش این نقیصه مجبور به استفاده از چسب دندان به صورت مدام بودند که عموما برای افراد عذاب آور بود.

برای ایمپلنت به شکل امروزی روش ها و مواد مختلفی آزمایش شد تا اینکه دکتر «برنمارک» سوئدی موفق شد برای اولین بار ایمپلنتی از جنس تیتانیوم را به عنوان پایه جایگزین ریشه دندان کند. البته برای چند سال ایمپلنت عملی خاص و لوکس محسوب می شد، ولی امروزه با پیشرفت علم، تجهیزات و آموزش های گسترده، برای انسان های بیشتری در دسترس قرار گرفته است.

ایمپلنت دندان چیست؟
ایمپلنت دندان نوعی پایه از جنس فلز تیتانیوم سازگار با سلول های بدن است که به عنوان جایگزین ریشه دندان، داخل استخوان فک قرار داده می شود. ایمپلنت به عنوان پایه ای جهت قرار دادن پروتز روی آن استفاده می شود. ایمپلنت دندانی به عنوان جایگزین مناسب یک یا چند دندان از دست رفته به کار می رود.


پس از قرار دادن ایمپلنت در استخوان فک، با استخوان سازی سلول ها، استخوان فک به ایمپلنت جوش می خورد که این فرایند حدودا سه، چهار ماه طول می کشد. سپس قسمت تاج و روکش دندان ساخته شده و روی پایه قرار می گیرد.

دندان های مصنوعی بعد از قرارگیری روی ایمپلنت و پروتز لیز نمی خورند و در دهان حرکت نمی کنند؛ این موضوع بزرگ ترین حسن در هنگام غذا خوردن، حرف زدن و حتی خندیدن به شمار می رود.

پایه های محکم احساس طبیعی تری نسبت به دندان های مصنوعی و کاشته شده به روش های پیشین به افراد می دهند.

در روش پیشین برای کاشت دندان نیاز بود که دندان های کناری سالم باشند و اتصال از طریق آن ها صورت می گرفت ولی در روش ایمپلنت تنها به لثه و استخوان فک نیاز است.

موارد استفاده از ایمپلنت
افرادی که به هر دلیل دندان از دست داده باشند کاندیدای ایمپلنت می شوند و برای هر تعداد دندان و در هر کجای دهان امکان پذیر است.

برای بیمارانی که تعداد زیادی از دندان ها یا همه دندان های خود را از دست داده اند، با قرار دادن چند ایمپلنت در فک آنها و استفاده از آنها به عنوان پایه می توان پروتز متکی بر ایمپلنت را جهت جایگزینی دندان های از دست رفته قرار داد. اگر فکی بی دندانی کاملی دارد بین 7 تا 8 ایمپلنت گذاشته می شود و 12 دندان روی آن قرار داده می شود، یعنی نیاز نیست برای هر دندان یک ایمپلنت گذاشته شود.

در بعضی مواقع که به دلایل مالی یا شرایط استخوان فک امکان قرار دادن این تعداد ایمپلنت وجود ندارد، می توان در فک بالا 3 تا 4 ایمپلنت و در فک پایین 2 تا 4 فیکسچر ایمپلنت قرار داد و روی آن پروتز متحرک سوار کرد که البته بسیار مستحکم تر از به اصطلاح دندان های سنتی است و البته بدون تحرک، لغزش و لقی در اختیار بیمار قرار می گیرد.

تفاوت عمده آن با شیوه قدیمی این است که به جای این که تمام فشار دندان و جویدن روی لثه باشد، فشار به استخوان فک منتقل می شود و این گونه از لثه محافظت می کند و گیر بسیار مناسب تری دارد.


جنس و اجزای ایمپلنت دندانی
همان طور که پیش تر گفته شد، ایمپلنت دندانی معمولا از جنس تیتانیوم است که فلزی با کیفیت بسیار بالاست و در پیشرفت های اخیر یکسری سطوح شبه سرامیکی نیز روی آن قرار گرفته است. تیتانیوم یک لایه نازک روی خود ایجاد می کند که از خوردگی جلوگیری می کند.

همچنین کاملا غیرمغناطیسی است و مهم تر آن که بدن انسان تیتانیوم را به عنوان عنصر خارجی پس نمی زند و استخوان طی فرآیندی کنار آن رشد می کند. اجزای اصلی ایمپلنت عبارتند از: فیکسچر و اباتمنت. فیکسچر ایمپلنت داخل استخوان فک به وسیله جراح قرار داده می شود که هم گیر فیزیکی ایجاد می کند و هم به دلیل استخوان سازی این بخش در استخوان محکم می شود و قسمت اباتمنت ایمپلنت که مانند یک دندان تراش خورده است، روی آن سوار می شود و در نهایت روکش چینی با فرم دندان روی آن قرار می گیرد.

انواع ایمپلنت دندانی
جراحی ایمپلنت براساس شرایطی که وجود دارد، می تواند یک مرحله ای باشد یعنی در مرحله اول فیکسچر گذاشته شود و بعد اباتمنت و بخش دیگری که فرم دهنده لثه است روی آن نصب شود، یا این که دو مرحله ای باشد یعنی ابتدا فیکسچر گذاشته شود و بعد از گذشت زمان و تشکیل لثه روی آن، مجددا لثه شکافته شده؛ و بقیه عملیات انجام شود.

ایمپلنت دندانی ریشه ای شکل، رایج ترین و متداول ترین مدل کاشت است که در اصطلاح به آن درون استخوانی یا درون ریشه ای نیز گفته می شود، یعنی این نوع در استخوان قرار می گیرد. در این مدل پیچ ضخیم یا مخروط و دارای پهنا و طول متفاوت است. برای موفقیت آمیز بودن آن، نیاز به ایجاد عمق و عرض کافی در استخوان و فراهم کردن پایه مطمئن است.

نوع دارای چارچوب راموس، در مواردی مورد استفاده قرار می گیرد که استخوان فک پایین برای استفاده از مزایای ایمپلنت دندان ریشه ای شکل بیش از حد نازک باشد. مدل دارای چارچوب راموس در گوشه عقب استخوان فک در دهان (یعنی نزدیک دندان عقل) و نزدیک چانه قرار می گیرد.


هنگامی که در محل مورد نظر قرار گرفت و بافت اطراف آن ترمیم شد، یک میله فلزی نازک در اطراف بالای لثه قابل رویت خواهدبود. پروتز دندان مصنوعی در ادامه به صورتی ساخته می شود که متناسب با میله مذکور باشد. از مزایای این مدل این است که می تواند فک ضعیف را تثبیت و از ایجاد شکستگی در آن جلوگیری کند.

شرایط موفقیت
به طور متوسط در 95 درصد مواقع ایمپلنت دندانی با موفقیت انجام می شود. ولی درصد میزان موفقیت در ایمپلنت های دندانی به عوامل زیر بستگی دارد:

الف) بیمار: بیمار باید از سلامت لازم برخوردار باشد و به بیماری های مزمن یا ضعیف کننده سیستم ایمنی بدن مبتلا نباشد؛ مشکل شدید قلبی (جراحی قلب یا انفاکتوس)، دیابت کنترل نشده و رادیوتراپی و بیماری لثه و دهان نداشته باشد. استعمال شدید سیگار و مشروبات الکلی نیز عامل محدودکننده و عمل ایمپلنت است.

ب) دندانپزشک: دندانپزشکی که ایمپلنت را انجام می دهد، باید دوره های لازم را دیده باشد و مهارت و تجربه کافی در انجام ایمپلنت داشته باشد.

ج) ایمپلنت: به دلیل تنوع زیاد و اجناس متفاوت بهتر است از ایمپلنتی استفاده شود که قدرت جوش خوردن بالاتری داشته باشد.

د) مراقبت های بعدی: عدم استعمال شدید دخانیات و مشروبات الکلی و رعایت بهداشت دهان، دندان ها، لثه هو عدم وجود جرم دندانی و پوسیدگی در دندان های دیگر باعث موفقیت و عمر بیشتر ایمپلنت می شود.

بهترین حالت قرار دادن ایمپلنت درست بعد از کشیدن دندان است.

عوارض و معایب و مشکلات
شاید مهم ترین معضل برای انتخاب ایمپلنت هزینه آن باشد که به طور متوسط حدود دو و نیم تا سه میلیون برای هر دندان هزینه می شود. معضل دیگر زمان بر بودن آن است؛ علاوه بر آن مشکلات دیگری هم می تواند پدید آورد که عبارتند از خون ریزی، عفونت، آسیب رسیدن به اعصاب سینوس ها یا حفره بینی.


کاشت
کاشت ایمپلنت در فک با بی حسی موضعی توسط جراح دندانپزشک متخصص آغاز می شود و بعد از آن براساس نوع طرح درمانی انتخابی، ایمپلنت در استخوان فک قرار داده می شود که این عمل در حدود دو ساعت طول می کشد. برای این که ایمپلنت با استخوان فک پیوند خوب و مناسبی برقرار کند، حدودا به 3 تا 6 ماه زمان و دور بودن از لرزش و تکان نخوردن نیاز است. البته در مواقعی این زمان برای کامل شدن درمان تا 9 ماه نیز به طول می انجامد.

چرا انجام ایمپلنت توصیه می شود
همان طور که به آن اشاره شد؛ مهم ترین مزایای ایمپلنت این است که به هیچ وجه دندان در دهان حرکت نمی کند، دچار پوسیدگی نمی شود، به لثه آسیبی نمی رساند و به استحکام استخوان فک کمک می کند. مسئله مهم دیگر زیبایی است. ماندگاری ایمپلنت و تطابق فرم و ظاهر استخوان ناحیه ای که ایمپلنت در آنجا انجام شده با بقیه فک و هماهنگی فرم دندان با بقیه دندان ها، نقش مهمی در زبیایی صورت دارند.

وقتی دندانی از دست می رود، کم کم استخوان در آن ناحیه تحلیل می رود و به آهستگی دندان های مجاور تغییر مکان می دهند، دندان های مجاور تغییر مکان می دهند، دندان های رو به رو بیش از حد رشد می کنند و سیستم دندان ها را دچار اختلال می کنند. استخوان فک نیز به آرامی تیز و لثه بسیار نازک و آسیب پذیر می شود؛ زبان نیز در مکان های خالی بیش از حد رشد می کند. در صورت از دست دادن دندان های بیشتر، تمایل فرد به غذاهای غیرفیبری و نرم بیشتر و در نتیجه استخوان ضعیف می شود.