البغدادی کجا مخفی شده است

درميان اين سکوت، گاه‌گاه خبرهايي درباره مرگ البغدادي منتشر مي‌شود. چنانکه معاون وزير خارجه روسيه گفت: «به احتمال بسيار زياد» البغدادي در حمله هوايي روسيه به رقه کشته شده است. يک مسئول ايراني نيز تأکيد کرد البغدادي «قطعا مرده است». اما آمريکايي‌ها در هردو اين ادعاها ترديد دارند.

به گزارش شرق، سه سال پيش، ويدئويي منتشر شد که ابوبکر البغدادي رهبر گروه داعش را در مسجد النوري موصل مشغول سخنراني نشان مي‌داد. آن زمان داعش منطقه‌اي به مساحت انگلستان را در عراق و سوريه به تصرف خود در‌آورده بود و خلافت خود را در آن اعلام کرد.

اکنون سه سال پس از آن واقعه داعش اکثر اراضي تحت کنترل خود را از دست داده و رهبر اين گروه به شکلي واضح سکوت پيشه کرده است. فقط نوامبر گذشته بود که به هنگام شروع جنگ موصل او يک ويدئو از سخنان خود منتشر کرد. درميان اين سکوت، گاه‌گاه خبرهايي درباره مرگ البغدادي منتشر مي‌شود. چنانکه معاون وزير خارجه روسيه گفت: «به احتمال بسيار زياد» البغدادي در حمله هوايي روسيه به رقه کشته شده است. يک مسئول ايراني نيز تأکيد کرد البغدادي «قطعا مرده است». اما آمريکايي‌ها در هردو اين ادعاها ترديد دارند. ايالات متحده براي شناسايي مکان اختفاي البغدادي پاداشي ٢٥ميليون‌دلاري تعيين کرده است.
در يک ويدئو يک هفته پس از اظهارات روس‌ها، اعضاي داعش ديده مي‌شوند که بدون نام‌بردن از البغدادي مي‌گويند «شيخ ما». اين امر سؤال‌هاي بيشتري را مطرح كند. جنبش طالبان يا تشکيلات القاعده مرگ رهبران خود را دو سال مخفي کردند. غيبت البغدادي در اين لحظات حساس براي دوستان و دشمنانش امري کاملا حيرت‌آور شده است.
پايتخت سوم
شايد پاسخ اين را که البغدادي کجاست، بتوان در ارتباط با مشروعيت يک خليفه دريافت کرد. زيرا طبق اين قاعده ديني بحث‌برانگيز، کسي مي‌تواند نامزد خلافت و جانشيني باشد که طبق معيارهاي شرعي «سرزميني» براي حکومت‌کردن داشته باشد. امروزه بخش‌هاي اعظم سرزمين‌هاي تحت کنترل داعش آزاد شده و اين گروه در رقه نيز تحت فشار شديدي است. از اين رو ممکن است البغدادي در جايي مخفي شده باشد که به آن «پايتخت سوم» داعش گفته مي‌شود؛ يعني مناطقي که اين تشکيلات اکنون در دو سوي مرزهاي سوريه و عراق در اختيار دارد. داعش اين مناطق را كه از شهر قائم در عراق تا شهر بوکمال در سوريه امتداد پيدا مي‌کند، «ولايت فرات» مي‌نامد.
سال ٢٠١٤، اين گروه از همان ولايت فرات و اطراف آن حرکت خود را شروع کرد. طبق روايات همين گروه، براساس ويدئوهايي که اخيرا از استان الانبار عراق به دست آمده، شبه‌نظاميان داعش از اين منطقه به عنوان سکويي براي حرکت و انجام عمليات سريع و برق‌آساي خود در عراق و سوريه استفاده مي‌کنند. در اين منطقه شبه‌نظاميان و قبايل مسلح نسبتا ضعيفي حضور دارند. حتي در مناطقي که اخيرا آزاد شده‌اند مثل الرطبه واقع در جنوب عراق، تشکيلات داعش هنوز قادر است حملاتي را ترتيب داده و به‌سرعت فرار کند.
مخفيگاه‌هاي صحرا
تاکنون براي آزادسازي اين شهرهاي دورافتاده هيچ حمله‌اي صورت نگرفته است. هنوز اين بحث‌ها در واشنگتن جريان دارد که دولت آمريکا يا عراق يا سوريه کدام‌يک بايد به اين مناطق حمله کنند. دراين ميان چه کسي مي‌خواهد فرماندهي اين حمله را برعهده بگيرد. اماکني مثل تلعفر در عراق در حال حاضر براي نيروهاي دولتي اين کشور اولويت دارد. هاشم الهاشمي، مشاور دولت عراق وکارشناس امور گروه‌هاي جهادي مي‌گويد «ولايت فرات» به احتمال زياد اکنون مخفيگاه البغدادي شده است.
دولت عراق چند بار به بوکمال حمله هوايي کرد. به گفته الهاشمي آن زمان دولت عراق داشت اياد الجميلي يکي از معاونان البغدادي را در اين شهر تعقيب مي‌کرد. تاکنون تعدادي از نزديکان رهبر القاعده در بوکمال و شهر الميادين سوريه ديده شده‌اند. اين شهر واقع در استان ديرالزور سوريه و يکي از اردوگاه‌هاي داعش به شمار مي‌رود. عمليات پاک‌سازي اين مناطق از عناصر داعش ممکن است چند ماه ديگر، شايد هم بيشتر طول بکشد. تا اين مناطق آزاد نشود به احتمال زياد ابوبکر البغدادي خواهد توانست در بيابان‌ها و ساحل رودخانه‌هاي اين منطقه مخفي شده و به حملاتش به مناطق شهري ادامه دهد.
البغدادي برخلاف ساير رهبران جهادي فقط وقتي به سخن در‌آمده يا در ويدئويي ظاهر شده است که ضرورتي جدي وجود داشته باشد. چنانکه ديديم، او يک بار براي اعلام خلافت و بار ديگر هم‌زمان با شروع نبرد در موصل، ظاهر شد. در سلسله مراتب تشکيلات داعش هرچه شما بالاتر برويد تعداد افراد نزديک و مورد اعتماد کمتر مي‌شوند. طبعا مکان البغدادي را جز تعدادي اندک نمي‌دانند. همين امر مأموريت ايالات متحده را براي پيداکردن البغدادي دشوار مي‌کند. مناطق امن و مأنوس براي البغدادي در حاشيه مرزهاي سوريه و عراق مي‌تواند تا اطلاع ثانوي مکان اختفاي او باشد و از دستگيرشدن يا مرگ نجاتش دهد؛ کمااينکه در آنجا مي‌تواند همچنان به عنوان خليفه مسلمين براي خود مشروعيت کسب کند.