همه آنچه باید درباره "ام اس" بدانید

فرادید | این روز‌ها علم پزشکی در حدی پیشرفت کرده که توانسته بسیاری از بیماری‌هایی که تا چند دهه پیش ناشناخته یا لاعلاج بود را درمان کند. اما هرچه علم جلو‌تر می‌رود بیماری‌ها پیشرفت بیشتری می‌کنند. حتما اسم بیماری « ام اس » به گوش شما خورده است . نام‌ ام اس به تنهایی وحشت بر اندام خیلی‌ها می‌اندازد. بیماری‌ای که نه علت آن مشخص است و نه راه درمانی دارد. شاید دلتان بخواهد کمی درباره این بیماری و علائمش بیشتر بدانید.

ام اس یک بیماری فلج کننده مغز و نخاع است

ام اس یا اختلال خود ایمنی
Multiple sclerosis با نام اختصاری‌ ام اس یک بیماری فلج کننده مغز و نخاع است. اختلال خود ایمنی به بیماری‌هایی می‌گویند که در آن سیستم ایمنی بدن اشتبا‌ها بافت‌های بدن را مورد حمله قرار می‌دهند. کار سیستم ایمنی بدن حمله به باکتری‌های مضر و آسیب رسان‌های خارجی و از بین بردن بیماری است. حالا زمانی که این حمله به بافت داخلی و اصلی بدن بشود آن بافت را به طور کامل نابود می‌کند.. در بیماری‌ ام اس ، سیستم ایمنی بدن شروع به حمله به مغز و نخاع می‌کند که دوتا از اجزاء مهم برای کنترل سیستم مرکزی اعصاب هستند و باعث فلج شدن و از کارافتادگی آن‌ها می‌شود. سیستم مرکزی اعصاب با لایه‌ای چربی به نام میلین پوشیده شده زمانی که سیستم ایمنی بدن شروع به آسیب رساندن به این چربی‌ها می‌کند باعث از بین رفتن آن‌ها می‌شود. در این شرایط، انتقال پیام توسط این اعصاب مختل شده و مغز قدرت کنترلی خود بر بدن را از دست می‌دهد. بنابراین بدن کاملا فلج و ناتوان می‌شود.

علائم بیماری
ام اس از آن دست بیماریهاست که علائم خود را به خوبی نشان می‌دهد. فقط باید کمی از آن آگاه باشید و دقت کنید که با اولین علامت خیلی زود به پزشک مراجعه کنید. گرچه این بیماری فعلا هیچ درمانی ندارد اما می‌توان با معاینات درست جلوی پیشرفت و بد‌تر شدن آن را گرفت.

علائم اولیه‌ ام اس در افراد متفاوت است، به دلیل اینکه دقیقا مشخص نیست که کدام اعصاب بدن درگیر می‌شود. اما آنچه بیشتر در همه دیده می‌شود ضعف و یا بی‌حسی یکی یا تعدادی از اعضای بدن است. بی‌حسی و مورمور شدن می‌تواند در ابتدا به صورت حمله‌ای فرد را مورد آسیب قرار دهد. پا‌ها شایع‌ترین بخش بدن برای بروز این عارضه‌اند.

ازدست دادن نسبی و یا کامل بینایی که معمولا در یک چشم بروز می‌کند و با درد در حرکت دادن چشم همراه است، اختلالات بینایی به دلیل التهاب عصب چشمی ایجاد می‌شود. این شرایط تقریبا ۵۰ درصد بیماران مبتلا به‌ ام اس را تحت تاثیر قرار می‌دهد و در ۱۵ درصد از بیماران اولین نشانه ابتلا به بیماری است.

بی‌حسی و مورمور شدن می‌تواند در ابتدا به صورت حمله‌ای فرد را مورد آسیب قرار دهد

در این شرایط بیمار دچار دوبینی یا تاری دید می‌شود. گاهی به کوررنگی هم می‌رسد. اختلال یا یک یا هر دو چشم را درگیر می‌کند.

شک الکتریکی هنگام بعضی حرکات خاص سر یا تشنج‌های صرعی هم از علائم بسیار رایج بیماری‌ ام اس هستند. قشر مغز بیرونی‌ترین و بزرگ‌ترین بافت عصبی مغز است که مغز را می‌پوشاند و از آن محافظت می‌کند اختلال در این قسمت موجب این حالت می‌شود.

خستگی همیشه دلیل بر بیماری نیست و می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد و هر خستگی نشانه‌ ام اس نیست. خستگی‌های بدون دلیل، مثلا خستگی بعد از بیدار شدن از خواب و یا بدون هیچ گونه فعالیت بدنی می‌تواند نشانه اولیه بیماری‌ ام اس باشد. این خستگی بدون دلیل و ضعف عضلانی، مخصوصا در ماهیچه‌های پا‌ها و ضعف مچ پا، تقریبا در ۸۰ درصد مبتلایان اولین عارضه بیماری است. خستگی با تخریب و آسیب سلول‌های عصبی، شدید‌تر می‌شود.

اگر سیگنال‌های عصبی نتوانند به درستی از مغز و نخاع به سیستم عصبی محیطی منتقل شوند، اختلال و گرفتگی در عضلات رخ می‌دهد. این اسپاسم و گرفتگی عضلانی یکی از علائم آزار دهنده‌

ام اس است، معمولا دردناک و در بخشهایی مثل دست و پا ایجاد می‌شود و بعد از چند دقیقه برطرف می‌شوند.

یکی دیگر از نشانه‌های بیماری‌ ام اس بی‌اختیاری در کنترل ادرار و مدفوع است. این افراد معمولا از احساس دفع ادرار مکرر و ناگهانی در عذاب هستند. این افراد، اسهال مداوم و اختلال کنترل تخلیه روده دارند.

در بیماری‌ ام اس، سیستم ایمنی بدن شروع به حمله به مغز و نخاع می‌کند

از دیگر علائم بیماری‌ ام اس کاهش حافظه، ناتوانی در تمرکز، صحبت کردن و مشکلات زبانی است. در مراحل پیشرفته این بیماری، اختلالات جنسی یکی از شایع‌ترین علائم است. بیماران مبتلا به‌ ام اس در راه رفتن مستقیم مشکل دارند، سرگیجه و اختلال در کنترل حرکات از دیگر علائم بیمار است. به همین خاطر بسیاری از مبتلایان به‌ ام اس برای راه رفتن نیاز به عصا دارند. در ‌‌نهایت این افراد به دلیل این شرایط دچار مشکلات روحی می‌شوند. بسیاری از مبتلایان به‌ ام اس ، از احساس افسردگی، تحریک پذیری و تغییرات خلق و خو رنج می‌برند.

انواع‌ ام اس
این بیماری به گونه‌های مختلف بروز می‌کند. در نوع عودکننده فروکش کننده، که تقریبا۸۵درصد مبتلایان به‌ام اس ازین نوع هستند، علائم در دوره‌های زمانی خاصی برای هفته‌ها یا ماه‌ها عود کرده و سپس در دوره‌های زمانی دیگری کاهش‌یافته و یا کاملاً از بین می‌روند.

۱۰درصد از افراد نوع پیش رونده اولیه را دارند که علائم بیماری به‌ آرامی ولی به‌طور پیوسته پیشرفت می‌کنند. در بیمارانی که نوع اول (عودکننده فروکش کننده) را دارند، اگر طول زمان عود بیماری بیشتر از پسرفت آن باشد به آن‌ها نوع پیش رونده ثانویه می‌گویند. در نوع پیش رونده عود کننده بیماری پیشرفت می‌کند ولی خیلی کم عود می‌کند که تنها۵درصد افراد به این نوع گرفتار می‌شوند.

علل بیماری
متاسفانه علت اصلی ابتلا به این بیماری هنوز مشخص نیست. پزشکان عوامل ژنتیکی و محیطی را همزمان دخیل در بروز این بیماری می‌دانند. برخی عوامل می‌توانند فرد را در معرض این بیماری قرار دهند.از نظر سنی ۲۰تا۴۰ سالگی بیشترین سن ابتلا به بیماری است. زنان ۲برابر مردان دچار‌ ام اس می‌شوند که علت این هم هنوز مشخص نیست. از نظر ژنتیکی اگر والدین و خانواده درجه یک دچار‌ ام اس بشوند احتمال خطر برای فرد بالا‌تر است.بعضی عفونت‌ها و ویروس‌ها احتمال ابتلا به بیماری را زیاد‌تر می‌کنند.

اختلالات بینایی به دلیل التهاب عصب چشمی ایجاد می‌شود

شاید کمی عجیب باشد اما طبق تحقیقات افراد سفیدپوست بیشتر به این بیماری دچار می‌شوند. افراد ساکن اروپای شمالی در بیشترین خطر ابتلا به این بیماری قراردارند. نژادهای آسیایی، آفریقایی یا بومی آمریکا در بین سایر نژاد‌ها در کمترین خطر ابتلا به این بیماری هستند. از طرف دیگر بیماری‌هایی مثل دیابت نوع ۱، تیروئید و التهابات روده‌ای شما را بیشتر در معرض ابتلا به‌ ام اس قرار می‌دهد. افرادی که از نظر روحی حساس و زودرنج هستند، زود عصبی می‌شوند و زود کنترل خود را ازد دست می‌دهند، مدام فکرشان مشغول است و برای خود درگیری ذهنی ایجاد می‌کنند و افرادی با طبع سرد که از غذاهای سرد زیاد استفاده می‌کنند و علاقه زیادی به خوردن ترشی، سرکه، تمبر هندی، ماست، قره قورت دارند.

درمان
اگر به این بیماری دچار شدید بهتر است قبل از اینکه روحیه خود را از دست بدهید به فکر سلامتیتان باشید و همه راه‌های درمان را به درستی اجرا کنید. گرچه بیماری‌ ام اس درمان قطعی ندارد اما می‌توان از شدت آن کم کرد. خیلی زود تحت نظر پزشک قرار بگیرید و همه دستورات را به درستی اجرا کنید.

داروهای مخصوص این بیماری به کم شدن علائم و کنترل خیلی از حالت‌ها کمک می‌کند. همچنین بعضی از انواع دارو‌ها می‌توانند سرعت پیشرفت بیماری را کاهش دهند. داروهایی هستند که حملات بیماری را کوتاه می‌کنند و علایم و مشکلات‌ ام اس را بهبود می‌بخشند.

در خانه به اندازه کافی استراحت کنید، اینکار احساس ضعف و خستگی را کمتر می‌کند. ورزش کردن، انجام مرتب فعالیت بدنی از جمله ورزش‌هایی مثل پیاده‌روی، شنا، کاهش وزن در تقویت عضلات، مثانه و روده و همچنین حفظ تعادل شما مفید است. بدنتان را خنک کنید، بعضی اوقات شدت بیماری‌ ام اس با گرم شدن بدن افزایش می‌یابد. با ریختن آب خنک روی خود، شنا در آب خنک و خوردن نوشیدنی‌های خنک بدنتان را خنک نگه دارید. رژیم غذایی مناسب می‌تواند به شما در حفظ تناسب اندام، تقویت سیستم ایمنی بدن و سلامت استخوان‌ها کمک کند. استرستان را کم کنید، استرس می‌تواند شدت بیماری‌ را افزایش دهد.

انجام عکس برداری به روش‌ ام آر آی برای تشخیص ناحیه آسیب دیده مغز راه بعدی است

معاینات پزشکی
چند روش برای تشخیص بیماری هست که پزشکان انجام می‌دهند. معاینات عصبی اولین نمونه این آزمایشات است که برای تشخیص اختلالات عصبی انجام می‌شود. اگر این آزمایشات تایید شود چند آزمایش برای بررسی دید شما انجام می‌شود. انجام عکس برداری به روش‌ ام آر آی برای تشخیص ناحیه آسیب دیده مغز راه بعدی است. و سرانجام کشیدن مایع نخاعی برای تایید وجود بیماری‌ ام اس انجام می‌شود. پزشکان از این تست‌ها برای بررسی آسیب به سیستم عصبی مرکزی در دو ناحیه جداگانه استفاده می‌کنند. با همه این تشخیص‌ها باز هم پزشکان همیشه دچار تزلزل می‌شوند. چون علائم‌ ام اس گاهی کاملا از بین می‌روند و باز دوباره بازگشت می‌کنند، بنابراین زمانی که علائم تشخیص داده شود باید بیمار تحت نظر کامل باشد تا در صورت بازگشت علائم و اطمینان از وجود بیماری به سرعت برای جلوگیری از پیشرفت آن اقدام کنند.