سه هـدف اردوغان از سفر به ایـران

در شرایطی که تغییرات در منطقه سرعت زیادی به خود گرفته است و شاهد ائتلاف‌بندی‌های جدید هستیم، رئیس‌جمهوری ترکیه برای دومین بار در دوران ریاست‌جمهوری حسن روحانی وارد تهران شد.

مذاکرات دوجانبه، نشست هیات‌های عالی‌رتبه و تشکیل شورای‌عالی همکاری راهبردی ایران و ترکیه به ریاست روسای جمهوری دو کشور و امضای اسناد همکاری از جمله برنامه‌های این سفر است.

تحقق تجارت ۳۰ میلیارد دلاری، همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق و تحولات سوریه و روند آستانه، سه پرونده مهم رجب طیب اردوغان در سفر به ایران و دیدار با مقامات ارشد ایرانی است.در همین ارتباط، حسن روحانی ظهر چهارشنبه به‌طور رسمی از رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهوری ترکیه در مجموعه فرهنگی - تاریخی سعدآباد استقبال کرد.

رئیس‌جمهوری ترکیه پیش از سفر به تهران اعلام کرده بود که در جریان سفر به تهران درخصوص اوضاع شمال عراق با مقامات عالیرتبه ایران مذاکره می‌کند. اردوغان گفته بود که در این سفر نشست شورای‌عالی همکاری راهبردی دو کشور ترکیه و ایران برگزار خواهد شد.

اردوغان پیش‌تر در فروردین سال ۹۴ به تهران سفر و با مقامات عالی‌رتبه ایران دیدار و گفت‌وگو کرده بود.کارشناسان و تحلیلگران درخصوص ابعاد سفر رئیس‌جمهوری ترکیه در شرایط کنونی بر این اعتقادند که در این سفر سه پرونده مهم مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

محور اول، برگزاری چهارمین نشست شورای‌عالی راهبردی بین ایران و ترکیه در تهران است. اردوغان و روحانی در دیدار خود گام‌های لازم برای رسیدن حجم روابط تجاری دو کشور به ۳۰ میلیارد دلار را بررسی خواهند کرد. محور دوم؛ تحولات مهم منطقه‌ای از جمله همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق است.

در این سفر، موضع قطعی ترکیه در مورد اقلیم کردستان عراق مشخص می‌شود. منابع آگاه هر گونه تحرک انفرادی از سوی ترکیه بدون مذاکره و هماهنگی با بغداد، تهران و دمشق در مورد کردستان عراق را بعید می‌دانند.

محور سوم هم درباره سوریه و روند آستانه است که مهم‌ترین موضوع در این خصوص بحث مناطق کاهش تنش و نیز منطقه ادلب است که مذاکرات و هماهنگی‌ها صورت خواهد گرفت.

تغییر مرزهای جغرافیایی را نمی‌پذیریم

رئیس‌جمهور، ایران و ترکیه را لنگر ثبات در منطقه حساس خاورمیانه دانست و تاکید کرد که دو کشور برای توسعه روابط مشترک اقتصادی و رساندن مبادلات تجاری به رقم ۳۰ میلیارد دلار، تصمیمات مهمی اتخاذ کرده‌اند.

حسن روحانی عصر چهارشنبه در نشست مشترک مطبوعاتی با رجب طیب اردوغان گفت: توسعه روابط بانکی، تجارت با پول ملی و همچنین فعالیت سه مرز میان ایران و ترکیه به‌صورت ۲۴ ساعته، از جمله تصمیماتی است که در مذاکرات فشرده امروز [دیروز] اتخاذ شدند.

روحانی همچنین با اشاره به مذاکرات مفصل و مواضع مشترک دو کشور درخصوص تحولات منطقه به‌ویژه سوریه و همه‌پرسی اخیر در اقلیم کردستان عراق، گفت: هدف نهایی دو کشور عدم تغییر مرزهای جغرافیایی، تمامیت ارضی کشورها و نیز ثبات و امنیت منطقه است که درخصوص سوریه مذاکرات سه‌جانبه با روسیه در قالب مذاکرات آستانه و درخصوص عراق مذاکرات سه‌جانبه میان دو کشور و دولت مرکزی عراق ادامه خواهد یافت.

رئیس‌جمهور تصریح کرد: ایران و ترکیه تجزیه‌طلبی و تشدید اختلافات قومی و مذهبی را که از سوی توطئه‌گران و بیگانگان برای منطقه ما طراحی شده، نمی‌پذیرند و از دیدگاه دو کشور، عراق و سوریه کشورهای واحد و یکپارچه‌ای هستند و ما تغییر مرزهای جغرافیایی را به هیچ وجه نخواهیم پذیرفت.

روحانی خاطرنشان کرد: مردم کردستان عراق همسایگان خوب و برادران عزیز ما هستند و نمی‌خواهیم فشاری بر آنها وارد شود اما تصمیمات اشتباهی که برخی سران اقلیم اتخاذ کردند را باید جبران کنند و در این راستا ایران، ترکیه و عراق، ناچار هستند با تصمیمات خود اهداف راهبردی‌شان را در منطقه دنبال کنند.

رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه نیز در این مراسم مذاکرات انجام شده را بسیار مفید و سازنده توصیف کرد و گفت: ارتقای حجم روابط به میزان ۳۰ میلیارد دلار و نقشه راه دستیابی به این هدف موضوع اصلی مذاکرات بود و مطمئن هستم که با افزایش روزافزون حجم روابط، مناسبات و همکاری‌های تهران و آنکارا به‌طور روزافزون توسعه خواهد یافت.

اردوغان خاطرنشان کرد: تصمیم گرفتیم همکاری‌های بانک‌های مرکزی دو کشور و سایر بانک‌ها هر چه بیشتر تقویت شود و به‌منظور نجات روابط اقتصادی خود از فشار ارز تصمیم گرفتیم مبادلات تجاری خود را با استفاده از پول ملی خودمان انجام دهیم.اردوغان همچنین با اشاره به مسائل منطقه‌ای اظهار کرد: ما همه‌پرسی غیرقانونی که از سوی اقلیم کردستان عراق انجام شد را به رسمیت نمی‌شناسیم و در سطح جهان به جز اسراییل هیچ کشوری از اقلیم کردستان حمایت نکرده است.

رئیس‌جمهور ترکیه تصریح کرد: از نظر ما تصمیمی که با نشستن بر سر میز مذاکره با موساد اتخاذ شده باشد، به هیچ وجه مشروع و مورد قبول نیست و مطمئن هستم که این تصمیم تنها به منزوی شدن اقلیم کردستان خواهد انجامید و در این خصوص ایران و ترکیه موضع قاطع و واحدی دارند.

امضای ۴ سند همکاری

ایران و ترکیه همچنین برای تعمیق سطح مناسبات خود ۴ یادداشت تفاهم همکاری امضا کردند. یادداشت تفاهم همکاری‌ گمرکی، یادداشت تفاهم همکاری‌ بین بانک مرکزی ایران و بانک مرکزی ترکیه، یادداشت تفاهم همکاری‌ بین سازمان اسناد و کتابخانه ملی و اداره کل آرشیو دولتی ترکیه و یادداشت تفاهم همکاری‌ بین صدا و سیما و سازمان رادیو و تلویزیون دولتی ترکیه اسنادی بود که در راستای تعمیق هر چه بیشتر سطح مناسبات تهران - آنکارا به امضا‌ رسید.

همچنین رئیس‌جمهوری در چهارمین نشست شورای‌عالی همکاری‌های راهبردی ایران و ترکیه، به آخرین توافقات در حوزه بانکی اشاره کرد که بر مبنای آن در زمینه همکاری‌های بانکی نیز ۵ بانک دولتی ایران و بانک دولتی ترکیه روابط کارگزاری را آغاز می کنند که طی مذاکرات هفته‌های آینده، سایر بانک‌های ایرانی هم امکان برقراری روابط کارگزاری را خواهند یافت.

همچنین روسای جمهوری ایران و ترکیه در یک بیانیه مشترک، بر اراده سیاسی در راستای تقویت همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه بین تهران و آنکارا تاکید کردند.

تحقق تجارت ۳۰ میلیارد دلاری

سفر رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهوری ترکیه به تهران، گامی مهم برای تحقق تجارت ۳۰میلیارد دلاری بین ایران ـ ترکیه محسوب می‌شود و فصل نوینی در مناسبات دو کشور خواهد گشود.

سران دو کشور در سال ۲۰۱۳ با ارزیابی درست از ظرفیت‌های موجود دو کشور که هر دو جزو اقتصادهای نوظهور جهانی محسوب می‌شوند، خواستار ارتقای سطح مناسبات اقتصادی دوجانبه شده و رسیدن به ۳۰ میلیارد دلار مبادله تجاری سالانه از سوی روسای جمهوری دو کشور مورد تاکید قرار گرفت و این هدفگذاری به‌صورت رسمی اعلام شد.

بر این اساس، مقامات و کارگزاران دو کشور هم در سطح وزرا و هیات دولت و هم در سطح سفارتخانه‌ها، اقداماتی را آغار کردند و تلاش برای رسیدن به این هدف همچنان ادامه دارد. هرچند در سال‌های گذشته تحقق این هددف میسر نشده، ولی در سال ۲۰۱۲ میلادی حجم تجارت بین دو کشور به سطح ۲۲ میلیارد دلار رسید و طی پنج سال گذشته نیز به علل مختلف، میزان تجارت بین دو کشور نوسان داشته به‌طوری‌که در سال گذشته میلادی به رقم ۶/ ۹ میلیارد دلار رسید.