تاثیر ناچیز سخنان ترامپ بر بازار نفت

بلومبرگ | آنجلینا راسکووت؛ از چند هفته پیش که موضوع سخنرانی دونالد ترامپ درباره استراتژی آمریکا در قبال ایران مطرح شد تحلیلگران بازار نفت به بررسی سناریوهای مختلف در حوزه موضع‌گیری احتمالی او و تاثیری که هر اقدام آمریکا در بازار نفت دارد پرداخته‌اند. البته از آنجا که مشخص نبود ترامپ در سخنرانی خود چه مطالبی را بیان خواهد کرد تلاش شد احتمال‌های مختلف در نظر گرفته شود.

تاثیر ناچیز بر بازار نفت
رئیس‌جمهوری آمریکا روز جمعه در سخنان خود انتقادهای گوناگونی علیه پیمان هسته‌ای ایران مطرح کرد اما همان‌طور که بسیاری از کارشناسان پیش‌بینی کرده بودند او اعلام نکرد آمریکا از این پیمان خارج می‌شود. ترامپ در بخشی از سخنان خود به اعمال تحریم علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اشاره کرد.حال سوال فعالان بازار نفت این است که سخنان ترامپ در بازار جهانی نفت چه اثری خواهد داشت؟ برای درک این تاثیر، باید وضعیت صنعت نفت ایران و شرایط بازار نفت جهان مورد توجه قرار گیرند.

در دو سال اخیر که پیمان هسته‌ای ایران اجرا شده است این کشور در جذب سرمایه‌گذاری خارجی برای توسعه صنعت نفت خود با مشکلاتی مواجه بوده و اکنون که ترامپ از تایید پایبندی ایران به پیمان هسته‌ای اجتناب کرده است، شرایط برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی دشوارتر خواهد بود. البته موضع‌گیری ترامپ به شکل فوری سبب کاهش صادرات ۳/ ۲ میلیون بشکه‌ای نفت ایران نخواهد شد.ترامپ تصمیم‌گیری درباره اقدام علیه ایران را به کنگره سپرده است و اعلام کرده با کنگره بر سر تدوین شرایط جدید همکاری خواهد کرد و اگر ایران این شرایط را نپذیرد، آمریکا از پیمان هسته‌ای خارج خواهد شد. این روند مدتی طول خواهد کشید اما تاثیر اصلی موضع‌گیری ترامپ این است که شرکت‌های نفتی بین‌المللی مانند توتال برای سرمایه‌گذاری و فعالیت در ایران باید محتاطانه‌تر عمل کنند و ریسک بالاتری بپذیرند.

شرکت توتال سه ماه پیش، نخستین شرکت نفتی غربی از سال ۲۰۱۵ بود که قرارداد تولید نفت در ایران امضا کرد. برخی کارشناسان معتقدند تداوم فعالیت این شرکت در ایران که به ۱۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برای توسعه صنعت نفت و گاز خود نیاز دارد، با موانعی مواجه خواهد بود.به باور کارشناسان، از پیش انتظار می‌رود ترامپ چنین موضعی در قبال پیمان هسته‌ای ایران اتخاذ کند و نتیجه سپردن کار به کنگره از سوی ترامپ، به وجود آمدن ابهام‌های بیشتر برای شرکت‌هایی است که قصد دارند در ایران سرمایه‌گذاری بلندمدت داشته باشند. واقعیت این است که ترامپ با سخنان روز جمعه خود پیمان هسته‌ای ایران را تضعیف کرد اما فعلا تغییری در این پیمان ایجاد نشده است.

تاثیر سخنرانی ترامپ بر بازار نفت، تا حد بسیار زیادی به واکنش شرکت‌های نفتی بزرگ به این سخنان وابسته است. ایران همواره اعلام کرده به پیمان هسته‌ای پایبند بوده و آژانس بین‌المللی انرژی نیز بارها این پایبندی را تایید کرده است اما ترامپ در سخنان خود ادعاهای قبلی را تکرار کرد و گفت اکنون زمان آن فرا رسیده که تمامی جهان مانند آمریکا از ایران بخواهند در رفتار خود تغییر ایجاد کند. به باور کارشناسان سخنان ترامپ تاثیر فوری بر فروش نفت ایران نخواهد داشت در نتیجه نباید انتظار داشت قیمت نفت افزایش پیدا کند.

روز جمعه پس از سخنان ترامپ عملا هیچ تغییری در قیمت نفت ایجاد نشد و رشد قیمت‌ها عموما حاصل کاهش ارزش دلار و پیش‌بینی افزایش مصرف نفت از سوی چین بود. تاثیر اقدامات آمریکا علیه ایران در فروش نفت این کشور به احتمال بسیار زیاد اندک خواهد بود. در دور قبلی تحریم‌های نفتی، آمریکا بر تمایل مشتری‌های آسیایی نفت ایران به خرید کمتر از این کشور تکیه کرد و اروپایی‌ها به‌طور کامل تحریم‌ها را رعایت می‌کردند. این بار به نظر می‌رسد نه اروپایی‌ها و نه آسیایی‌ها تمایلی ندارند با درخواست‌های آمریکا همراهی کنند و این به معنای منزوی شدن آمریکاست. یکی از تحلیلگران موسسه وود مک کینزی می‌گوید اروپایی‌ها تمایلی به اعمال مجدد تحریم‌های وابسته به نفت مانند سال ۲۰۱۲ ندارند. آمریکا در حدود ۴۰ سال اخیر نفتی از ایران نخریده اما تلاش خواهد کرد خریداران نفت ایران را برای اعمال تحریم تحت فشار قرار دهد به ویژه آن دسته را که در آمریکا دارایی‌هایی دارند.

میزان صادرات نفت ایران به اروپا و آسیا در حدود دو سال اخیر یعنی از زمان پیمان هسته‌ای، تقریبا دو برابر شده و به ۴/ ۲ میلیون بشکه و ۲/ ۲ میلیون بشکه در روز رسیده است. صادرات نفت ایران به چین که بزرگ‌ترین خریدار نفت این کشور است در ماه اوت به بالاترین میزان از ژوئن سال گذشته میلادی رسید.اما تاثیر اقدامات احتمالی آمریکا بر شرکت‌های نفتی سرمایه‌گذار در بخش انرژی ایران چه خواهد بود؟ تصمیم ترامپ ریسک سیاسی سرمایه‌گذاری در ایران را بالا می‌برد و این احتمال وجود دارد که میزان سرمایه‌گذاری‌های شرکت‌های خارجی در بخش انرژی این کشور کاهش یابد. از آنجا که بسیاری از شرکت‌های نفتی در آمریکا نیز فعال هستند و از دلار برای پرداخت بهای تجهیزات خود استفاده می‌کنند آمریکا ابزار لازم برای مجازات این شرکت‌ها را در اختیار دارد.

در حال حاضر نیز سرمایه‌گذاری و تامین مالی در ایران آسان نیست اما اقدام آمریکا می‌تواند آن را دشوارتر کند. شرکت‌های بین‌المللی درباره امضای قراردادهای جدید با ایران نگران بوده‌اند زیرا تحریم‌ها در حوزه مبادلات مالی با این کشور باقی است. شرکت توتال توافق کرده سهم ایران در میدان پارس جنوبی را که بزرگ‌ترین میدان گازی جهان است توسعه دهد. این نخستین قرارداد ایران با یک شرکت نفتی بزرگ خارجی از زمان لغو تحریم‌هاست.

شرکت توتال تخمین زده که شروع پروژه به سرمایه اولیه یک میلیارد دلاری نیاز دارد. در حال حاضر توتال تنها شرکت خارجی سرمایه‌گذار و دارای منافع در ایران است. این شرکت می‌تواند به جای استقراض از بانک‌ها، از منابع مالی خود استفاده کند تا از ریسک‌ها بکاهد. مقامات شرکت توتال از ابراز نظر فوری اجتناب کردند و گفتند: «ما به قوانین بین‌المللی احترام می‌گذاریم و اگر قواعد عوض شود ما باید خود را سازگار کنیم.»از زمان لغو تحریم‌های ایران، بیش از ۳۰ شرکت از جمله شرکت‌های رویال داچ شل، انی ایتالیا و روسنفت روسیه، شرایط لازم برای فعالیت در بخش نفت و گاز ایران را کسب کرده‌اند. برای شرکت‌های آمریکایی فعالیت در ایران ممنوع است مگر از طریق زیرمجموعه‌های خود.

سوال دیگری که مطرح است این است که آیا تغییری در میزان تولید نفت و گاز ایران ایجاد خواهد شد؟ ذخایر گاز ایران بالاترین میزان در جهان و چهار برابر ذخایر گاز آمریکاست. ایران از زمان لغو تحریم‌ها میزان تولید نفت خود را با ۳۰ درصد افزایش به ۸/ ۳ میلیون بشکه در روز رسانده است و قصد دارد در ۵ سال آینده ظرفیت تولید خود را به ۷/ ۴ میلیون بشکه برساند. موضع‌گیری ترامپ می‌تواند از اشتیاق شرکت‌های اروپایی و آسیایی برای سرمایه‌گذاری در بخش بالادستی صنعت نفت ایران بکاهد. همچنین ممکن است پالایشگاه‌های خارجی نفت کمتری از ایران بخرند.