داستان تلخ خداحافظی با سرزمین مادری

فرادید | زنی با شال مشکی دست زن دیگری را بوسید و به زبان کردی گفت: «خداحافظ.» زنی که پشت سر او در صف ایستاده بود، به احترام کشیش پیر خم شد و دستانش را بوسید. او سپس گفت: «پول من را هم حساب کن.»

به گزارش فرادید به نقل از سی ان ان، این مراسم خداحافظی 66 زن و کودکی بود که پیشتر به اسارت گروه تروریستی داعش درآمده بودند.

بسیاری از کسانی که در اینجا جمع شده‌اند توسط جانیان داعشی با شنیع‌ترین جنایات مجازات شده‌اند. تمام قربانیانی که از آن‌ها صحبت می‌کنیم ایزدی هستند. ایزدی‌های اقلیت مذهبی کرد هستند که آینده‌شان در عراق در هاله‌ای از ابهام است.

در حیات معبد لالش [معبد اصلی ایزدی‌ها در ۶۰ کیلومتری شمال غربی شهر موصل عراق] گویا خبری است. بابا شیخ (رهبر معنوی ایزدی‌ها) با کمک چوب دستی خود در حیات ایستاده و آخرین بخش‌های حرف خود را ادا می‌کند.


کودکان و زنانی که رخت سیاه عزا را به تن دارند به زودی راهی آلمان خواهند شد. آلمان به آن‌ها پناهندگی داده و قرار از امنیت جسمی و روانی آن‌ها را تامین کند تا ترس از جنایات داعش از ذهن آن‌ها پاک شود.

ریش سفید ایزدی‌ها با جامه‌‎ای سفید گفت: «جنایات داعش علیه شما دیگر تکرار نخواهد شد... دیگر سیاه نپوشید. لباس سیاه ما را یاد ویرانی روستا و تمام اتفاقات بد خواهد انداخت.»

ردپای این ماجرا در تاریخ
عراق از دیرباز محل زندگی ایزدی‌ها بوده است. گفته می‌شود که قدمت مذهب ایزدی به پیش از مسیحیت و اسلام بازمی‌گردد. این مذهب حدود 600 هزار نفر پیرو دارد که در طول تاریخ چندین بار مورد آزار و اذیت دیگران قرار گرفته‌اند. رهبران ایزدی می‌گویند که در طول تاریخ 73 بار قتل عام و نسل کشی علیه آن‌ها صورت گرفته است. آن‌ها اما فکرش را هم نمی‌کردند که قرار است روزی داعش چنین بلایی سر آن‌ها بیاورد.

گروه داعش به سرعت کنترل استان سنجار را به دست گرفت و همین امر سبب شد تا بسیاری از ایزدی‌ها به فکر مهاجرت دسته جمعی بیفتند. گروه‌های ایزدی و کردها تاکنون اسناد مربوط به مرگ 3000 ایزدی به دست داعش را گردآوری کرده‌اند. در این بین، حدود 5000 ایزدی هم به دست نیروهای گروه تروریستی داعش ربوده شدند که اکثرشان زن بودند.

برده داری مدرن
داعش مسیحیان و یهودی‌ها را «اهل کتاب» می‌داند، چرا که از نظر آن‌ها نام این دو مذهب در قرآن آورده شده است. بحث ایزدی‌ها اما کاملا فرق می‌کند. آن‌ها از نظر داعش مرتد محسوب می‌شود. آن‌ها زمانی که ایزدی‌ها را اسیر کردند، از برده‌داری به عنوان مجازاتی برای ایزدی‌ها استفاده کردند، البته از نوع برده داری مدرن!

چند زن که قبلا به اسارت داعش درآمده بودند، در مصاحبه با سی ان ان گفتند که داعش آن‌ها را خرید و فروش می‌کرده است.

مامو اوتمان که خودش از اقلیت ایزدی و از وزرای پیشین عراق است می‌گوید: «داعش به تعبیر خودش از چند آیه در قرآن برای توجیه برده داری مدرن استفاده می‌کرد. آن‌ها ما را 1400 سال عقب انداختند.»

میرزا دینایی، مشاور ایزدیِ حكومت اقليم كردستان، می‌گوید: «ما از همه نظر آسیب دیدیم.» دینایی می‌گوید که با بیش از هزاران زن ایزدی که از دست داعش فرار کردند، مصاحبه کرده است. تقریبا تمام آن‌ها به دفعات مورد تجاوز جنسی قرار گرفته بودند. حتی برخی از آن‌ها به عنوان برده جنسی در خدمت داعش بودند.

او می‌‎گوید: «آن‌ها کتک خورده و توسط داعش متحمل انواع شکنجه‌ها شدند. آن‌ها چندین ماه را در زندان‌های داعش سپری کردند و حالا نیز دچار اختلال استرسی پس از سانحه (PTSD) شده‌اند که افسردگی مزمنی را در پی دارد. ما اینجا در عراق هیچ نوع امکاناتی برای درمان آن‌ها نداریم.»

پروسه طولانی درمان
دینایی مدیر موسسه خیریه «ایر بری گِید» است که از چندی پیش با دولت آلمان همکاری کرده است. نتیجه همکاری آن‌ها نیز این شد که صدها زن و کودک ایزدی که قربانی شکنجه‌های داعش شده بودند به آلمان بروند. آن‌ها اجازه اقامت دوساله در آلمان را دریافت کرده و دولت آلمان نیز با تامین درمان روانی، مسکن و مدرسه‌ی کودکان، آن‌ها را حمایت خواهد کرد.

دینایی می‌گوید که این تازه اول راه است. او همچنین می‌گوید: «برای رهبر ایزدی‌ها مهم بود که حامل پیامی مهم برای زنان شکنجه شده باشد؛ او می‌خواهد به این زنان بگوید که علیرغم تجاوزهای جنسی صورت گرفته، آن‌ها هنوز هم از جایگاه ویژه‌ای نزد جامعه ایزدی‌ها برخوردار هستند.»

آخرین زیارت
پیش از سفر به آلمان، زنان و کودکان برای آخرین بار به معبد لالِش رفتند. این معبد در منطقه کردستان عراق واقع شده است. آرامش ابدی این معبد اولین چیزی است که هنگام ورود به آن احساس می‌کنید.

ریش‌سفیدان ایزدی نظاره گر عبادت زنان و کودکان ایزدی بودند. آن‌ها از یک معبد خارج شده و با شمعی به دست راهی معبد دیگر می‌شوند. این زنان و کودکان زیر لب دعاهایی را زمزمه می‌کنند و بر سنگ‌های معبد بوسه می‌زنند. بابا شیخ در نهایت آن‌ها را راهی اتوبوس‌ها می‌کند. ناگفته نماند که آن‌ها بنا به رسومی که دارند باید پابرهنه باشند. در میان آن‌ها می‌توان «صباح میرزا محمودِ» 15 ساله را دید که همراه مادرش راهی آلمان خواهد شد. داعش خواهد محمود را سه ماه به اسارت گرفته بود.

محمود می‌گوید: «واقعا دردناک بود. او را به سوریه برده بودند، اما در نهایت نزد ما برگشت. البته هنوز 15 دختر از اقوام ما در دست داعش است.»

فعالان ایزدی با گذشت یک سال پس از حمله داعش می‌گویند که همچنان 3000 زن ایزدی در اسارت این گروه تروریستی قرار دارد.

خداحافظی آمیخته با احساسات
محمود با پای پیاده سمت اتوبوسی می‌رود که قرار است آن‌ها را به فرودگاه ببرد. اشک از چشمانش جاری است. درست است که او و خانواده‌اش شانسی مجدد برای ساخت زندگی بهتر را در آلمان کسب خواهند کرد، اما دل کندن از آن مرز و بوم برای محمود به هیچ وجه آسان نیست.

این پسر می‌گوید: «هم خوشحالم و هم ناراحت.»

او همچنین از جنایات داعش نسبت به خانواده‌اش می‌گوید: «آن‌ها پدرم را کشتند. آن‌ها کودکان فامیل و عموهای من را هم کشتند. 25 نفر از اقوام ما هنوز در دست داعش گیر افتاده‌اند که بین آن‌ها زن هم دیده می‌‎شود.»

جمال جاتو، عموی محمود، یک کاغذ را باز کرد که عکس چندین نفر از اقوام کشته شده‌ی آن‌ها توسط داعش بر روی آن‌ها چسبیده شده بود. عکس پدر محمود نیز در آن بین دیده می‌شد. داعش پدر محمود را جلوی دیدگان فرزندش با شلیک گلوله کشت.

محمود هم شانس آورد که زنده ماند.

جاتو می‌‎گوید: «نیروهای داعش محمود را نقش زمین کردند تا او را هم بکشند. هشت یا نه کودک دیگر هم کنار او بودند. نیروهای داعش تمام آن را روی زمین دراز کرد و از تک تک آن‌ها پرسید که آیا بلد هستند تیراندازی کند؟ پاسخ تمام آن کودکان منفی بود. به همین خاطر داعش آن‌ها را ول کرد.»

محمود و برادر کوچکش کنار اتوبوس ایستادند و گریه کردند. جاتو با آن‌ها خداحافظی کرد و سپس گفت: «بروید سوار اتوبوس شوید.»

دختری کم سن و سال چند قدم آن‌طرف‌تر ایستاده بود. او علیرغم اینکه مادرش هم در کنارش بود، حاضر نبود پایش را روی پله‌های اتوبوس بگذارد. دختر جیغ می‌کشید که نمی‌خواهد سوار اتوبوس شود. اشک از چشمانش سرازیر شده بود.

ماموران سازمان بین‌المللی مهاجرت که برای تسهیل کردن امور مهاجرت آن 66 نفر به اینجا آمده بودند، اشک‌ها دختر را پاک کردند.

زمانی که اتوبوس مسافران حرکت کرد، یکی از بچه‌های کوچک دستش را به نشانه‌ی خداحافظی تکان داد و سپس غش کرد. آن بچه بر روی پیاده‌روی کنار خیابان روی زمین افتاده بود.

این همان درد و رنج ایزدی‌ها است.

پاکسازی قومیتی
گروه تروریستی داعش سال 2014 اعلام کرد که با موفقیت توانسته ردپای صدها هزار ایزدی‌ها را از سرزمینشان پاک کنند. آن‌ها در چندین مرتبه به پاکسازی قومیتی علیه ایزدی‌ها اعتراف کرده‌اند.

بسیاری از بازماندگان ایزدی‌ها در اردوگاه‌های صحرایی در اقلیم کردستان عراق پناه گرفته‌اند. ایزدی‌ها البته می‌دانند که در همین حال، هزاران زن ایزدی قربانی برده داری مدرن داعش هستند.

آن دسته از ایزدی‌هایی که می‌توانند عراق را ترک می‌کنند. جاتو سرنوشت برادرزاده‌های خودش و هزاران کودک دیگر را به چشم دیده و می‌گوید: «ما در عراق هیچ آینده‌ای نداریم.»