نبرد با اخوان ادامه دارد

الاهرام | خبرنگار شبکه «فرانس ٢٤» در مصاحبه با عبدالفتاح السیسی پرسید آیا امکان آشتی با اخوان‌المسلمین وجود دارد؟ پاسخ رئیس‌جمهوری مصر به این سؤال این بود که «جواب آن با ملت مصر است».

یعنی تصمیم‌گیری دراین‌باره فقط در اختیار مردم مصر است و نه هیچ‌کس دیگر. زیرا بعد از نخستین تجربه اخوانی‌ها در قدرت و شکستشان وضعیت این گروه با قبل تفاوت پیدا کرد. آن تجربه ملت را در مرکز یک معادله قرار داد که از یک طرف بین نظام و از طرف دیگر بین اخوان برقرار می‌شد.

از این رو حوادث خشونت‌باری که بعد از آن اتفاق افتاد و گروه اخوان در آن به صورت مستقیم یا غیرمستقیم حضور داشت، تصویر ذهنی این گروه را به عنوان یک گروه سیاسی مسالمت‌جو در افکار عمومی جامعه از بین برد.

با وجود اینها، طرح چنین سؤالی از رسانه‌های جهانی بامعنا بوده و به دو مسئله اصلی اشاره می‌کند:

یکی اینکه مسئله همچنان در سطح بین‌المللی و به طور مشخص در دولت‌های غربی از جمله ایالات متحده و اتحادیه اروپا مطرح است و آن‌ها این موضوع را به مسئله آزادی‌ها و حقوق بشر مرتبط می‌کنند و دیگری اینکه حوادث ٣٠ ژوئن تنها یک حلقه از حلقه‌های تقابل بین این گروه و دولت سیاسی بوده است زیرا در گذشته نیز بار‌ها اتفاق افتاد که این گروه خود را منحل کرده و باز از نو فعالیتش را از سر گرفته است؛ برای مثال در اواخر دهه ٤٠ در دوران پادشاهی مصر یک بار این اتفاق افتاد.

به دنبال آن در سال ١٩٦٥ بعد از تلاش برای ترور عبدالناصر نیز همین اتفاق تکرار شد. آن سوءقصد در نهایت به اعدام سید قطب نظریه‌پرداز این گروه ختم شد.

اخوان در دوران سادات دوباره به صحنه آمد هرچند نتوانست به صورت قانونی فعالیت خود را داشته باشد. در دوران مبارک نیز تقریبا به همین منوال بود با این تفاوت که آن‌ها توانستند این اواخر از آزادی عمل سیاسی برخوردار شوند و حتی در انتخابات شرکت و از نظر اقتصادی نیز پیشرفت کنند. تجربه گذشته نشان می‌دهد اخوانی‌ها در داخل جایگاهی ندارند.

در مقابل، اما این گروه به شرایط منطقه‌ای و بین‌المللی چشم دوخته است. روابط اخوان با قطر همچنان برقرار است کمااینکه این گروه به بخشی از نبرد بین دوحه و عربستان و مسئله شیخ یوسف قرضاوی و شبکه الجزیره تبدیل شده است.

از سوی دیگر، ترکیه نیز همچنان پشتیبان این گروه بوده و تلاش می‌کند الگوی حکومتی اخوانی خود (حزب عدالت و توسعه) را به کل منطقه خاورمیانه صادر کند تا مرکز ثقلی برای آینده آن باشد.

در همین رابطه اخوانی‌ها سعی می‌کنند از غرب و به طور خاص آمریکا که نفوذ بیشتری در منطقه دارد استفاده کنند تا این گروه را در زمره طرف‌های مهم در مسیر اجرای طرح معروف خود یا همان «خاورمیانه بزرگ» قرار دهد. رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا یک بار گفته بود این کشور از پشتیبانی نیروهایی در منطقه برخوردار است. سؤال اصلی این است که اخوان با اتکا به چیزی خود را در این سطح مطرح می‌کند؟

تردیدی وجود ندارد که بخشی از این توان به شاخه بین‌المللی این گروه در اروپا و آمریکا مربوط می‌شود که بر مراکز تصمیم‌گیری سیاسی و مراکز تحقیقاتی و رسانه‌ای غرب تسلط دارند. از آن گذشته آن‌ها شبکه‌ای وسیع از مراکز اسلامی و جمعیت‌های خیریه دارند که فعالیت سیاسی‌شان را پوشش می‌دهد.

این جدا از حضور خاص خود آن‌ها در سازمان‌های حقوق‌بشری از جمله «دیده‌بان حقوق بشر» است که بزرگ‌ترین سازمان بین‌المللی فعال در زمینه حقوق بشر به شمار می‌رود و اتفاقا بسیار نزدیک به وزارت خارجه آمریکاست. همین گروه است که با گنجاندن اخوان‌المسلمین در فهرست گروه‌های تروریستی به‌شدت مخالفت می‌کند.

به همین دلیل بود که مسئله تروریستی‌بودن این گروه در واشنگتن با بحث‌وجدل‌های زیادی مواجه شد و دولت باراک اوباما به این دلیل با آن مخالفت کرد که مستندات کافی برای آن وجود نداشت یا می‌گفت: هنوز ثابت نشده که این گروه به خشونت روی آورده باشد.