صنعت خودروی جهان در سراشیبی

موسسه اعتبارسنجی مودیز که یکی از سه موسسه معتبر جهان در زمینه اعتبارسنجی است، در گزارش اخیر خود، چشم‌انداز منفی را برای صنعت خودرو ترسیم کرده است. کارشناسان این موسسه اعتقاد دارند آمار فروش خودرو به بالاترین حد خود رسیده و از این فراتر نخواهد رفت. کاهش تقاضا در بزرگ‌ترین بازارهای خودرو یعنی ایالات متحده و چین بر این پیش‌بینی تاثیرگذار بوده است.

این پیش‌بینی، برای کسانی که به غول‌های صنعت خودرو اعتماد دارند، ناامید کننده است به‌طوری‌که ارزش سهام شرکت‌هایی نظیر جنرال موتورز، تویوتا، فورد، فولکس‌واگن، با اعلام این خبر سقوط کرده است. مودیز در مقاله‌ای با عنوان «پرسش و پاسخ درباره خودرو و تامین مالی خودرو در مواجهه با مازاد عرضه، کاهش تقاضا و وام‌های بی‌پشتوانه» چالش‌های پیش‌روی این صنعت را بررسی کرده است.

در شرایطی که موسسه اعتبار سنجی مودیز اعلام کرد چشم‌انداز صنعت خودرو را منفی ارزیابی می‌‌کند، سرویس سرمایه‌گذاری این موسسه در گزارش جدید خود آورد: «رکود یا کاهش تقاضا برای وسایل نقلیه و روی‌آوردن دوباره بازار به خودروهای بزرگ و شاسی‌بلند به‌رغم ارائه فناوری‌های نوین و بهینه مصرف سوخت، در کنار نرخ بالای انقضای قرارداد‌های اجاره خودرو و طولانی شدن زمان بازپرداخت وام‌های خرید خودرو در زمره عواملی هستند که درآمریکا اوراق قرضه مرتبط با صنعت خودرو را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند» با همین استدلال موسسه مودیز در گزارش اخیر خود اعلام کرد که در حال حاضر چشم‌انداز خودرو جهان را منفی ارزیابی می‌کند.

بروس کلارک، یکی از معاونان ارشد مودیز، می‌گوید: «پیش‌بینی چشم‌انداز منفی ما، بازتاب کاهش تقاضا در بازار چین و آمریکا، بزرگ‌ترین بازارهای خودروی جهان است. بررسی سوابق صنعت خودرو نشان می‌دهد کاهش تقاضا در بازارهای بزرگ و گذار به سوی شرایطی که تقاضا کمتر است، موجب عملکرد ضعیف این صنایع خواهد شد.» او می‌افزاید: «صنایع خودرو حتی در بهترین شرایط نیز به‌دلیل ماهیت نوسان‌پذیر خود چالش‌برانگیزند.

نرخ بازگشت سرمایه در این صنایع پایین است و شرکت‌ها نمی‌توانند سرمایه‌گذاری برای تولید مدل‌های جدید را به تعویق بیندازند.» چالش دیگر خودروسازان در شرایط کنونی، مواجهه با تغییرات سریع فناوری‌ها است. روند حرکت به‌سوی تولید خودروهای برقی که از باتری‌ بهره می‌برند، محدودیت‌های قانونی شدیدتر درخصوص میزان آلایندگی خودروها، خودروهای خودران و ارائه خدمات اشتراک خودروها در سراسر جهان، مهم‌ترین ریسک‌هایی هستند که خودروسازان با آنها مواجهند. از سوی دیگر، خریداران به خودروهای کراس‌اوور و شاسی‌بلند گرایش پیدا کرده‌اند. تغییر این روند با توجه به پایین ماندن قیمت بنزین، بعید به نظر می‌رسد. مودیز پیش‌بینی کرده است که قیمت سوخت تا سال ۲۰۲۰ افزایش نخواهد یافت.

اغلب نقطه‌نظرات کلارک پیش‌از این بارها مطرح شده بود، اما این بار تمام این نظرات به‌صورت مدون و در قالب گزارشی جامع از مشکلات صنعت خودرو ارائه شده است. رانندگان به‌دنبال خودروهای بزرگ، وانت‌ها و شاسی‌بلندها هستند و این روند به کاهش فروش خودروهای سدان و کوپه منتهی خواهد شد. سوخت ارزان نیز این روند را تشدید خواهد کرد.بازار خودروهای دست‌دوم نیز چندان امیدوارکننده به‌نظر نمی‌رسد.

با اتمام قرارداد لیزینگ میلیون‌ها خودرو، قیمت‌ها مرتبا کاهش می‌یابد. تنها در آمریکا قرارداد اجاره بیش از ۶/ ۳ میلیون خودرو امسال به پایان می‌رسد که یک رکورد تاریخی محسوب می‌شود. این رقم تا پایان سال ۲۰۱۹ به ۳/ ۴ میلیون دستگاه خواهد رسید. عرضه مازاد خودروهایی که قرارداد اجاره‌شان به پایان رسیده است‌، طی سال‌های آینده موجب کاهش قیمت‌ها خواهد شد. افزایش استهلاک که ناشی از کاهش ارزش خودروها است، در کنار رسیدن سبدهای لیزینگ شرکت‌های ارائه کننده خدمات مالی به نقطه اوج تاریخی‌شان، از سودآوری این شرکت‌ها می‌کاهد.

بانک‌ها و موسسات اعتباری درگیر رقابت شدیدی در زمینه اعطای وام خودرو شده‌اند. رقابت ارائه‌کنندگان وام خودرو سبب اهمال در خرید بیمه‌نامه برای وام‌ها شده است، که خود موجب بروز مشکلات حادتری در آینده خواهد شد. متوسط طول بازپرداخت وام خودرو درآمریکا، در مقایسه با سال ۲۰۱۰ افزایشی ۶ ماهه را نشان می‌دهد و شرکت‌ها به‌طور فزاینده‌ای مشتریان بدحساب را برای دریافت وام تایید می‌کنند.

وام‌های درجه دو در مجموع ۲۰ درصد از گردش مالی بازار خودرو را تشکیل می‌دهند، اما در شرایط افول بازار وام‌های درجه دو نخستین تسهیلاتی هستند که تحت‌تاثیر قرار می‌گیرند، به همین ترتیب می‌توان برآیند وضعیت این وام‌ها را با اغماض، به‌عنوان شرایط کلی حاکم بر بازار خودرو در نظر گرفت. ویلیام بلک، مدیرعامل مودیز نیز در اظهار نظری مشابه گفت: «نشانه‌ها حاکی از آن است که بازار خودرو به نقطه انفعال خواهد رسید.» وی افزود: هیچ افزایش اعتباری تا ابد ادامه نمی‌یابد.

به این ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که در آینده، اعطای وام خودرو درآمریکا با اشکالات جدی مواجه خواهد شد. نتیجه چنین شرایطی، اعمال فشار مضاعف بر پیکر آسیب‌پذیر صنعت خودرو خواهد بود. برخی کارشناسان معتقدند در گزارش مودیز دو نکته مهم دیگر نیز مغفول مانده است: نخست آنکه با توجه به افزایش آمار فروش خودروهای نو و انواع مزایایی که خودروسازان برای مشتریان در نظر می‌گیرند، امروزه اغلب رانندگان، خودروهای صفر در اختیار دارند.

با توجه به دوام و کارآیی بهتر خودروهای صفر، افزایش مجدد فروش خودروها بسیار بعید به‌نظر می‌رسد. اما از سوی دیگر، اعمال محدودیت‌های سختگیرانه درخصوص میزان آلایندگی خودروها و دریافت عوارض بیشتر از خودروهای آلاینده، در کنار ترویج استفاده از خودروهای برقی ممکن است موجب شود که رانندگان درصدد تعویض خودروهای بنزین‌سوز یا دیزلی خود برآیند یا به استفاده از فناوری‌های خودران در خودروهای جدید تشویق شوند.

در حال حاضر خودروسازان سرمایه‌های هنگفت خود را برای تولید خودروهای برقی و خودران بسیج کرده‌اند. این خودروها راه درازی تا تامین انتظارات خریداران در پیش دارند. در‌صورتی‌که بازار، طبق پیش‌بینی‌ها، از این نوآوری‌ها استقبال کند، افق‌های تازه‌ای پیش‌روی خودروسازان گسترده خواهد شد.