سد خروج

عوارض خروج از ایران سنگین است! اگر رقم ٧٥ هزار تومانی فعلی را در نظر بگیریم عوارض خروج از ایران چیزی بیشتر از ٣ برابر سایر کشورهاست و حالا دولت پیشنهاد کرده است این میزان عوارض تا ٢٠ برابر کشورهای دیگر بالا برود! اعضای کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی عوارض معمول خروج از سایر کشورها را تنها ٥ دلار می دانند و معتقدند این سیاست گذاری ایران یک رفتار ضد توریست است و عوایدش تنها به جیب سازمان میراث فرهنگی می رود.

آنها معتقدند این موضوع ماجرای انحصار خودرو در بازار ایران را تکرار می کند که نه تنها باعث رشد صنعت گردشگری نمی شود که منجر به فساد و درجا زدن این صنعت در ایران می شود. حالا دولت در شرایطی عوارض سنگینی برای خروج از کشور اعمال کرده است که فعالان این صنعت با اشاره به رقم عجیب و غریب ١٢ تا ٢٠ میلیارد دلاری قاچاق کالا می گویند دولت می تواند به جای زیر فشار قرار دادن مسافران ایرانی و سنگ اندازی برای گردشگران خارجی قاچاق کالا را مهار کند و عواید قابل توجه ناشی از درآمدهای گمرکی را برای رونق صنعت گردشگری اختصاص دهد.

احمد اصغری قاجاری، رئیس کمیسیون گردشگری اتاق ایران با بیان اینکه افزایش عوارض خروج از کشور پاک کردن صورت مساله است می‌گوید: عواقب این تصمیم و تاثیر آن کاهش تعداد گردشگران خارجی است. به گفته محمد امیر زاده نایب رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران ، ورود هر گردشگر ٤ شغل ایجاد می‌شود. بی‌تردید چنین ظرفیتی برای کشوری همچون ایران نرخ بیکاری در آن ١٢,٦ درصد اعلام شده و گفته می‌شود ظرف ٣ سال آینده یک میلیون فارغ التحصیل وارد بازار کار خواهند شد .

هر چند که خبر افزایش عوارض خروج برای مسافران ایرانی که قصد سفر به خارج را دارند عجیب و ناراحت‌کننده است، اما در مقابل به گفته رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور این اتفاق ١٦٠‌میلیارد تومان درآمدزایی را برای این سازمان به همراه خواهد داشت و به همین دلیل برخی معتقدند كه دلیلی اصلی این تحول قیمتی در عوارض خروج از کشور در‌ سال آینده، تنها افزایش درآمد سازمان میراث فرهنگی است و هیچ تأثیری در رونق گردشگری داخلی نخواهد داشت.

محمد امیرزاده با اشاره به بالابودن قیمت خدمات گردشگری و هتلداری در ایران گفت: از طرفی در ایران هتل‌های چهار و پنج ستاره که اغلب مورد توجه گردشگران خارجی است، در تعداد استاندارد و متناسب با این گردشگران وجود ندارد. در کنار هتل‌ها برخی گردشگران خارجی به بوم‌گردی علاقه‌مند هستند و خانه‌های سنتی را که به اقامتگاه تبدیل شده‌اند به مکان‌های لوکس و مدرن ترجیح می‌دهند.

ما شاهد چنین اقامتگاه‌هایی در شهرهایی مانند اصفهان، یزد و کاشان هستیم که اتفاقا با استقبال خوبی هم مواجه می‌شوند. با این حال متاسفانه در مواردی شاهدیم که سوءاستفاده‌هایی از سوی مالکان و مدیران این اقامتگاه‌ها صورت می‌گیرد؛ به این معنا که قیمت این هتل‌ها بسیار بالا بوده و در نتیجه موجب ایجاد ذهنیت منفی از سوی متقاضیان می‌شود.

این فعال اقتصادی معتقد است كه نباید سعی کنیم با ایجاد انحصار، صنعت گردشگردی را هم به عاقبت خودروسازی دچار کنیم. بر اساس هدف‌گذاری صورت‌گرفته قرار است که تا‌ سال ١٤٠٤ حدود ٢٠‌میلیون گردشگر خارجی به ایران سرازیر شوند و در پی آن ٥‌میلیون شغل در کشور ایجاد شود؛ بی‌شک این آمار جز با ایجاد فضای رقابتی محقق نمی‌شود.

عوارض خروج در سایر کشورها چقدر است؟

حالا در شرایطی در لایحه بودجه ٩٧، دولت افزایش عوارض خروج مسافر از ٧٥‌هزار تومان را به ٢٢٠‌هزار تومان (حدود ٥٢,٥ دلار با احتساب دلار ٤٢٠٠ تومانی) در سفر اول و ٣٣٠‌هزار تومان (٧٨.٥ دلار) در سفر دوم و سفر سوم، ٤٤٠‌هزار تومان (١٠٤.٧ دلار) در نظر گرفته است که رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی ایران می‌گوید: در بسیاری از کشورها عوارض خروج مسافر ٥ دلار تعیین می‌شود؛ به‌عنوان مثال هزینه عوارض خروج در کشور مصر ٥ دلار، چین ١٦ دلار، اتریش در مسیرهای کوتاه، متوسط و بلند به ترتیب ٨، ١٧ و ٣٩ دلار است.

اصغری قاجاری که معتقد است تعیین عوارض پلکانی از پدیده نوظهور مختص اقتصاد ایران است، تأکید کرد: خروج ایرانی‌ها از کشور به قصد گردشگری به خودی خود امری ناصواب به حساب نمی‌آید که هر ایرانی می‌تواند به ‌عنوان سفیر فرهنگی در خارج از کشور مطرح باشد و خود به ابزاری برای تبلیغات در راستای آشنایی دیگر کشورها با فرهنگ ایرانی‌ها تبدیل شود و وسیله‌ای برای جذب گردشگر خارجی به کشور باشد.

مگر چند ‌درصد از سفرهای خارجی آنتالیایی هستند؟

نایب‌رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی تهران گفت: سالیانه بین یک‌و‌نیم تا دو‌میلیون نفر از فرودگاه امام خارج می‌شوند که بخش کمی از آنها مسافران تفریحی هستند و بیشتر آنها تاجران و بازرگانانی هستند که برای صادرات، ارتباط‌گیری یا انجام امور خدماتی از کشور خارج می‌شوند. دولت نباید فقط صرفا این نگاه را داشته باشد که این افراد برای تفریح می‌روند.

او ادامه داد: موافقان این طرح می‌گویند آنهایی که آنتالیا می‌روند، آن‌جا خرج می‌کنند، این عوارض را نیز بپردازند مگر چند‌درصد مسافران ما آنتالیایی هستند؟ دولت اگر به دنبال کسب درآمد است باید راهکارهای دیگری پیدا کند. نجفی افزود: ما سالیانه ١٢ تا ٢٠‌میلیارد دلار قاچاق کالا داریم که دولت را از دریافت حقوق گمرکی محروم می‌کند. ضمن این‌که به اقتصاد و تولید کشور ضربه زده و سبب اخلال در بازار می‌شود؛ دولت جلوی اینها را بگیرد و برای خود درآمدزایی کند.

ایرانی‌ها چقدر به ترکیه سفر می‌کنند ؟

آمار سفرهای ایرانیان به ترکیه که در ۶ ماه نخست‌ سال ۲۰۱۷ به بیش از یک‌میلیون نفر رسیده است، همچنان به مسیر صعودی خود ادامه می‌دهد. بر اساس جدیدترین گزارش وزارت گردشگری ترکیه، تعداد ایرانیان سفرکرده به ترکیه در نخستین ماه مقارن با تابستان، یعنی ژوئیه (بازه بین دهه اول تیر تا دهه اول مرداد امسال) به حدود ۲۵۴‌هزار نفر رسید و از این نظر در رتبه پنجم پس از روسیه، آلمان، بریتانیا و گرجستان قرار گرفت.

با احتساب این آمار جدید، تعداد گردشگران ایرانی بازدیدکننده از ترکیه در ۷ ماه نخست سال‌جاری میلادی از مرز یک‌میلیون و ۲۶۰‌هزار نفر گذشت و پیش‌بینی‌ها در مورد رسیدن این تعداد به ۲‌میلیون نفر در امسال را تقویت کرد. با احتساب ۷ ماه سال، ایران پس از روسیه، آلمان و گرجستان و بالاتر از بلغارستان در رتبه چهارم مبادی برتر گردشگرفرست به ترکیه قرار گرفته است.

سهم گردشگری در تولید ناخالص داخلی

اما در حالی رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی ایران معتقد است كه افزایش عوارض خروج مسافر به تضعیف صنعت توریسم و کاهش تعداد گردشگران خارجی در ایران می‌‌انجامد، بسیاری از کشور‌ها در حال توسعه سعی کرده‌اند تا از گردشگری در رشد اقتصادی خود بهره بگیرند. این کشورها به‌درستی نقش مهم گردشگری در بزرگترشدن اقتصاد، اشتغالزایی و خروج از رکود را دریافته‌اند.

در این میان، ایران نیز طی چهار‌ سال اخیر توانسته با رشدی قابل ملاحظه، گردشگری را در زمره صنایع رو به رشد خود معرفی کند. بر اساس آمارهای جهانی سهم مستقیم گردشگری در تولید ناخالص داخلی ایران در ‌سال ۲۰۱۶ به ۹ /۱۱‌میلیارد دلار رسید که رقمی در حدود ۹ /۲‌درصد تولید ناخالص داخلی کشور را تشکیل می‌دهد. این ارقام البته در اشتغال نیز سهم خاص خود را دارند. در ‌سال ۲۰۱۶ حدود ۵ /۶‌درصد کل اشتغال ایران را مشاغلی تشکیل می‌دادند که به صورت مستقیم و غیرمستقیم به گردشگری مربوط بودند؛ رقمی حدود یک‌میلیون و ۶۲۴‌هزار و ۵۰۰ نفر.

۱۰ کشور برتر گزارش رقابت‌پذیری

بر اساس گزارش٢٠١٧ مجمع جهانی اقتصاد، کشور اسپانیا برای دومین‌بار، رتبه اول را در شاخص رقابت‌پذیری سفر و گردشگری به خود اختصاص داده است. پس از آن به ترتیب کشورهای فرانسه، آلمان، ژاپن، انگلستان، ایالات متحده آمریکا، استرالیا، ایتالیا، کانادا و هلند به ترتیب رتبه‌های دوم تا دهم شاخص رقابت‌پذیری سفر و گردشگری را به خود اختصاص داده‌اند.

در این میان اروپا -با دارا بودن ٦ کشور از میان ١٠ کشور برتر این شاخص- بار دیگر منطقه‌ای با بیشترین اقتصادهای رقابت‌پذیر و بالاترین سطح متوسط رقابت‌پذیری منطقه‌ای است. با این حال منطقه آسیا - اقیانوسیه به‌عنوان بهبودیافته‌ترین منطقه در بین مناطق مختلف ظهور کرده است.

با توجه به اهمیت بررسی منطقه‌ای در حوزه گردشگری، بخش‌هایی از این گزارش به بررسی عملکرد کشورها در پنج گروه منطقه‌ای اروپا و اوراسیا، آمریکا، آسیا - اقیانوسیه، خاورمیانه و شمال آفریقا، جنوب صحرای آفریقا می‌پردازد. برای هر کدام از این مناطق عملکرد چند کشور بررسی شده تا مشخص شود که چگونه نتایج گزارش منطقه‌ای می‌تواند در یک سطح ملی تفسیر شود.