هفت روز جدال با برف در اشترانکوه

تلخی عجیب پاییز خشک و بدون برف و باران امسال برای جمعیت هلال‌احمر از برف بود. هدیه بهمن ناخواسته آذرماه رفتن جوانانی بود که می‌شد تا سال‌ها بر روی بودن و کمکشان حساب باز کرد. یکی از آنها سید علی حسینی بود امدادگر جوان و خنده روی جمعیت هلال‌احمر خراسان رضوی که داغش بناست تا سال‌ها دل بسوزاند.

داستان از این قرار بود؛ یک تیم کوهنوردی ١٤ نفره از مشهد به همراه یک کوهنورد از الیگودرز برای صعود به قله اشترانکوه لرستان عازم منطقه شدند. این تیم ١٥ نفره در مسیر به چند دسته تقسیم شده بودند، ٣ کوهنورد به پناهگاه برگشته و ١٢ کوهنورد دیگر به مسیر خود ادامه می‌دهند، صعود انجام شده و کوهنوردان در راه برگشت بر اثر ریزش بهمن دچار حادثه می‌شوند.

از این تیم ١٥ نفره، ٦ نفر زنده ماندند و پیدا کردن پیکرها هفت روز طول کشید. علیرضا عامری، مرتضی غلامپور، مجید زاده تراب، امان الله جوکار، ناصر اکبری، مهشید جان محمدی، اکرم حقانی، علی قاسم زاده و سید علی حسینی ٩ کوهنوردی هستند که در حادثه اشترانکوه جان خود را از دست دادند و امیر تقی زاده، محمود فرنوش فر، حسن موسوی، سروش قادری، محسن اشرفی، سید رضا وحیدی نیز ٦ کوهنوردی هستند که در این حادثه نجات یافتند.

سید علی حسینی از امدادگران جمعیت هلال‌احمر بود و آخرین پیکری بود که پیدا شد. حالا ٤٠ روز از پیدا کردن پیکرش توسط دیگر امدادگران جمعیت هلال‌احمر می‌گذرد. در پرونده‌ای به سراغ هلال‌احمری‌هایی رفته‌ایم که به نوعی در این عملیات درگیر بودند و تا لحظه‌ای که پیکر سید علی حسینی را پیدا نکردند دست از تلاش برنداشتند.

شرح حادثه و عملیات نجات بهمن اشترانکوه
بهمن اشترانکوه یا دقیق‌تر بگوییم کوهستان کول جنو پنجشنبه‌شب ١٦ آذرماه ٩٦ ساعت ١٠ شب بر سر کوهنوردان خراسان آوار شد. ٥ساعت بعد یعنی بامداد جمعه یکی از کوهنوردان با جمعیت هلال‌احمر شعبه ازنا تماس گرفت و این‌گونه بود که امدادگران از این حادثه مطلع شدند. شرح حادثه از نگاه جمعیت هلال‌احمر این‌گونه است:
ساعت ٣ و ١٥ دقیقه بامداد جمعه ١٧ آذرماه ٩٦ از طریق تماس یکی از کوهنوردان با جمعیت هلال‌احمر شهرستان ازنا خبری مبنی بر گرفتارشدن یک تیم ١١نفره کوهنورد از باشگاه کوهنوردی آزادگان و باشگاه کوهنوردی پلنگ برفی اعزامی از استان خراسان‌رضوی و یک راهنمای محلی از اهالی الیگودرز در منطقه اشترانکوه که قصد صعود به قله کول جنو را داشته‌اند، اطلاع داده شد. این کوهنوردان در مسیر برگشت دچار شرایط ناپایدار جوی و طوفان شدید شده و در منطقه‌ای به نام دره دایی در بهمن گرفتار شدند.

به محض دریافت گزارش اولیه، دو تیم تخصصی امدادونجات کوهستان از شعبه ازنا به منطقه حادثه اعزام شدند و در همان لحظات نخست دو فروند بالگرد جمعیت هلال‌احمر و اورژانس الیگودرز عملیات تجسس هوایی را شروع کردند و بعد از ارزیابی اولیه مشخص شد تعداد ٨نفر از کوهنوردان بر اثر سقوط بهمن گرفتار شده و یک‌نفر نیز به دلیل سرمازدگی جان خود را از دست داده است.

جست‌وجو در روز اول منجر به پیداشدن پیکر دونفر از کوهنوردان و اعزام آنان توسط بالگرد جمعیت هلال‌احمر به ازنا شد. با توجه به وسعت و تخصصی‌بودن حادثه بلافاصله نمایندگان سازمان امدادونجات به منطقه اعزام و با هماهنگی و همکاری معاون امدادونجات استان لرستان، رئیس فدراسیون کوهنوردی، هیأت‌های کوهنوردی شهرستان‌های همجوار و راهنمایان محلی کمیته تخصصی تشکیل شده و کلیه موارد فنی و ایمنی عملیات مورد بحث و کارشناسی قرار گرفت که تیم‌ها پس از سازماندهی توسط بالگرد جمعیت هلال‌احمر به منطقه حادثه اعزام شدند.

درنهایت پس از انجام تجسس‌های علمی و تخصصی با استفاده از تجهیزات جست‌وجو در بهمن ارسالی از سوی سازمان امدادونجات و استان کرمانشاه در پایان روز دوم پیکر بی‌جان ٦ کوهنورد دیگر پیدا و توسط بالگرد به شهر ازنا منتقل شد.

تجسس در روزهای بعد با توجه به شرایط بسیار سخت حاکم بر ارتفاعات و دمای منفی ١٥ تا ٢٥ درجه سانتیگراد زیر صفر و وزش باد در حدود ١٥ الی ٤٠کیلومتر در ساعت ادامه یافت و در پایان روز هفتم یعنی ٢٣ آذر ساعت ١٠ و ١٠ دقیقه پیکر سیدعلی حسینی آخرین کوهنورد باقیمانده که خود از امدادگران جمعیت هلال‌احمر بود، در عمق ٢متری برف پیدا شد و درنهایت عملیات تجسس بعد از یک هفته به پایان رسید.

هر آنچه جمعیت هلال‌احمر برای کوهنوردان انجام داد
صارم رضایی، مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر لرستان و محمدباقر محمدی، معاونت امدادونجات هلال‌احمر این استان به نوعی فرماندهی عملیات امدادونجات حادثه بهمن اشترانکوه را بر عهده داشتند. بنا بر دستور استاندار فرماندهی میدان عملیات جست‌وجو و نجات کوهنوردان مفقود‌شده خراسان رضوی در ارتفاعات اشترانکوه به جمعیت هلال‌احمر واگذار شده بود و این فرماندهان هفت شبانه‌روز محل حادثه را ترک نکردند تا درنهایت پیکر آخرین کوهنورد که خودش از امدادگران جمعیت هلال‌احمر بود، پیدا شد.

صارم رضایی، مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر لرستان معتقد است: کوهنوردان قله را فتح کرده بودند و در زمان برگشت به پایین دره دایی، شاید حتی ١٠متر هم با منطقه‌ای که اصلا برف نبود، فاصله‌ نداشتند كه گرفتار بهمن می‌شوند. فرماندهی میدان طبق دستور استاندار به جمعیت هلال‌احمر واگذار شد و نخستين کولاک و بهمنی بود که پیدا شدن پیکر عزیزان ما برای ‌سال بعد نماند.

ما همیشه بهمن داشتیم، در بسیاری موارد این پیداکردن پیکر افراد حتی به‌ سال بعد می‌افتاد اما در این مورد ٧٠ نیروی عملیاتی در جایی که هر لحظه امکان کولاک و بهمن بود تمام‌وقت فعالیت کردند و موفق شدیم تمام پیکرها را بیرون بیاوریم؛ البته این پدیده نادر بود، ما‌ سال ٨٤ هم بهمن داشتیم که هم از بچه‌های امدادگرمان کشته داشتیم و هم پیکرها برای ‌سال بعد ماندند.

وی درباره شروع این عملیات هفت روزه می‌گوید: رأس ساعت ٣ و ١٥دقیقه صبح جمعه، هفدهم آذرماه یکی از کوهنوردان با جمعیت هلال‌احمر ازنا تماس گرفت و گزارش داد که یک تیم ١٥ نفره در قله کلجونو در ارتفاعات اشترانکوه دچار حادثه شده‌ است.

بلافاصله از معاونت امدادونجات جمعیت هلال‌احمر استان درخواست بالگرد داده شد و با تماسی که مرکز‌ ای‌او‌سی ما با سازمان امدادونجات انجام داد، بالگرد به منطقه اعزام و همزمان ٢٥ نفر در قالب ٥ تیم پرسنل امدادگر و ٦ کوهنورد متشکل از دو تیم به صورت ارزیاب و دو تیم دیگر در کوهستان ازنا به صورت زمینی وارد منطقه شدند و پس از تفحص هفت نفر از کوهنوردان را پیدا کردند. ٦ نفر زنده بودند و یک نفر هم به نام عامری به علت عارضه قلبی فوت شده بود. پیکر دومین کوهنورد بعدازظهر همان روز بر اساس جست‌وجو و امدادی که انجام شد، پیدا شد.

در آن روز ٢٥نفر از اعضای جمعیت در قالب ٥ تیم، ٦سورتی پرواز بالگرد جمعیت هلال‌احمر و ٢ سورتی پرواز اورژانس داشتیم. ٤دستگاه آمبولانس و ٣ دستگاه خودروی کمک‌دار هم همکاری داشتند. ادامه عملیات از زبان مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر لرستان این‌گونه است: روز شنبه ٦٥ نفر در قالب ٦ تیم، ٤٠ نفر پرسنل جمعیت هلال‌احمر و امدادگران و ٢٥نفر کوهنورد خراسان‌رضوی، ازنا و الیگودرز به سرپرستی معاونت امدادونجات لرستان آقای محمدی کار جست‌وجو و نجات را انجام دادند. در روز دوم بالگردهای جمعیت هلال‌احمر و اورژانس با ١٤ سورتی پرواز و بالگرد اورژانس با ٢ سورتی پرواز کار جابه‌جایی افراد را انجام دادند.

٤ دستگاه آمبولانس، ٣ دستگاه خودروی کمک‌دار و یک دستگاه خودروی ارتباطات، بیسیم در این روز در منطقه مستقر شدند که توانستیم پیکر هفت کوهنورد عزیزمان را پیدا کنیم و تحویل پزشکی قانونی بدهیم. روز یکشنبه ١٩ آذر ماه ٩٦ که ٣ روز از حادثه گذشته بود، ٥٢ نفر در قالب ٥ تیم در محل مستقر شدند.

از این تعداد ٣٨ نفر از پرسنل جمعیت هلال‌احمر و امدادگران و ١٤ نفر هم از کوهنوردان که ٣ تیم کوهستان استان خراسان رضوی، یک تیم کوهستان ازنا و یک تیم کوهستان الیگودرز بودند. ٢٥ کوهنورد حاضر شب را در منطقه می‌ماندند که صبح زود کار را شروع کنند. در این روز ٨ سورتی پرواز جمعیت هلال‌احمر و دو سورتی پرواز اورژانس و باز هم ٣ دستگاه خودروی کمک‌دار و ٤ دستگاه آمبولانس در منطقه داشتیم.

روز دوشنبه که روز چهارم بعد از حادثه بود، ٤٥ نفر را به منطقه اعزام کردیم تا کار جست‌وجو را انجام دهند. ٣٧ نفر از آنها امدادگران و پرسنل بودند و ١٨ نفر از کوهنوردان که ٢٠ نفر به صورت زمینی رفتند و هفت سورتی پرواز داشتیم.

روز سه‌شنبه هم ٥٩ نفر در قالب ٤ تیم در منطقه مستقر بودند و عملیات جست‌وجو و نجات را ادامه دادند. جمعیت هلال‌احمر مجددا هفت سورتی پرواز داشت و ٤ دستگاه آمبولانس و ٣ دستگاه خودروی کمک‌دار هم در منطقه بودند. روز چهارشنبه مجددا ٧٠ نفر در قالب ٤ تیم که ٥٧ نفر امدادگر و ١٣ نفر از کوهنوردان خراسان رضوی، امدادونجات، شهرستان الیگودرز، شهرستان ازنا کار امدادونجات را ادامه دادند؛ ١٨سورتی پرواز داشتیم اما متاسفانه به دلیل شرایط آب‌و‌هوایی باز هم نتوانستند پیکر این عزیزمان را پیدا کنند.

روز پنجشنبه که آخرین روز می‌شود تعداد نفرات بیشتر شد که ٧٠ نفر منطقه را میلیمتری پاکسازی کردند و برف‌ها را کنار زدند که خدا را شکر با همت بچه‌های امدادگر جمعیت هلال‌احمر پیکر امدادگرمان سیدعلی حسینی توسط تیم کوهستان جمعیت هلال‌احمر ازنا پیدا و با بالگرد جمعیت هلال‌احمر منتقل شد؛ اما بنا بر گفته صارم رضایی هلال‌احمر درمجموع ٤٢ ساعت پرواز داشته که روزانه ٦ ساعت بوده است؛ نزدیک به ٧٠ سورتی پرواز با ترابری ٧٠٠ نفر در رفت و برگشت و ١٠ تن بار شامل ادوات و ابزارآلات گروه کوهنوردی که توسط بالگردهای جمعیت جابه‌جا شده‌‍‌اند.

اشترانکوه به آلپ ایران مشهور است
محمدباقر محمدی، معاونت امدادونجات هلال‌احمر می‌گوید: اشترانکوه به آلپ ایران مشهور است و چندین قله دارد. قله‌ای که دوستان در منطقه اشترانکوه به آن صعود کرده بودند، قله مخوفی است و تا به‌ حال هم نزدیک به ٢٣ نفر کشته گرفته است.‌ سال ٨٤ هم خاطره تلخی از این قله داشتیم که تعدادی کوهنورد از استان کرمانشاه و مرکزی آمده بودند که دچار سانحه شدند و افرادی که برای کمک آمده بودند، خودشان دچار بهمن شدند و کشته‌ها از ٢نفر به ٦ نفر رسید؛ چون این سابقه و ذهنیت را از قبل داشتیم از آن تجربیات قبل استفاده کردیم و اجازه ندادیم افراد خیلی بالا بروند تا نزدیک به کوه شوند که خطر ریزش بهمن را بالا ببرد و بر همین اساس تیم‌‌بندی را انجام دادیم.

وی در رابطه با نحوه شروع عملیات نجات ادامه می‌دهد: ابتدا گروه‌های پیشرو به محل حادثه رفتند، این گروه ٦ نفر را به پایین انتقال دادند و نهایتا صبح همان روز کوله‌هايی را پایین دره پیدا کردیم و یقین حاصل کردیم که کوهنوردان با سقوط بهمن مواجه شدند. اما مدیریت خانواده‌هایی که در منطقه حاضر شده بودند ماموریت دیگر هلال‌احمر بود، محمدی می‌گوید: تعدادی از خانواده‌ها مراجعه کرده بودند و این خودش یک مدیریت میدانی دیگر می‌خواست. به هیچ عنوان اجازه بالا رفتن را به خانواده‌ها ندادیم چون خیلی امکان خطر وجود داشت، همان‌طور که گفتم به خاطر تجربه‌ای که از قبل داشتیم به هیچ عنوان اجازه حضور نیروهای اضافه در محل حادثه را ندادیم.

ما دو دیده‌بان در آن‌جا داشتیم یکی از آنها رو‌به‌روی مسیری که بهمن می‌زد، ایستاده بود و دیگری پایین بهمن و هر لحظه که بهمن ایجاد می‌شد با بیسیم به تیم پایین اطلاع می‌دادند تا فرار کنند. طوری مدیریت میدانی می‌کردیم که دیگر نمی‌توانستیم اجازه دهیم که خانواده‌ها که اصرار هم داشتند بالا بروند به محل خطر بروند و سعی داشتیم با حمایت روانی که از طریق بچه‌های هلال‌احمر ازنا انجام می‌شد کنارشان باشیم.

معاونت امدادونجات هلال‌احمر كه تمام هفت روز را کامل در منطقه حضور داشت، تأکید می‌کند: هفت شبانه‌روز درگیر بودیم و منطقه را ترک نکردیم، هوای آن‌جا به زیر ٢٠درجه می‌‎رسید و از سرما طاقت‌شان تمام می‌شد، چیزی که می‌توانست به امدادگران کمک کند اول رضایت خدا بود و بعد این حس که به خانواده‌های این بچه‌ها مدیون هستند، به همین خاطر احساس مسئولیت بیشتری می‌کردند که باید این پیکرها را پیدا کنند و به بهار ‌سال آینده موکول نشود. واقعا از جانشان مایه گذاشتند. خیلی از بچه‌ها بعد از این عملیات زمینگیر شدند و برایشان مشکل جسمی پیش آمد اما تا زمانی که آخرین جسد را پیدا کنند، کوتاه نیامدند.