آلودگی؛ سرطان‌زای قطعی

آلودگی بر شهر‌های بزرگ، سایه انداخته؛ سایه‌ای بزرگ و قطور که تا بادی نوزد و بارانی نبارد، خیال رفتن ندارد. روز‌های شهر‌های آلوده مثل تهران در چند روز گذشته، از هجوم ذرات معلق سمج، مانند شب، تاریک است و براساس اعلام مسئولان، شرایط آلاینده حداقل در شهر تهران، تا روز یکشنبه ادامه دارد.

همین چند روز پیش بود که معاون بهداشت وزیر بهداشت، آمار تکان‌دهنده‌ای از مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا اعلام کرد و گفت که تنها در سال ٩٥، ٢٠‌هزار نفر به‌طور مستقیم و غیرمستقیم، به دلیل آلودگی هوا جانشان را از دست دادند و سهم تهران از این آمار، ٥‌هزار مرگ بود.

حالا عباس شاهسونی، سرپرست گروه سلامت هوای مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت که در پاییز، جزییاتی از بررسی آلودگی هوای تهران و چندین شهر دیگر را اعلام کرده بود، به قطعیت سرطان‌زابودن آلودگی هوا اشاره و آن را به بررسی موسسه وابسته به سازمان بهداشت جهانی، مستند می‌کند.

براساس اعلام این مسئول در وزارت بهداشت، شرایط آلاینده و آلودگی هوا تا روز یکشنبه ادامه دارد و به همین دلیل از مردم می‌خواهد تا در حد امکان، ترددشان در فضای باز را محدود کنند، کودکان را به پارک‌ها و فضا‌های باز نبرند، در صورت امکان از ماسک‌های ان ٩٥ یا پی ٢ استفاده کنند. این را هم تأکید می‌کند که ماسک‌ها از داروخانه تهیه و درست مصرف شود. سرپرست گروه سلامت هوای مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، در گفت‌وگو با «شهروند»، توضیح بیشتری درباره قطعیت سرطان‌زابودن آلودگی هوا می‌دهد.

اخیرا اعلام کرده‌اید که مواجهه طولانی‌مدت با آلودگی هوا، سرطان‌زای قطعی است و این حرف را هم به گزارش سازمان بهداشت جهانی استناد کرده‌اید. منظور از سرطان‌زای قطعی چیست؟
سرطان‌زا‌ها چند دسته هستند، یکسری سرطان‌زاها، محتمل هستند، یکسری قطعی هستند، گروهی هم هستند که تنها روی حیوانات قطعیت پیدا کرده، آن دو برای انسان ثابت نشده‌اند. موسسه‌ای در جهان وجود دارد که زیرنظر سازمان بهداشت جهانی است و سرطان‌های احتمالی را بررسی می‌کند. براساس اعلام این موسسه، برای سرطان‌زابودن آلودگی هوا، آن‌قدر شواهد وجود دارد که قطعیت آن اثبات شده است. به‌طوری که گفته می‌شود آلودگی هوا قطعا منجر به سرطان می‌شود

.
بیشتر چه نوع سرطانی؟
قاعدتا سرطان ریه. البته اثرات کوتاه‌مدت آلودگی هوا، سرفه، سوزش چشم، فشارخون، افزایش موارد سکته‌های قلبی و مغزی است. در طولانی‌مدت هم، افزایش خطر مرگ و همچنین افزایش سرطان ریه را همراه دارد. موسسه بار بیماری‌های سازمان بهداشت جهانی می‌گوید که از هر ۱۰ مرگ در دنیا، یک مورد به علت مواجهه طولانی‌مدت با آلودگی هواست.

شما به موضوع مواجهه طولانی‌مدت اشاره کردید. دقیقا چه مدت زمانی، مواجهه طولانی‌مدت به شمار می‌رود؟
ببینید مواجهه کوتاه‌مدت، حدود ٢٤ ساعت است و مواجهه طولانی‌مدت، حدود یک‌ماه تا یک‌سال؛ بنابراین با تعریف شما، الان تهرانی‌ها یا ساکنان شهر‌های بزرگ، در مواجهه طولانی‌مدت با آلودگی هوا قرار دارند. صددرصد، مواجهه ساکنان تهران و شهر‌های آلوده با آلودگی هوا، مواجهه‌ای طولانی است.

بیشتر هم همان گروه حساس، متاثر از این بیماری می‌شوند؟
بله، کودکان، به دلیل این‌که نرخ تنفس‌شان بیشتر از بزرگسالان است، افرادی که بیماری‌های تنفسی، ریوی و قلبی دارند و بیماران مبتلا به دیابت و دارای نقص ایمنی، بیش از همه در معرض ابتلا به سرطان ناشی از آلودگی هوا قرار دارند.

آنطور که مشخص است، امسال بیشتر از سال قبل، با معضل آلودگی هوا مواجه هستیم. این را بررسی‌های شما هم نشان داده؟
بله، میزان آلایندگی امسال، بیشتر از سال قبل است. وضع بدتر شده، آن‌هم به دلیل وضع جوی و وارونگی هواست. زمانی که ما پایداری جوی داریم با همان منابع آلاینده، وضع وخیم‌تر می‌شود. به هرحال امسال میزان بارش‌ها هم کم بوده و این پایداری جوی را طولانی کرده است.

به نظر شما تعطیلی کامل شهر در روز‌های آلوده، پیشنهاد بهتری نیست تا این‌که تنها گروه‌هایی مثل دانش‌آموزان، تعطیل شوند؟
در کشور‌هایی مانند چین و هند که آلودگی دارند، هیچ‌وقت کار به این‌جا نمی‌رسد که کل شهر تعطیل شود. این تعطیلی کامل هم مشکلی را حل نمی‌کند.

یعنی الان تعطیلی مدارس، بار آلودگی را کمتر نکرده؟
بله کمتر کرده، ما با کاهش غلظت مواجه هستیم، شرایط ما در روز سه‌شنبه، ناسالم بود و حتی مرز هشدار را هم رد کرد. در برخی از مناطق، وضع در سطح اضطرار پایین و در برخی دیگر، اضطرار بالا بود. در این روز‌هایی که مدارس تعطیل بودند، منابع آلودگی کم شدند، به‌طورکلی در شرایط آلوده هوا، باید کمتر از خودرو‌ها استفاده شود و دستگاه‌های آلاینده خاموش شوند.

البته ما انتظار داریم که ساعت کاری اداره‌ها هم دوساعت کاهش یابد، دلیلش هم این است که مواجهه مردم با آلاینده‌های هوایی کمتر شود و به این ترتیب تبعات آن هم کمتر خواهد بود. در هرحال در کمیته اضطرار آلودگی هوا، نظر نهایی را باید استاندار اعلام کند.

در ابتدای صحبت‌هایتان اشاره کردید که قطعیت سرطان‌زابودن آلودگی هوا، از سوی موسسه‌ای به اثبات رسیده است، درحال حاضر وضع کشور ما در ارتباط با ابتلا به سرطان ناشی از آلودگی هوا چطور است؟ آماری دراین زمینه دارید؟
بله. آمار‌هایی وجود دارد، اما بهتر است در این شرایط اعلام نشود.

از آمار ٢٠‌هزار مرگ ناشی از آلودگی هوا که بیشتر نیست، چرا اعلام نمی‌شود؟
نه بیشتر نیست، اما شاید باید در شرایط بهتر و از سوی معاون بهداشت وزیر بهداشت اعلام شود.

آمار جهانی از مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا در چه وضعی قرار دارد؟
بررسی سازمان بهداشت جهانی از کشور‌های درگیر آلودگی هوا نشان می‌دهد که ٢٤،٧‌درصد مرگ‌های ناشی از عفونت حاد تحتانی تنفسی، ١٧.١‌درصد مرگ‌های ناشی از ایسکمیک قلب، ١٤.٢‌درصد مرگ‌ها در اثر سکته‌های مغزی، ١٦.٥‌درصد مرگ‌های ناشی از سرطان‌های ریه، به دلیل آلودگی هوا رخ می‌دهد. همه این‌ها مواجهه با ذرات آلاینده کمتر از ٢.٥ میکرون است.

چندی پیش که معاون وزیر بهداشت، آمار مرگ‌ومیر‌ها ناشی از آلودگی هوا را ٢٠‌هزار نفر در سال ٩٥ اعلام کرد، اشاره‌ای به جزییات نوع بیماری‌هایی که منجر به مرگ شده، نکرد، این بیماری‌ها چه بوده؟
این اطلاعات در دست معاون وزیر بهداشت است و از طرف او باید اعلام شود.