کارنامه ۲۰۱۷ تجارت با اروپا

مبادلات تجاری ایران با ۲۸ عضو اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۷ در مدار صعودی قرار گرفته است؛ به‌طوری‌که کل مبادلات تجاری ایران با منطقه یورو در سال ۲۰۱۷ با رشد ۵۳ درصدی نسبت به سال قبل از آن بالغ‌بر ۲۱ میلیارد یورو ثبت شده است. براساس گزارشی که پایگاه خبری «یورواستات» وابسته به کمیسیون اروپا منتشر کرده، رشد واردات اتحادیه اروپا از ایران در ۲۰۱۷ بیشتر از رشد صادرات اتحادیه اروپا به ایران بوده است. با این حال، تراز تجاری دو طرف به میزان ۶۰۰ میلیون یورو به نفع اتحادیه اروپا است.

کارنامه مبادلات تجاری ایران با اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۷ منتشر شد. جدیدترین اطلاعاتی که از سوی پایگاه خبری وابسته به کمیسیون اروپا (یورواستات) اعلام شده نشان می‌دهد همکاری‌های تجاری ایران با ۲۸ عضو اتحادیه اروپا در دومین سال اجرایی شدن برجام در مدار صعودی قرار گرفته است؛ به‌طوری‌که کل مبادلات تجاری ایران با منطقه یورو در سال ۲۰۱۷ با رشد ۵۳درصدی نسبت به سال قبل از آن بالغ بر ۲۱میلیارد یورو ثبت شده است.

ناترازی تجاری ایران با منطقه یورو نیز از منفی ۲ میلیارد و ۷۰۰میلیون یورو در سال ۲۰۱۶ به منفی ۶۰۰میلیون یورو در سال ۲۰۱۷ رسیده که نشان‌دهنده این است که ایران فاصله بین واردات از اروپا و صادرات به اروپا را کاهش داده است. در طول یک دهه گذشته روابط تجاری ایران و اتحادیه اروپا با نوسانات زیادی همراه بوده است.

در سال‌های تحریم، حضور کشورهای اروپایی در بازار ایران کمرنگ‌تر شد تا جایی که در سال ۲۰۱۲ با تحریم واردات نفت ایران به اروپا، حجم مبادلات تجاری بین این اتحادیه و ایران به پایین‌ترین سطح خود رسید. در حالی‌که در سال ۲۰۱۱ ارزش مبادلات تجاری اتحادیه اروپا با ایران به بیش از ۲۶ میلیارد یورو رسیده بود، در سال ۲۰۱۲ با کاهش ۵۵ درصدی به بیش از ۱۲میلیارد یورو رسید. روند رو به کاهش مبادلات تجاری دو طرف، در سال ۲۰۱۳ نیز ادامه پیدا کرد و رقم ۶میلیارد و ۲۸۳ میلیون یورو ثبت شد.

البته بعد از توافق ژنو و با ادامه مذاکرات هسته‌ای، بهبودی اندک در روابط تجاری بین اتحادیه اروپا و ایران پدید آمد که منجر به افزایش حجم مبادلات تجاری در سال ۲۰۱۴ به ارزش ۷میلیارد و ۵۶۶میلیون یورو شد. با اعلام توافق هسته‌ای بین ایران و ۱+۵، همه طرف‌ها با ارزیابی مثبت این توافق بر روابط سیاسی، بر اثرگذاری آن در توسعه روابط اقتصادی نیز تاکید کردند.

موقعیت استراتژیک و بازار جذاب ایران از یک طرف و جایگاه اتحادیه اروپا و اهمیت آن در سطح بین‌المللی از طرف دیگر، باعث شد تا دو طرف بهبود روابط در سطوح مختلف در دوره پساتحریم را در دستور کار قرار دهند. مطابق اطلاعاتی که دفتر اروپا و آمریکا سازمان توسعه تجارت ایران اعلام کرده، اتحادیه اروپا تنها با حدود هفت درصد از جمعیت جهان، حدود ۲۰ درصد از تجارت جهانی را در اختیار دارد.

بیش از ۶۲ درصد کل تجارت اتحادیه اروپا با سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا انجام می‌شود. اتحادیه اروپا در کنار ایالات متحده و چین یکی از سه بازیگر بزرگ جهانی در تجارت بین‌المللی است. اتحادیه اروپا بزرگ‌ترین صادرکننده کالا و خدمات در جهان است و بزرگ‌ترین بازار واردات برای بیش از ۱۰۰ کشور است. این منطقه بزرگ‌ترین بازار در جهان است.

در سال ۲۰۱۶ تولید ناخالص داخلی (GDP) اتحادیه اروپا به قیمت‌های جاری بالغ بر ۱۴ هزار و ۸۰۰ میلیارد یورو بود. بیش از نیمی از آن توسط سه کشور آلمان، انگلستان و فرانسه تولید شده است. آلمان در سال ۲۰۱۶ با تولید ناخالص داخلی به ارزش سه هزار و ۱۰۰ میلیارد یورو، اقتصاد پیشرو در اتحادیه اروپا بود که بیش از یک‌پنجم (۱/ ۲۱ درصد) تولید ناخالص داخلی اتحادیه اروپا را تشکیل می‌دهد و بعد از آن انگلستان (۱۶ درصد)، فرانسه (۱۵ درصد)، ایتالیا (۳/ ۱۱ درصد)، اسپانیا (۵/ ۷ درصد) و هلند (۷/ ۴ درصد) قرار دارند.

در مقابل در انتهای این فهرست، تولید ناخالص داخلی ۱۱ کشور عضو کمتر از یک درصد کل اتحادیه اروپا بوده که عبارت بودند از مالت، قبرس، استونی، لتونی، لیتوانی، اسلوونی، کرواسی، بلغارستان، لوکزامبورگ، اسلواکی و مجارستان.

اتحادیه اروپا از طریق شبکه جهانی روابط تجاری خود مذاکره می‌کند. این مشارکت با طیف گسترده‌ای از شرکا، عمدتا از طریق توافق‌نامه‌های تجارت آزاد است. این مشارکت‌ها به دنبال ایجاد رشد و شغل برای اروپایی‌ها با باز کردن بازارهای جدید با سایر نقاط جهان است.

برای مثال معاملات بازارهای کشورهای آتلانتیک، روزانه حدود ۲ میلیارد یورو را نشان می‌دهند. یکی از اهداف سیاست اتحادیه اروپا همچنین کاهش کار اجباری کودکان، کاهش تخریب محیط زیست و کاهش نوسان قیمت است.

طرح‌هایی که شفافیت و ردیابی در زنجیره‌های عرضه را تضمین می‌کنند، در اولویت هستند. به نظر می‌رسد برای کشورهای فقیر جهان، سیاست تجارت اتحادیه اروپا ترکیب تجارت و توسعه است. حمایت از کسب‌وکارهای کوچک، صادرات و مشاوره در زمینه بهبود حکومت‌داری، تنها بعضی از راه‌هایی است که تجارت و توسعه می‌تواند دست‌به‌دست هم دهد تا از نیازمندی‌هایی که از رشد تجارت به دست آمده است، اطمینان حاصل شود.

روابط اقتصادی ایران با اروپا
در طول سال‌های گذشته روابط اقتصادی ایران با اتحادیه اروپا فراز و نشیب‌های فراوانی داشته، ولی آنچه در کل دوران به صورت ثابت عمل کرده، تراز تجاری منفی ایران با این منطقه از جهان بوده است که البته در سال ۲۰۱۷ نسبت به سال قبل از آن بهبود یافته است.

ترکیب واردات ایران از اتحادیه اروپا نشان می‌دهد عمده واردات به کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای تعلق گرفته است. مطابق آمار جدید «یورواستات»، مبادلات تجاری ایران و ۲۸ عضو اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۷ بالغ بر ۲۱ میلیارد یورو اعلام شد. مبادلات تجاری ایران و اتحادیه اروپا در این سال که دومین سال اجرایی شدن توافق جامع هسته‌ای است، با رشد ۵۳ درصدی نسبت به سال قبل از آن مواجه شده است. در سال ۲۰۱۶ نیز تجارت دو طرف ۷۸ درصد نسبت به سال قبل از آن افزایش یافته و به ۱۳میلیارد و ۷۴۴میلیون یورو رسیده بود.

براساس این گزارش، رشد واردات اتحادیه اروپا از ایران در سال ۲۰۱۷ بیشتر از رشد صادرات اتحادیه اروپا به ایران در این سال بوده است. واردات اتحادیه اروپا از ایران در سال ۲۰۱۷ با رشد ۸۵ درصدی نسبت به سال قبل از آن به ۱۰ میلیارد و ۲۰۰میلیون یورو رسیده است. کشورهای اروپایی در سال پیش از آن ۵ میلیارد و ۵۰۰میلیون یورو کالا از ایران وارد کرده بودند. عامل مسلط در رشد تجارت کالایی ایران، به دلیل صادرات سوخت‌های معدنی است.

صادرات اتحادیه اروپا به ایران در سال ۲۰۱۷ نیز ۳۱ درصد رشد داشته و به ۱۰ میلیارد و ۸۰۰میلیون یورو رسیده است. کشورهای اروپایی در سال ۲۰۱۶ بالغ بر ۸ میلیارد و ۲۰۰میلیون یورو کالا به ایران صادر کرده بودند. تراز تجاری دو طرف در سال ۲۰۱۷ به میزان ۶۰۰ میلیون یورو به نفع اتحادیه اروپا بوده است.

بررسی مبادلات تجاری ایران و اتحادیه اروپا در دو سال گذشته نیز روند رو به رشد روابط اقتصادی را تایید می‌کند. مبادلات تجاری ایران و اتحادیه اروپا که در سال ۲۰۱۵ بالغ بر ۷میلیارد و ۶۸۹میلیون یورو بود، در سال ۲۰۱۶ به ۱۳ میلیارد و ۷۴۴میلیون یورو افزایش یافته است. براساس این گزارش، واردات اتحادیه اروپا از ایران در سال ۲۰۱۶ با رشد ۵/ ۴ برابری نسبت به سال قبل از آن مواجه شد و به ۴میلیارد و ۴۹۶ میلیون یورو رسید. اتحادیه اروپا در سال قبل از آن یک میلیارد و ۲۳۵میلیون یورو کالا از ایران وارد کرده بود. رفع تحریم نفتی ایران و ازسرگیری خرید نفت از ایران علت اصلی رشد واردات اتحادیه اروپا از ایران در سال ۲۰۱۶ بوده است.

فرانسه بزرگ‌ترین واردکننده کالا از ایران در سال ۲۰۱۶ بوده، به طوری‌که واردات این کشور از ایران در این سال با رشد ۲ برابری نسبت به سال قبل از آن به یک میلیارد و ۳۵۰میلیون یورو رسید. ایتالیا با واردات یک میلیارد و ۴۹میلیون یورویی و اسپانیا با ۸۷۰ میلیون یورو به ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم از این نظر قرار داشته‌اند. صادرات اتحادیه اروپا به ایران در سال ۲۰۱۶ نیز رشد ۲۸ درصدی داشته و به ۸ میلیارد و ۲۴۸میلیون یورو رسید.

اتحادیه اروپا در سال پیش از آن ۶میلیارد و ۴۵۴میلیون یورو کالا به ایران صادر کرده بود. آلمان بزرگ‌ترین صادرکننده به ایران در سال ۲۰۱۶ بوده است و صادرات این کشور به ایران در این سال با رشد ۲۶ درصدی مواجه شده و به ۲ میلیارد و ۵۹۹میلیون یورو رسیده است. ایتالیا با صادرات یک میلیارد و ۵۴۱میلیون یورویی و هلند با صادرات ۷۱۲ میلیون یورویی نیز به ترتیب دومین و سومین صادرکننده کالا به ایران در سال ۲۰۱۶ در میان اعضای اتحادیه اروپا شناخته شدند.