آیا آب انار واقعا خون ساز است؟

هیپرتانسیون یا فشار خون بالا از عوامل خطرساز بیماری قلبی عروقی می‌باشد؛ که موجب عدم کارایی لایه داخلی سرخرگ‌ها (آندوتیال) و افزایش سختی شریان می‌شود. عواملی که باعث کاهش فشار خون می‌شوند، همواره مورد توجه محققان بوده است. انار (pomegranate) با نام علمی (natumpunicagra) میوه ایست که اساسا در نواحی آسیای میانه، هند و اسپانیا کشف می‌شود.

منبع عوامل غذائی ارزشمند، همچون ترکیب‌های زیستی فعال مثل آنتوسیانین ها، ترکیب‌های فنولیک و اسیداسکوربیک است. آب انار سرشار از پلی فنل‌های فعال زیستی است که با عملکرد ضد اکسیدانی موجب محافظت از قلب و عروق می‌شوند و هم چنین به دلیل داشتن فلاونوئید‌ها بر سلامت انسان موثرند.


یافته ها: مطالعات ایپدمیولوژیک نشان داده است که مصرف غذا‌ها و نوشیدنی‌های حاوی فلاونوئید‌ها و پلی فنول‌ها موجب کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی و هم چنین تاثیر مثبت بر افرادی با فشار خون بالا دارد. از مکانیسم‌های افزایش فشار خون می‌توان به کاهش نیتریک اکساید اشاره کرد.

نیتریک اکسایداز لایه داخلی عروق ترشح می‌شود و با گشاد کردن عروق سبب کاهش فشار خون می‌شود. مکانیسم کاهش فشار خون در غذا‌های غنی از فلاونوئید ممکن است مربوط به افزایش تولید نیتریک اکساید در لایه داخلی عروق باشد. آب انار نیز به دلیل محتوای غنی از فلاونوئید تاُثیرات مثبتی بروی این عملکرد دارد.

مطالعه‌ی تاثیر آب انار بر هموگلوبین قرمز خون نشان داده است که آب انار می‌تواند میزان شکسته شدن گلبول قرمز (همولیز) را کاهش دهد و این نتیجه نیز خواص ضداکسیدانی آب انار را که فعالیت آن توسط ایزومر‌های از نوعی پلی فنول (ellagitannins) است را تائید می‌کند. در میان الاجیتانن‌ها ایزومر‌های بونیکالجین اصلی‌ترین ترکیب‌ها هستند. تحقیقات نشان داده است که این ایزومر‌ها مسئول فعالیت ضداکسیدانی بالای انار در شرایط آزمایشگاهی و هم چنین باعث توانایی آب انار در مهار رادیکال‌های آزاد می‌باشند. غشاء‌های پلاسمایی نظیر غشای گلبول‌های قرمز به علت وجود اسید‌های چرب غیراشباع موجود در آن نسبت به حمله رادیکال‌های آزاد حساس هستند.

در مطالعات مختلف از ترکیب متنوعی به عنوان عامل مهاجم و ایجاد همولیز در گلبول قرمز استفاده می‌شود. این مطالعات نشان داده است که مصرف کوتاه مدت آب میوه‌های غنی از ترکیبات پلی فنولیک باعث بهبود وضعیت آنتی اکسیدانی و کاهش صدمات اکسیداتیو به DNA می‌شود و عملکرد سیستم ایمنی را بهبود می‌بخشد. آب انار به طور موثری پراکسیداسیون چربی‌های پلاسما و تشکیل ترکیبات مضر را به تاخیر می‌اندازد.

به نظر می‌رسد که آنتی اکسیدان‌های موجود در آب انار از طریق قطع واکنش‌های زنجیره‌ای که منجر به تولید رادیکال‌های آزاد (مولکول‌های مضر) می‌شود و با اتصال به عنصر مس و جلوگیری از اتصال این عنصر به لیپوپروتئین‌ها باعث تاخیر در شروع فرآیند پراکسیداسیون چربی‌های پلاسما می‌گردد. جلوگیری و یا وقفه در اکسیداسیون لیپوپروتین پلاسما می‌تواند نقش مهمی در پیش گیری و یا به تاخیر انداختن فرآیند تصلب شرائین (آترواسکروز) بیماری‌های قلب و عروق داشته باشد.

یکی از مکانیسم‌های احتمالی کاهش فشار خون می‌تواند اثر مهار کنندگی آب انار بر آنزیم مبدل آنژیوتانسین (Angiotensin-converting enzyme) نیز باشد؛ بنابراین آب انار به علت داشتن آنتی اکسیدان‌های متفاوت خود سبب کاهش فشار خون سیستولی و دیاستولی شده است. آب انار در بیماران مبتلا به تنگی شریان کاروتید به مدت یک سال نیز موجب کاهش میزان چربی بد خون (LDL) و حساسیت آن به مس به ترتیب ۹۰% و٪ ۵۹ کاهش یابد. همچین ظرفیت کل آنتی اکسیدانی پلاسما ۱۳۰% افزایش و فشار خون سیستولی ۲۱% کاهش یافت.

مصرف ۵۰ میلی لیتر آب انار توسط افراد مبتلا به فشار خون بالا به مدت دو هفته منجر به کاهش معنی داری در فشارخون سیستولی شد. مصرف آب انار به مدت هشت هفته توسط افراد مبتلا به دیابت نوع دو که فشار خون طبیعی نداشتند، تغییر معنی داری در فشار خون ایجاد نکرد، ولی مصرف یک سال آب انار سبب کاهش در ضخامت جدار سرخرگ، کاهش اکسیداسیون، افزایش ضداکسیدان‌ها و کاهش در فشار سیستولیک می‌شود. هرچندکه مصرف سه سال آب انار با همین دوز براین فاکتور‌ها تاثیر نداشت، اما پراکسیداسیون چربی سرم ۱۶%کاهش یافت. انار قادر به تنظیم کلسترول و فشار خون بوده و انواع ترش آن بدلیل میزان پایین قند و اسید بیشتر برای افراد دیابتی ممکن است مفید باشد.

نتیجه گیری:
نتایج حاصل از این مطالعات نشان می‌دهد که مصرف عصاره انار موجب کاهش قابل توجهی در فشار خون می‌شود و همچنین در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو ممکن است برای پیش گیری از فشار خون بالا در این بیماران توصیه شود.

مطالعاتی که به بررسی اثرات مفید آب میوه‌های غنی از آنتوسیانین در افراد مبتلا به بیماری عروق کورنر پرداخته اند، مشخص کرد که اگر چه این ترکیب‌ها بر ضربان نبض موثر هستند و موجب کاهش سختی شریان می‌شود، اما بر عملکرد عروق بی اثر هستند.

بر خلاف تصور عامه انار خون ساز نیست و به رفع کم خونی کمک نمی‌کند. چراکه آهن آن گیاهی است در مقایسه با آهن گوشت، و قدرت جذب پایینی دارد؛ بنابراین نمی‌تواند به افزایش فعالیت مغز استخوان منجر شود. این تصوری غیر علمی و غلط است و باید تصریح کرد که انار کاهنده فشار خون است، اما خون ساز نیست.

مصرف مواد غذایی حاوی فلاونوئید که انار نیز جزئی از آن است باعث کاهش فشار خون در افراد مبتلا به فشار خون بالا می‌شود. مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که آب انار بیش از آن که بر قند خون تاثیر داشته باشد موجب کاهش چربی خون، کاهش فشار خون و افزایش اثرات آنتی اکسیدانی می‌شود.


با توجه به نتایج بدست آمده می‌توان آن را به عنوان عامل پیش گیری کننده‌ی بیماری قلبی و عروقی در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو توصیه نمود و با توجه به کاهش فشار خون سیستولی و دیاستولی در این بیماران می‌توان آب انار را برای پیشگیری از فشار خون بالا پیشنهاد کرد و، اما تعیین مکانیسم دقیق اثر آب انار بر کاهش فشار خون و حداقل میزان مورد نیاز آن مستلزم مطالعات بیشتری است.

نویسندگان:
دکتر مصطفی نوروزی/متخصص تغذیه و رژیم درمانی-دانشیار دانشگاه علوم پزشکی قزوین

دکتر رزا زاوشی/متخصص تغذیه و رژیم درمانی- دانشیار دانشگاه علوم پزشکی قزوین

زینب صادقیان/ کارشناس صنایع غذایی

سلامت نیوز: آیا آب انار واقعا خون ساز است؟

منبع: سلامت نیوز