روایت رسمی از سقوط "آسمان"

گزارش مقدماتی سانحه هوایی تهران - یاسوج هواپیمایی آسمان منتشر شد. در این گزارش با اشاره به تمهیدات صورت‌گرفته برای بهبود وضعیت فرودگاه یاسوج، به جزئیات اقدامات انجام‌شده پس از سقوط هواپیما پرداخته شده است. در ادامه این گزارش با اشاره به اطلاعات هواشناسی منطقه آمده است که تاکنون پدیده هواشناسی خاصی برای ممانعت از پرواز از فرودگاه مهرآباد شناخته نشده و بررسی‌های تکمیلی منوط به دریافت مکالمات هواپیما است. زمان سقوط هواپیما هم یک ساعت و ۲۵ دقیقه پس از پرواز اعلام شده است.

سازمان هواپیمایی کشوری گزارش مقدماتی سانحه هوایی تهران-یاسوج را منتشر کرد. در بخشی از این گزارش آمده است: پرواز شماره ۳۷۰۴ هواپیمایی آسمان در تاریخ ۲۹/ ۱۱/ ۹۶ با تعداد ۶ نفر خدمه پروازی (خلبان، کمک خلبان، ۲ نفر مهماندار و ۲ نفر نیروی امنیت پرواز) و ۶۰ نفر مسافر (۵۹ نفر بزرگسال و یک کودک) برابر برنامه پروازی از فرودگاه مهرآباد تهران در ساعت ۰۸: ۰۵ به پرواز درآمد و پس از گذشت حدود یک ساعت و ۲۵ دقیقه از آغاز پرواز، مکالمه بین خلبان هواپیما و برج مراقبت فرودگاه یاسوج قطع و هواپیما در حوالی ۹ مایلی شمال فرودگاه یاسوج دچار سانحه شد.

براساس نقشه‌های عملیاتی کمترین ارتفاع مجاز در مسیر پروازی W۱۴۴ که هواپیما در آن مسیر قرار داشته است ۱۷ هزار پا بوده است. چنانچه هواپیما دچار وضعیت اضطراری شود ارتفاع ۱۵۵۰۰ پا به‌عنوان حداقل ارتفاع مجازی است که هواپیما می‌توانسته در شمال فرودگاه کاهش ارتفاع داشته باشد. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت راه و شهرسازی در ادامه این گزارش آمده است: طی سه سال اخیر در فرودگاه یاسوج سرمایه‌گذاری زیادی صورت گرفته و علاوه‌بر تطویل باند پروازی و جمع‌آوری موانع متعدد در اطراف آن، دارای دستگاه کمک ناوبری NDB عملیاتی بوده و دستگاه کمک ناوبری DVOR/ DME نیز در فرودگاه نصب شده و اقدامات لازم برای بهره‌برداری از آن برابر با مقررات ایکائو انجام شده است.

مطابق دستورالعمل‌های شرایط اضطراری، همزمان با اطلاع‌رسانی به کلیه مراجع و مبادی ذی‌ربط، کمیته تجسس و نجات در مرکز کنترل فضای کشور و مرکز مدیریت بحران در سازمان هواپیمایی کشوری، ستاد مدیریت بحران در استان‌های تهران- فارس- اصفهان و کهگیلویه و بویراحمد تشکیل و تیم هماهنگی تجسس و نجات به منطقه عازم شد. هم‌زمان، هماهنگی‌های لازم به‌منظور اعزام ارگان‌های کشوری و لشکری مورد لزوم به منطقه، اعزام هواپیمای شناسایی، بالگرد و پهپاد به‌منظور تصویربرداری و جست‌وجوی نقطه‌ای منطقه عملیاتی سانحه و تشکیل تیم تخصصی ویژه به‌منظور بررسی و پایش اطلاعات ماهواره‌ای و تصاویر منطقه از دیگر اقدامات در این مرحله بود.

گام مهم بعدی، تعیین نقاط احتمالی سقوط هواپیما بود که با تشکیل جلسه RCC و مدیریت بحران هوایی و مصاحبه با شاهدان عینی، افراد محلی آشنا به ارتفاعات منطقه و نیرو‌های انتظامی محل و تکنیک‌های فنی و تخصصی، سه موقعیت تقریبی محل برخورد هواپیما در ساعت ۰۵:۳۰ دقیقه بامداد دوشنبه مشخص و اعلام شد. بالگرد‌های موجود در محل براساس موقعیت‌های سه‌گانه پیش‌بینی شده به جست‌وجو در محل پرداختند.

نقطه نهایی در ساعت ۱۹: ۰۰ روز دوشنبه با استفاده از تصاویر دریافت شده از پهپادها، گراف‌های مخابراتی ایرانسل و استماع رویه‌های پروازی خلبان و تقلیل سه موقعیت به یک موقعیت، تعیین (پلات) شد و نقشه‌های مربوط به موقعیت نهایی چاپ و خلبانان وسایل پرنده درخصوص نقطه نهایی تخمین زده شده توجیه شدند. دو فروند هواپیمای نیروی هوایی با قابلیت مانور در ارتفاع پایین و تصویربرداری به پرواز درآمدند و در نهایت حدود ساعت ۱۰ صبح محل سقوط هواپیما شناسایی و تایید شده و عملیات هلی‌برن نیرو‌های تخصصی امداد و نجات و تکاوران ارتش در ساعت ۱۴: ۰۰ روز سه‌شنبه پس از توجیه آن‌ها درخصوص نحوه جمع‌آوری اجساد و در اختیار قرار دادن تصاویر جعبه سیاه توسط کارشناسان سازمان هواپیمایی کشور به محل سانحه آغاز شد.

هم‌اکنون کارشناسان کارخانه سازنده هواپیما و کمیته بررسی سوانح فرانسه (BEA) نیز در ایران حضور داشته و به گروه بررسی سانحه ملحق شده‌اند. شرکت هواپیمایی آسمان که متعلق به صندوق بازنشستگی کشوری است، وسیله پرنده، مراکز تعمیراتی شرکت و خلبانان و عوامل فنی در زمان وقوع سانحه دارای گواهینامه‌های لازم از سازمان هواپیمایی کشوری بوده‌اند.

همچنین، مطابق بررسی‌های اولیه، آغاز پرواز از فرودگاه مهرآباد با توجه به وضعیت هوای گزارش شده مجاز بوده و ارزیابی وضعیت جوی نقطه‌ای در محل سانحه منوط به بررسی دستگاه‌های ضبط اطلاعات و مکالمات پرواز است. آخرین مکالمه خلبان هواپیما، روی فرکانس رادیویی در ساعت ۰۹:۳۰ دقیقه به ثبت رسیده و پس از آن تماس، پرواز ۳۷۰۴ پاسخی به مکالمات کنترلر فرودگاه یاسوج نداده است و این شروع مرحله اعلام وضعیت عدم‌قطعیت درخصوص سلامتی پرواز است و از طریق کنترلر فرودگاه یاسوج چارت اطلاع‌رسانی وضعیت عدم‌قطعیت فعال می‌شود.

اقدامات تجسس و نجات
این گزارش در بخش مربوط به اقدامات تجسس و نجات می‌افزاید: در اجرای دستورالعمل و مقررات سوانح هوایی، پس از عدم امکان برقراری تماس با پرواز شماره ۳۷۰۴، بلافاصله کمیته تجسس و نجات در مرکز کنترل فضای کشور تشکیل و اطلاع‌رسانی‌های لازم به مسوولان ذی‌ربط انجام شد.

دفتر بررسی سوانح و حوادث سازمان هواپیمایی کشوری به‌عنوان واحد معین، به کمیته بحران وزارت راه و شهرسازی و کمیته شریان‌های حیاتی و بحران کشور، اطلاع‌رسانی لازم را انجام داد. به‌طور همزمان مدیریت بحران در استان‌های تهران- فارس- اصفهان و کهگیلویه و بویراحمد تشکیل شد.

مطابق با شرح وظایف و رویه و مقررات سازمان هواپیمایی کشوری و منطبق با موضوع پیوست ۱۲ کنوانسیون شیکاگو، به محض دریافت خبر مفقود شدن پرواز شماره ۳۷۰۴ شرکت هواپیمایی آسمان اقدامات لازم به‌منظور تشکیل «کمیته جست‌وجو و نجات» و آغاز عملیات «مرکز مدیریت بحران» در سازمان هواپیمایی کشوری انجام شد. در ابتدا با دو فروند بالگرد اعزامی از استان‌های فارس و لرستان عملیات جست‌وجو آغاز شد؛ لیکن به‌دلیل پوشش پایین ابر و پدیده‌های جوی منطقه، شناسایی محل سقوط هواپیما میسر نشد و بالگرد‌های اعزامی به فرودگاه یاسوج بازگشتند.

همزمان هماهنگی‌های لازم به‌منظور اعزام ارگان‌های کشوری و لشگری مورد لزوم به منطقه انجام گرفت و از کلیه ظرفیت‌های کشور برای کشف محل سقوط استفاده گردید. با اعلام خلبان یکی از پرواز‌های عبوری مبنی بر دریافت سیگنال (Emergency Locator Transmitter (ELT در موقعیت جنوب شرق یاسوج، مرکز کنترل فضای کشور ضمن هماهنگی با سایر پرواز‌های عبوری آن منطقه، موضوع مورد پایش قرار گرفت، ولی این اقدام موفقیت‌آمیز نبود.

از طرفی درخواست‌هایی به ماهواره COSPAS SARSAT فرانسه، ارائه‌دهنده سرویس «مکان‌یاب ماهواره‌ای دریافت سیگنال‌های ELT» انجام پذیرفت، اما به‌رغم پیگیری‌ها پاسخی دریافت نشد. با هماهنگی وزارت امور خارجه، از وزارت حوادث غیرمترقبه فدراسیون روسیه درخواست اطلاعات محل احتمالی سقوط مبتنی‌بر اطلاعات ماهواره‌ای شد، اما اطلاعات ارسالی کمکی به یافتن دقیق محل سانحه نکرد.

محل سقوط هواپیما
این گزارش می‌افزاید: خلبان حجت‌الله فولاد، ۶۲ ساله با سابقه پروازی ۱۷ هزار و ۴۰۰ ساعت پرواز و بیش از ۱۵ هزار ساعت پرواز با هواپیمای ATR است. ایشان معلم خلبان شرکت آسمان و سازمان بودند. ضمنا ایشان در سه ماه گذشته با این هواپیما دو پرواز به فرودگاه یاسوج داشتند.

کمک خلبان کاوه خلیلی، ۳۶ ساله با سابقه پروازی حدود ۱۸۴۶ ساعت پرواز و ۹۶ ساعت پرواز با هواپیمای ATR است. اطلاعات تکمیلی و نحوه پرواز، آموزش هردو خلبان منوط به ادامه بررسی روی پرونده‌های آموزشی و سوابق مانیتورینگ اطلاعات پرواز قبل ایشان (FDM) است.

در ادامه این گزارش آمده است: بنا بر گزارش‌های رسیده در ساعت ۱۰:۳۰ مورخ ۱/ ۱۲/ ۹۶ مشخص شد، لاشه هواپیمای مذکور در مسیر تهران ـ. یاسوج در حدود فاصله ۹ ناتیکال مایلی فرودگاه یاسوج نزدیک روستای «نُقل» (نوقول) و دامنه کوه «حجال» منطقه «پادنا» (ارتفاع ۴ هزار متری از سطح آب‌های آزاد) قرار دارد؛ برای انتقال جان‌باختگان، قطعات هواپیما و دستگاه ثبت و ضبط مکالمات رادیویی و داده‌های پروازی عملیات منسجم و همه‌جانبه‌ای آغاز شده است. این گزارش می‌افزاید: در طول پرواز خلبان اعلام وضعیت اضطراری یا شرایط غیر‌عادی از جمله مواجهه با توربولانس را نکرده است.

خلبان هیچ گزارشی از قرار گرفتن در شرایط اضطراری (مانند MAY DAY و (PAN PAN و اجرای دستورالعمل‌های خاص را اعلام نکرده است. این ارزیابی براساس مکالمات واحد کنترل ترافیک هوایی (مرکز کنترل و برج فرودگاه یاسوج) است و قدرمسلم مراحل تکمیلی آن با پیدا شدن دستگاه ضبط اطلاعات پرواز و صدای کابین (جعبه‌های سیاه) تکمیل خواهد شد. در ادامه این گزارش در بخش مربوط به اطلاعات فرودگاه آمده است: فضای فرودگاه یاسوج در دسته‌بندی فرودگاه‌های G.

بوده و سرویس ارائه شده مطابق با مفاد انکس ۱۱ کنوانسیون شیکاگو از نوع Flight Information Service است. براساس اطلاعات نشریه هوانوردی ایران (AIP) این فرودگاه دارای طرح تقرب NDB Circling است. در بخش دیگری از این گزارش درخصوص اطلاعات هواشناسی منطقه آمده است: بنابر گزارش هواشناسی فرودگاه یاسوج در زمان حادثه میزان باد در فرودگاه آرام و دید فرودگاه بیش از ۱۰ کیلومتر بوده است؛ به‌طور پراکنده ابر در حد فاصل ۳۵۰۰ تا ۴۰۰۰ پایی از نوع CB و در ۹۰۰۰ پایی ابر پیوسته وجود داشته و در ارتفاع پایین به‌تدریج به وسعت پوشش ابر‌ها افزوده شده و دمای محیط نیز در بازه زمانی مزبور بین صفر تا منفی ۲ درجه بوده و فشار ایستگاهی نیز ۱۰۲۱ گزارش شده است. همچنین، مطابق بررسی‌های اولیه، آغاز پرواز از فرودگاه مهرآباد با توجه به وضعیت هوای گزارش شده مجاز بوده و ارزیابی وضعیت جوی نقطه‌ای در محل سانحه منوط به بررسی دستگاه‌های ضبط اطلاعات و مکالمات پرواز است.