پازل «سود» در بازار بدهی

حدود سه هفته پیش یعنی درست همان زمانی که بانک مرکزی برای مدیریت نوسان بازار ارز، انتشار گواهی سپرده ریالی با نرخ سود ۲۰ درصدی را در دستور کار بانک‌ها قرار داد، شاهد کاهش قیمت‌ اوراق در بازار بدهی بودیم. با توجه به رابطه معکوس قیمت و سود اوراق، نرخ بازدهی این بازار نیز با افزایش محسوسی همراه شد.

به این ترتیب میانگین نرخ سود اوراق اسناد خزانه موجود در این بازار، از ۸/ ۱۷ درصد در روز ۲۵ بهمن‌ماه به یک‌باره با افزایش ۷/ ۲ واحد درصدی مواجه شد و به ۵/ ۲۰ درصد در روز انتشار اوراق گواهی سپرده ۲۰ درصدی رسید. روند صعودی نرخ سود این اوراق پس از آن نیز تداوم یافت و طی چند روز گذشته از نرخ سود سپرده‌های بانکی سبقت گرفت. روز گذشته نیز میانگین نرخ سود موثر ۱۶ سررسید موجود اسناد خزانه اسلامی با تبعیت از رفتار روزهای گذشته خود افزایش یافت و به ۷/ ۲۱ درصد رسید.

اما همان‌طور که به دفعات در گزارش‌های «دنیای‌اقتصاد» مورد تاکید قرار گرفته است، جذابیت اوراق اسناد خزانه اسلامی با توجه به نقدشوندگی بالا، می‌تواند سود این اوراق را پایین‌تر از سود سپرده بانکی نگه دارد. به عبارت دقیق‌تر، در سپرده‌های بانکی اگر سرمایه‌گذار بخواهد زودتر از موعد (یک سال) سرمایه خود را خارج کند، نرخ سود دریافتی کاهش می‌یابد.

این در حالی است که در بازار اوراق بدهی نرخ سود با زودتر نقد کردن سرمایه لزوما کاهش نمی‌یابد و همین مساله نقدشوندگی چنین سرمایه‌گذاری را افزایش می‌دهد. درخصوص عدم تحقق این موضوع در شرایط کنونی می‌توان دلایلی برشمرد.

عدم شناخت نسبت به اوراق بدهی: نرخ‌های بالا در میان اوراق بدهی موجود در بازار سرمایه نشان می‌دهد بسیاری از افراد جامعه، شناخت کافی از این ابزار نداشته و صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز کمتر توانسته‌اند از این طریق، منابع خرد را جذب بازار کنند.نبود چشم‌انداز کاهش سود سپرده بانکی: بالا ماندن نرخ سود در بازار بدهی با وجود پایان مهلت دو هفته‌ای بانک‌ها برای عرضه اوراق گواهی سپرده ۲۰ درصدی نشان می‌دهد که همچنان چشم‌انداز مثبتی نسبت به کاهش نرخ سود در نظام بانکی وجود ندارد.

نیاز به نقدینگی پایان سال بازیگران بازار بدهی: فشار فروشی که با توجه به افزایش نیاز به نقدینگی در میان فعالان بازار سهام دیده می‌شود، این روزها در بازار بدهی نیز شاهدیم. عمده بازیگران بازار بدهی را شرکت‌های بزرگی شامل می‌شوند که در روزهای پایانی سال، نیاز به نقدینگی جدی داشته و این موضوع سبب تشدید فشار فروش در میان اوراق بدهی نیز شده است. امری که به موجب آن نرخ سود اوراق مذکور را در سطوح بالایی نگه داشته است.

مروری بر معاملات دیروز اوراق بدهی
روز گذشته بازار اوراق با درآمد ثابت فرابورس شاهد دادوستد حدود ۸ میلیون و ۶۴۰ هزار ورقه به ارزش ۸۴۷ میلیارد تومان در یک هزار و ۳۳ نوبت معاملاتی بود. عمده حجم و ارزش معاملات این روز بازار بدهی مربوط به معاملات اوراق منفعت دولت در نماد «افاد۱» به ارزش ۶۶۵ میلیارد تومان بود.

همچنین روز گذشته افزون بر یک میلیون و ۱۲۰ هزار ورقه اسناد خزانه اسلامی در ۷۰۷ نوبت معاملاتی به ارزش ۹۶ میلیارد تومان در محدوده قیمتی ۶۹ تا ۹۲ هزار تومان دادوستد شدند. در این روز در تمامی سررسیدهای اسناد خزانه اسلامی به‌جز «اخزا۶۱۵» شاهد کاهش قیمت بودیم. به این ترتیب نرخ سود موثر و معادل بانکی این بازار به ترتیب با افزایش ۴/ ۰ واحد درصدی نسبت به روز چهارشنبه، در سطح ۷/ ۲۱ و ۸/ ۱۹ درصد قرار گرفت.