سرزمینی که هیچ کشوری آن را نمی خواهد!

بین مرزهای مصر و سودان قطعه ی زمین کوچکی قرار گرفته که در نوع خود بسیار خاص است. این محل یکی از آخرین قطعه ها روی کره ی زمین است که هنوز کسی ادعای آن را نکرده است. البته نکته ی جالب اینجاست که هیچ کشوری آن را نمی خواهد و پیدا کردن دلیل این موضوع نیز بسیار ساده است.

این قطعه زمین ذوزنقه ای شکل به مساحت 2000 کیلومتر مربع، «بیر تاویل» Bir Tawil نامیده شده و در یکی از دور افتاده ترین مناطق شمال آفریقا قرار دارد. این منطقه بیشتر از ماسه و سنگ تشکیل شده و هیچ جاده، ساکن دائمی با منابع طبیعی ندارد. ادعای مالکیت این منطقه به اقتصاد هیچ کدام از این دو کشور کمک نمی کند. اما این تنها نیمی از داستان است.

نزدیک بیر تاویل، یک قطعه زمین مثلثی شکل بزرگتر به نام Hala'ib نیز وجود دارد که سنگی و ماسه ای است اما با دریای سرخ هم مرز است و به همین دلیل ارزشمندتر می باشد. در حال حاضر هر دو کشور مصر و سودان خواهان Hala'ib هستند اما مرزبندی این کشورها به شکلی است که هر کدام از آنها تنها می توانند یکی از این دو زمین را داشته باشند و امکان تملک هر دوی آنها برای یک کشور وجود ندارد! بنابراین هر کس ادعای تملک «بیر تاویل» را داشته باشد باید از قطعه ی بزرگتر و پرمنفعت تر چشم پوشی کند.

این وضعیت عجیب در سال 1899 کلید خورد وقتی که بریتانیا (که قدرت و اختیار این منطقه را در دست داشت)، با مصر توافق نامه ای امضا کرد که به موجب آن مصر با سودان یکی شده و حکومت مشترکی به نام Anglo-Egyption Sudan را تشکیل دادند.

در واقعیت، از آنجائیکه مصر تنها یک تحت الحمایه بریتانیا بود، انگلیسی ها روی سودان کنترل کامل داشتند. به هر صورت، توافق شد که مرزبندی بین سودان و مصر دقیقا از روی عرض جغرافیایی 22 درجه صورت گیرد. اما سه سال بعد، انگلیسی ها متوجه شدند که این مرزبندی نمی تواند به شکل درستی نشاندهنده ی استفاده ی حقیقی از زمین ها توسط قبیله های بومی این منطقه باشد. به همین دلیل آنها مرزبندی جدیدی در نظر گرفتند.

انگلیسی ها اینگونه تصمیم گرفتند: کوهستان کوچکی که در قسمت جنوبی عرض جغرافیایی 22 درجه قرار گرفته به دلیل حضور قبایل عشایری آبابدا باید متعلق به مصر باشد، اقوامی که در واقعیت ارتباط بیشتری با مصر داشتند. اینجا همان «بیر تاویل» است.

در همین حال، کنترل یک زمین مثلثی بزرگتر به نام Hala'ib که در شمال عرض جغرافیایی 22 درجه قرار گرفته بود، به سودانی ها داده شد چرا که این منطقه محل سکونت مردمانی به نام Beja بود که از لحاظ فرهنگی به سودان نزدیک تر بودند.

مشکلی درباره ی این مرزبندی ها وجود نداشت تا اینکه سودان در سال 1956 استقلال خود را بدست آورد. دولت جدید سودان مرزهای ملی خود را همانطور که در دومین بیانیه اعلام شده بود، به رسمیت شناخت؛ طبق این مفاد مثلث Hala'ib به سودان تعلق می گرفت.

از طرف دیگر مصر به دفاع از حقوق خود پرداخته و اعلام کرد که این بیانیه موقت بوده و حق حاکمیت در معاهده ی سال 1899 مشخص شده بود که طبق آن مرز دو کشور روی عرض جغرافیایی 22 درجه قرار داشت. طبق این ادعا مثلث Hala'ib به مصر تعلق داشت.

کشمکش های مرزی امری رایج هستند، اما آنچه این موضوع را خاص می کند درگیری برای کسب مالکیت Hala'ib نیست، بلکه تاثیری است که این کشمکش ها روی قطعه ی کوچک زمین واقع شده در جنوب عرض جغرافیایی 22 درجه داشته، یعنی همان بیر تاویل.

هیچ کدام از دو کشور مصر یا سودان خواهان سلطه بر بیر تاویل نیستند و متمایلند تا مالکیت خود را روی مثلث Hala'ib به اثبات رسانند. در نقشه های مصری، بیر تاویل متعلق به خاک سودان دانسته شده و در نقشه های سودان، برعکس! در عمل، بیر تاویل متعلق به هیچ کدام از این دو کشور نیست.