سال خاکستری گردشگری ایران

شورای جهانی سفر و گردشگری در گزارش تازه خود تاثیر گردشگری بر اقتصاد ۱۸۵ کشور و نیز ۲۵ منطقه جفرافیایی و اقتصادی در جهان را بررسی کرده است.

این شورا در این گزارش با توجه به آمار سال ۲۰۱۷ اعلام کرده است مجموع مشارکت مستقیم و غیرمستقیم گردشگری در تولید ناخالص داخلی جهانی بیش از ۸۳۰۰ میلیارد دلار بوده و به این ترتیب ۴/ ۱۰ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را به خود اختصاص داده است.

مشارکت گردشگری در تولید ناخالص داخلی جهانی در این مدت ۶/ ۴ درصد افزایش یافت. در سال ۲۰۱۷ قریب به ۳۱۳ میلیون فرصت شغلی در جهان به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در ارتباط با گردشگری بوده‌اند؛ یعنی از هر ۱۰ فرصت شغلی در سراسر جهان، لااقل یکی از آن‌ها به نوعی با گردشگری در ارتباط است که در مجموع ۹/ ۹ درصد از کل فرصت‌های شغلی جهان را در بر می‌گیرد.

در ۱۰ سال اخیر یک‌پنجم فرصت‌های شغلی که در تمام دنیا ایجاد شده در حوزه گردشگری و سفر بوده است. در کنار این‌ها مقایسه آمار‌ها و پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد حوزه سفر و گردشگری ایران سال چندان موفقی را پشت سر نگذاشته است و در بخش‌هایی نظیر سرمایه‌گذاری و اشتغال نسبت به سال‌های گذشته وضعیت نامناسب‌تری دارد.

شورای جهانی سفر و گردشگری پیش‌بینی کرده در سال ۲۰۱۸ بالغ بر ۵ میلیون و ۸۴۳ هزار گردشگر خارجی به ایران وارد شوند. در سال ۲۰۱۷ نیز پیش‌بینی شده بود ۵ میلیون و ۵۳۱ هزار گردشگر در ایران حضور یابند.

براساس این گزارش شمار گردشگران خارجی که به ایران می‌آیند تا سال ۲۰۲۸ با رشد متوسط سالانه ۴/ ۳ درصد به ۱۰ میلیون و ۴۲۵ هزار نفر خواهد رسید. صادرات گردشگری ناشی از ورود این گردشگران در مجموع ۲۲۷ هزار و ۸۶۰ میلیارد ریال خواهد بود. این درحالی است که مسوولان گردشگری ایران همچنان بر جذب ۲۰ میلیون گردشگر در سال ۲۰۲۰ تاکید دارند.

مشارکت در تولید ناخالص داخلی
در سال ۲۰۱۷ مشارکت مستقیم بخش سفر و گردشگری در تولید ناخالص داخلی ایران بالغ بر ۳۹۲ هزار میلیارد ریال معادل ۸/ ۱۱ میلیارد دلار بوده و در مجموع ۸/ ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی ایران را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که در سال گذشته بخش گردشگری ایران با مشارکت ۳۶۸ هزار میلیارد ریالی (۹/ ۱۱ میلیارد دلاری) ۹/ ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌داد. بدین ترتیب با وجود رشد ریالی سهم بخش سفر و گردشگری، مشارکت این حوزه در تولید ناخالص داخلی در مقایسه با سال گذشته اندکی کاهش یافته است.

شورای جهانی سفر و گردشگری پیش‌بینی می‌کند مشارکت مستقیم گردشگری و سفر در ایران در سال ۲۰۱۸ افزایش ۴/ ۷ درصدی را داشته باشد و در فاصله سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۸ نیز به‌طور میانگین سالانه ۵/ ۲ درصد رشد کند و در سال ۲۰۲۸ بخش سفر و گردشگری با مشارکت ۲/ ۱۶ میلیارد دلاری ۷/ ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی ایران را به خود اختصاص دهد. سهم کل صنعت گردشگری در GDP ایران در سال ۲۰۱۷ حدود ۷/ ۳۰ میلیارد دلار برابر با ۱۰۱۸ هزار میلیارد ریال بوده است؛ این در حالی است که سال گذشته شورای سفر و گردشگری پیش‌بینی کرده بود این رقم در سال ۲۰۱۷ به ۱۰۳۷ میلیارد ریال برسد.

مشارکت در اشتغال
در سال ۲۰۱۷ بیش از ۵۵۲ هزار و ۵۰۰ فرصت شغلی یعنی ۱/ ۲ درصد از کل مشاغل در ایران به‌طور مستقیم مبتنی بر گردشگری و سفر بوده‌اند. تعداد فرصت‌های شغلی در حوزه سفر و گردشگری نسبت به سال گذشته کاهشی ۷ هزارتایی را تجربه کرده است؛ در گزارش سال قبل تعداد فرصت‌های شغلی ۵۵۹ و ۵۰۰ مورد ذکر شده بود.

پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۱۸ این عدد ۵/ ۵ درصد رشد کند و تا سال ۲۰۲۸ نیز با رشد متوسط سالانه ۳/ ۱ درصد تعداد فرصت‌های شغلی که به‌طور مستقیم مبتنی بر گردشگری و سفر هستند به ۶۶۳ هزار مورد برسد که در آن زمان هم ۱/ ۲ درصد از کل فرصت‌های شغلی را در بر خواهد گرفت.

بر اساس گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری، مجموع سهم مشارکت مستقیم و غیرمستقیم حوزه گردشگری در بازار اشتغال ایران یک میلیون و ۵۷۷ هزار و ۵۰۰ فرصت شغلی را در بر می‌گیرد که ۱/ ۶ درصد از کل مشاغل را شامل می‌شود.

تعداد این فرصت‌های شغلی مرتبط با گردشگری نیز در مقایسه با سال گذشته ۴۷ هزار مورد کاهش یافته است. این در حالی است که طبق پیش‌بینی مندرج در گزارش سال گذشته، بنا بود این عدد با رشد ۳/ ۴ درصدی به یک میلیون و ۶۹۵ هزار فرصت شغلی برسد. در گزارش امسال نیز پیش‌بینی شده است مشارکت مستقیم و غیرمستقیم حوزه سفر و گردشگری در بخش اشتغال ۹/ ۴ درصد رشد کند و به یک میلیون و ۶۴۵ هزار و ۵۰۰ مورد برسد.

طبق این پیش‌بینی تا سال ۲۰۲۸ با متوسط رشد سالانه ۵/ ۱ درصد، شمار فرصت‌های شغلی که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم با حوزه سفر و گردشگری مرتبط هستند به یک میلیون و ۹۱۴ هزار مورد خواهد رسید که ۱/ ۶ درصد از کل فرصت‌های شغلی کشور را تشکیل خواهد داد.

با این‌همه، این ارقام در مقایسه با سهم ۹/ ۹ درصدی حوزه سفر و گردشگری از فرصت‌های شغلی در جهان، نشان می‌دهد کشور ما ظرفیت اشتغالزایی این حوزه را بارور نساخته است.

مشارکت در صادرات
براساس گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری، صادرات توریسم و یا مبالغی که از سوی گردشگران خارجی هزینه شده است، در سال ۲۰۱۷ در مجموع ۱۵۰ هزار و ۸۵۹ میلیارد ریال برابر با ۶/ ۴ میلیارد دلار بوده که ۹/ ۳ درصد از کل صادرات کشور را تشکیل می‌دهد.

گرچه این رقم نسبت به هزینه‌کرد ۱۳۰ هزار و ۵۲۵ میلیارد ریالی سال گذشته افزایش قابل‌توجهی یافته و حتی از پیش‌بینی رشد ۶/ ۱۱ درصدی هم فراتر رفته است، اما آژانس جهانی سفر و گردشگری پیش‌بینی می‌کند آهنگ این رشد در سال آینده کندتر خواهد شد و شاهد رشد ۱/ ۸ درصدی هزینه‌کرد گردشگران در ایران خواهیم بود.

طبق همین پیش‌بینی‌ها، در فاصله سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۸ نیز این مبلغ به‌طور متوسط سالانه ۴/ ۳ درصد رشد خواهد کرد و به ۲۲۷ هزار و ۸۶۰ میلیارد ریال برابر با ۹/ ۶ میلیارد دلار خواهد رسید. به این ترتیب حوزه سفر و گردشگری ۳ درصد از کل صادرات کشور را تشکیل خواهد داد.

مشارکت در سرمایه‌گذاری
از سوی دیگر در سال ۲۰۱۷ مجموع سرمایه‌گذاری در حوزه سفر و گردشگری ۹۳ هزار و ۴۷۳ میلیارد ریال معادل ۸/ ۲ میلیارد دلار بوده و ۳/ ۳ درصد از کل سرمایه‌گذاری‌ها را دربرگرفته است. این در حالی است که در سال ۲۰۱۶ بیش از ۱۰۷ هزار و ۳۱۵ میلیارد ریال یعنی در حدود ۵/ ۳ میلیارد دلار در حوزه سفر و گردشگری سرمایه‌گذاری شده و شورای جهانی سفر و گردشگری نیز پیش‌بینی کرده بود این سرمایه‌گذاری‌ها در سال ۲۰۱۷ قریب به ۷/ ۱۱ درصد افزایش یابد.

در گزارش جدید این شورا نیز پیش‌بینی شده است سرمایه‌گذاری در حوزه سفر و گردشگری در سال‌جاری شاهد رشد ۶ درصدی خواهد بود و طی ۱۰ سال آینده نیز به‌طور متوسط سالانه ۸/ ۵ درصد افزایش خواهد یافت تا در سال ۲۰۲۸ به مبلغ ۱۷۴ هزار و ۳۵ میلیارد ریال یعنی ۳/ ۵ میلیارد دلار برسد و ۲/ ۴ درصد از کل سرمایه‌گذاری‌ها را شامل شود.
مولفه‌های سفر در ایران.

اما در سال ۲۰۱۷ بر اساس گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری ۵/ ۹۲ درصد از سهم مستقیم گردشگری در تولید ناخالص داخلی از محل هزینه سفر‌های تفریحی داخلی و محلی و به مبلغ ۶۴۱ هزار و ۹۳۱ میلیارد ریال تامین شده و ۵/ ۷ درصد آن نیز از محل هزینه سفر‌های کاری به مبلغ ۵۱ هزار و ۸۲۵ میلیارد ریال بوده است.

در مقایسه با آمار سال گذشته سهم سفر‌های کاری ۲/ ۰ درصد کاهش یافته و هزینه سفر‌های کاری نیز کمتر از پیش‌بینی‌های صورت‌گرفته افزایش داشته است. شورای جهانی سفر و گردشگری امسال هم پیش‌بینی کرده که هزینه سفر‌های تفریحی آهنگ رشد ۳/ ۷ درصدی خود را حفظ کند و به ۶۸۸ هزار و ۴۹۸ میلیارد ریال برسد.

تا سال ۲۰۲۸ نیز این مبلغ با رشد متوسط سالانه ۲/ ۲ درصد در نهایت به ۸۵۳ هزار و ۵۳۶ میلیارد ریال خواهد رسید. براساس همین آمارها، ۳/ ۷۸ درصد از سهم گردشگری در تولید ناخالص داخلی از هزینه سفر‌های داخلی تامین شده و ۷/ ۲۱ درصد از آن از محل هزینه‌کرد گردشگران خارجی به‌دست آمده است.

شورای جهانی سفر و گردشگری پیش‌بینی می‌کند در سال جاری هزینه سفر‌های داخلی با رشد ۲/ ۷ درصدی به رقم ۵۹۱ هزار و ۹۶۲ میلیارد ریال برسد و تا سال ۲۰۲۸ نیز به‌طور متوسط سالانه ۳/ ۲ درصد رشد کند و در پایان این دوره ۱۰ ساله به مبلغ ۷۲۹ هزار و ۵۱۳ میلیارد ریال برسد. انتظار می‌رود هزینه سفر‌های خارجی (صادرات گردشگری) ایران نیز با رشد ۱/ ۸ درصدی به ۱۶۳ هزار و ۶۴ میلیارد دلار برسد.

بر اساس این پیش‌بینی، آهنگ رشد هزینه‌کرد گردشگران خارجی در سال‌جاری کندتر خواهد شد؛ چراکه این شورا سال گذشته پیش‌بینی کرده بود گردشگران خارجی ۶/ ۱۱ درصد رشد خواهد کرد. براساس گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری ۵/ ۳۸ درصد از مشارکت حوزه سفر و گردشگری در تولید ناخالص داخلی ایران به‌طور مستقیم، ۱/ ۴۰ درصد از آن به‌طور غیر مستقیم و ۴/ ۲۱ درصد از آن به صورت القایی صورت گرفته است.

تاثیر غیرمستقیم حوزه سفر و گردشگری از نقش‌آفرینی زنجیره‌های تامین (۸/ ۲۶ درصد)، سرمایه‌گذاری (۶/ ۸ درصد) و مخارج جمعی دولتی به‌منظور توسعه گردشگری (۸/ ۴ درصد) ناشی شده است.