ماجرای مسمومیت ٥٣٠ "سپیدانی"

پانزدهمین روز فروردین برای اهالی یکی از شهر‌های فارس روز خوبی نبود؛ نه فقط برای اهالی که برای کادر درمان هم. پزشکان بیمارستان «رییسی»، آن روز، بالای ٤٠٠ نفر را ویزیت کردند، افرادی که با علایم مشابه به بیمارستان مراجعه کرده بودند؛ حالت تهوع، استفراغ و اسهال. بررسی‌های اولیه نشان داد که دلیل مسمومیت آن‌ها یکسان است؛ آلودگی آب. گمانه‌زنی‌ها، اما بسیار بود.

با این‌که بررسی‌های اولیه براساس اعلام معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز به «شهروند» نشان داد که منشأ آلودگی آب فضولات انسانی بوده، اما مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری فارس دلیل آن را یک اپیدمی فصلی می‌داند: «این موضوع از سوی کارشناسان دانشگاه علوم پزشکی شیراز در حال بررسی است.»

با این حال تأیید این موضوع را منوط به انجام آزمایش از افراد مسموم دانست: «باید مشخص شود که مشکل حساسیت فصلی است یا آلودگی آب.» هر چند که معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز هم تأکید کرده که اعلام علت نهایی آلودگی آب نیاز به بررسی بیشتری دارد.

پیش از این آمار مسمومان ٤٥٠ تا ٤٨٠ نفر اعلام شد و عبدالرسول همتی آخرین موارد مسمومیت را ٥٣٠ نفر عنوان کرده است، این در حالی است که روز گذشته فرمانده نیروی انتظامی شهرستان سپیدان موارد مسمومیت را ٧٠٠ نفر گزارش کرد؛ اتفاقی که پیش از این هم تکرار شده بود: «سال گذشته در اثر شکسته‌شدن شبکه آبرسانی کلر موجود در آب مردم را مسموم کرده بود.»

نتیجه هنوز، اما مشخص نیست و رئیس‌کل دادگستری فارس با ادامه‌دار بودن ماجرا دستور بررسی موضوع را داده است. او حتی این را هم مطرح کرده که اگر اداره آب مقصر این ماجرا باشد و نسبت به کلرزدایی آب اقدام نکرده باید پاسخگو باشد. به گفته او پس از اعلام نتیجه آزمایش در صورتی که سهل‌انگاری از سوی اداره آب صورت گرفته باشد، دستگاه قضائی با مسببان آن برخورد می‌کند.

حالا هم تعداد زیادی از مسئولان استان در منطقه جمع شده‌اند و از شبکه آبرسانی برای رفع نهایی علت و مشخص‌شدن دلیل آلودگی بازدید می‌کنند. عبدالرسول همتی، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز در گفت‌وگو با «شهروند» جزییات بیشتری از اتفاق افتاده را تشریح کرد.

ماجرای این مسمومیت چیست؟
پانزدهم فروردین، بیش از ٤٠٠ نفر با علایم مسمومیت به بیمارستان رییسی سپیدان مراجعه کردند. همه آن‌ها دچار مشکلات مشابه گوارشی مثل اسهال و حالت تهوع شده بودند و ماجرا حکایت از این داشت که آن‌ها دچار مسمومیت شده‌اند. با گزارش این موضوع به دانشگاه علوم پزشکی شیراز، تیم‌های بهداشتی دانشگاه، بهداشت محیط و بخش مبارزه با بیماری‌ها به محل اعزام شدند و ابتدا، نیروی درمان و دارو را برای بیمارستان تأمین کردند و در مرحله بعد، به مردم برای استفاده از آب، آموزش‌های لازم خودمراقبتی و بهداشت فردی ارایه دادند. درحال حاضر تمام کسانی که در روز‌های گذشته مراجعه کرده بودند، مرخص شده‌اند.

از میان این افراد، مورد بستری هم داشتید؟
خیر، همه به‌صورت سرپایی درمان شدند. البته موارد مراجعه از روز چهارشنبه شروع شد و تاکنون هم ادامه دارد، اما اپیدمی آن کم شده است.

پیش از این موارد مسمومیت ٤٥٢ نفر اعلام شد. آخرین آمار از مسمومیت چقدر است؟
تاکنون ٥٣٠ نفر به دلیل مسمومیت به بیمارستان مراجعه کرده‌اند، اما تعدادشان رو به کاهش است.

در روز‌های گذشته، اعلام شد که دلیل مسمومیت آلودگی آب بوده است. بررسی‌ها در این چند روز چه نتیجه‌ای داشت و اکنون شرایط اهالی سپیدان از نظر تأمین آب چگونه است؟
روز گذشته جلسه مدیریت بحران و جلسه فوق‌العاده شورای سلامت با حضور معاون سیاسی - امنیتی استاندار فارس و همچنین ریاست دانشگاه علوم پزشکی شیراز و مدیران سایر سازمان‌های مرتبط برگزار شد. این مسمومیت می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، اما آنچه تاکنون مشخص شده این است که آب آشامیدنی سپیدان از چشمه‌ای تأمین می‌شود که در بالا‌دست آن، مراکز اقامتی به اسم تفرجگاه چله‌گاه ایجاد شده و احتمال داده می‌شود که آلودگی از سوی توریست‌ها و اماکن تفریحی همان منطقه ایجاد شده است.

یعنی منشأ آلودگی آب، زباله‌ها و فضولات انسانی بوده است؟
به هر حال بالادست چشمه، اقامتگاه عمومی است. رستوران و مرکز تفریحی دارد و آب آن‌ها از مناطق کوهستانی تأمین می‌شود. البته سرویس‌های بهداشتی آن‌ها مشرف به آب چشمه است و می‌تواند باعث آلودگی آب شود.

یعنی فضولات انسانی وارد آب و باعث آلودگی آن شده است؟
ببینید، سه روز پیش دو مرحله نمونه‌برداری از آب انجام شد. مرحله اول فوریتی بود که نشان داد آب آلوده بوده است. نتیجه مرحله دوم هنوز به دست نیامده است. البته باید ببینیم که علت چه بوده، اما ٦٠ تا ٧٠‌درصد دلیل آلودگی آب، همان فضولات انسانی بوده و آب حاوی باکتری‌ای کولای بوده است. البته وجود این میکروب در آب در همان بررسی اول، مورد تأیید قرار گرفت. این باکتری در فضولات انسانی وجود دارد.

در حال حاضر چه اقداماتی برای کنترل این آلودگی انجام شده است؟
روز گذشته در جلسه‌هایی که برگزار شد، تصمیمات خوبی گرفته شد که اگر عملیاتی شود، می‌تواند از رخ دادن چنین اتفاقاتی جلوگیری کند. برنامه‌های تعیین شده در سه مقطع بلندمدت، میان‌مدت و کوتاه‌مدت در نظر گرفته شده است. همچنین قرار است در یک ماه آینده، اقدامات فوریتی در این زمینه انجام شود.

البته در این میان هم آموزش‌های زیادی به مردم داده شده که بهداشت فردی را رعایت کنند، دست‌هایشان را قبل از مصرف غذا و پس از خارج شدن از دستشویی با صابون بشویند و در خوردن سبزیجات و میوه‌ها دقت کنند. تیم معاونت بهداشتی هم به صورت مداوم آلودگی آب را می‌سنجد و نقشه اپیدمیولوژیک بیماری را ترسیم، آلودگی آب را کشت و دارو‌های مورد نیاز را تأمین کرده است.

ظاهرا در این جلسه‌ها، مصوباتی هم داشته‌اید؟
بله، اگر اجرا شود که خیلی خوب می‌شود. یکی از آن‌ها پلمپ اقامتگاه است و در صورتی فعالیتش دوباره شروع شود که با نصب سپتیک تانک باشد، یعنی بتن‌هایی حفر شود تا فاضلاب داخل آن برود و قابل تخلیه شدن باشد. از سوی دیگر هم مصوب شد تا چاهی در آن محل حفر شود.

الان مشکل حل شده است؟
الان کلر باقیمانده در آب حذف و کنترل شده است. در این زمینه با وزارت بهداشت هم هماهنگی‌های لازم انجام شده و آبفا هم میزان کلر را به حد مجاز رسانده است.

الان آب آشامیدنی مردم این شهرستان از کجا تأمین می‌شود؟
از همان شبکه آب و به اندازه کافی هم آب سالم در دسترس است. درحال حاضر مشکل خاصی برای آب آشامیدنی وجود ندارد و اپیدمی هم رو به کاهش است.

موارد مسمومیت مربوط به کدام بخش است؟
در منطقه شهری سپیدان با ١٧‌هزار نفر جمعیت.

یعنی آب آشامیدنی تمام شهرستان سپیدان از همین چشمه تأمین می‌شود؟
خیر، آب آشامیدنی بخشی از سپیدان از این چشمه تأمین می‌شود.

اما این اقامتگاه چندین سال است که در آن منطقه ایجاد شده و قبلا هم در همان منطقه مواردی از مسمومیت ایجاد شده است.

بله، سه‌سال پیش دو‌هزار و ٥٠٠ نفر به دلیل آلودگی آب مسموم شده بودند. آن موقع تعطیلات عید فطر سال ٩٣ بود که تعداد زیادی توریست در منطقه وجود داشت و آلودگی آب را تشدید کرده بود. همان زمان هم اعلام شد که آب، آلوده به میکروب‌ای کولای بوده است.

اما ظاهرا آلودگی سه‌سال پیش خیلی بیشتر بود که تعداد مسمومیت‌ها ٢٥٠٠ نفر اعلام شد.
بله، به دلیل وجود توریست‌های زیاد، آن سال آلودگی آب خیلی زیاد شده بود و تعداد بیشتری را مسموم کرد.

چرا همان موقع برای پیشگیری از تکرار نشدن این موضوع، اقدامی انجام نشد؟
ما همان زمان تذکرات بهداشتی را داده بودیم، حتی اسناد آن به صورت مکتوب هم وجود دارد، اما بخش بهداشت، تنها یک طرف مسأله است. سازمان‌های دیگری هم درگیر این مسأله هستند، یکی از آن‌ها سازمان گردشگری است که باید به این موضوع ورود کند.