سال طلایی تالار نقره‌ای

پرونده بازار سرمایه کشور در سال ۹۶ در شرایطی بسته شد که بورس کالای ایران با ثبت رکورد‌های جدید و ثبت ارزش ۱۱۷ هزار میلیارد تومانی معاملات خود در سکوی نخست بازار سرمایه قرار گرفت؛ رخدادی که نشان می‌دهد بازار‌های کالایی هنوز هم مهم‌ترین رکن در بین حوزه‌های مختلف بازار سرمایه را از آن خود کرده است، بنابراین حمایت از کلیت بازار‌های مختلف را باید از همین بستر مورد رهگیری و توجه قرار داد.

این آمار‌ها به آن معناست که قلب تپنده اغلب بازار‌های مهم در کشور درون سینه بورس کالای ایران می‌تپد آن هم در وضعیتی که تولید ملی در مرکز توجه تصمیم‌سازان برجسته اقتصاد ایران قرار گرفته است.

بررسی آمار‌های چهار بورس کشور بیانگر آن است که بورس کالا سهم ۴۸ درصدی از ارزش کل معاملات بازار سرمایه را به خود اختصاص داده و سایر بورس‌ها در رده‌های بعدی قرار گرفته‌اند. این در حالی است که سال گذشته نیز بورس کالا در مقایسه با سایر بورس‌ها رتبه اول را از حیث معاملات به خود اختصاص داده بود.

به اعتقاد کارشناسان نیز ثبت ارزش ۱۱۷ هزار میلیارد تومانی ارزش معاملات و رشد ۴۴ درصدی این متغیر در مقایسه با سال ۹۵، نشان‌دهنده میزبانی مناسب بورس کالا از صنایع مختلف بوده است. همچنین بازار فرعی در بورس کالا در سال گذشته رشدی ۴۸ درصدی را از خود نشان داده و در رتبه بعدی از حیث رشد حجم معاملات، بازار محصولات کشاورزی با رشدی ۱۸ درصدی در رتبه دوم قرار گرفته است.

اوایل سال ۹۶ وقتی آمار‌های یک ساله (سال ۹۵) بورس کالا منتشر شد، کارشناسان زیادی ارزش ۸۱ هزار میلیارد تومانی معاملات بورس کالا را عاملی برای ثبت ارقام جدید بر تابلوی تالار نقره‌ای عنوان کردند که امروز شاهد به وقوع پیوستن این پیش‌بینی‌ها هستیم.

در سال گذشته رکورد‌های تاریخی و ۱۰ ساله بورس کالا از جمله ارزش کل معاملات، حجم و ارزش معاملات پتروشیمی، حجم و ارزش معاملات کشاورزی و حجم و ارزش معاملات قرارداد‌های آتی جا به جا شد. همچنین بررسی عملکرد بازار فیزیکی بورس کالای ایران در سال ۹۶ نشان می‌دهد که در این بازار بیش از ۲۶ میلیون و ۶۵۴ هزار تن محصول به ارزش بالغ بر ۴۹۸ هزار میلیارد ریال داد و ستد شد که حجم و ارزش معاملات این بازار نسبت به سال ۹۵ به ترتیب با رشد ۵ و ۳۴ درصدی مواجه شد.

توسعه بخش کشاورزی
بر‌اساس آمار‌های بورس کالا، تالار محصولات کشاورزی در سال ۹۶ میزبان داد‌و‌ستد ۲ میلیون و ۹۶۲ هزار تن محصول به ارزش ۳۳ هزار و ۹۰ میلیارد ریال بود که حجم و ارزش معاملات این تالار در مقایسه با سال ۹۵ هر یک با رشد ۱۸ درصدی مواجه شد. یکی از جذاب‌ترین معاملات تالار کشاورزی در سال گذشته به گندم اختصاص داشت به‌طوری‌که با ثبت معامله ۲ میلیون تنی، رکورد حجم معاملات ۱۰ ساله گندم در بورس شکسته شد.

همچنین براساس گفته‌های وزیر جهاد کشاورزی، از سال جاری بخش بیشتری از گندم کل کشور در بورس کالا عرضه خواهد شد تا علاوه بر شفاف شدن روند معاملات و پرداخت سریع وجه کشاورزان، بار مالی دولت به میزان قابل توجهی کاهش یابد. همین نکته به معنی آن است که روند افزایش حجم معاملات در حوزه محصولات کشاورزی در بورس کالا برای سال جاری باز هم ادامه خواهد یافت؛ یعنی بستری جدید برای رشد حجم معاملات بورس کالا از این مسیر مهم هنوز در دسترس خواهد بود.

اما از دیگر محصولات معامله‌شده در تالار کشاورزی طی سال گذشته می‌توان به ۳۷۰ هزار و ۴۷۴ تن جو، ۲۹۶ هزار و ۸۷۵ تن شکر، ۲۰۶ هزار و ۷۱۵ تن ذرت، ۷۳ هزار و ۷۰۰ تن روغن خام، ۴ هزار و ۸۵۰ تن کنجاله، ۳ هزار و ۳۸۵ تن مرغ منجمد، ۲۵۲ تن عدس و ۵۰ تن برنج اشاره کرد. همچنین در سال ۹۶ به میزان ۷ میلیون و ۶۵۷ هزار قطعه جوجه یک روزه گوشتی و ۷۴ هزار عدد تخم‌مرغ در گروه کشاورزی مورد معامله قرار گرفت.

فرآورده‌های نفتی هم رکورد زدند
یکی از تالار‌های شلوغ بورس کالا در سال ۹۶، تالار فرآورده‌های نفتی بود که این بازار نیز رکورد ۱۰ ساله معاملات بورس کالا را جا به جا کرد. در این تالار بیش از ۱۰ میلیون و ۸۲۱ هزار تن محصول به ارزش بیش از ۱۰۴ هزار میلیارد ریال معامله شد که حجم و ارزش محصولات معامله شده در این تالار به نسبت سال ۹۵ به ترتیب رشد ۹ و ۴۹ درصدی را نشان می‌دهد. طبق انتظار‌ها دو محصول اصلی تالار یعنی قیر و وکیوم باتوم، نبض معاملات فرآورده‌های نفتی را در اختیار داشتند به‌طوری‌که ۵ میلیون و ۴۹۶ هزار تن قیر و ۳ میلیون و ۸۳۶ هزار تن وکیوم‌باتوم طی سال گذشته در بورس کالا دادوستد شد.

حجم و ارزش معاملات قیر به نسبت سال ۹۵ به ترتیب ۵ و ۳۹ درصد و حجم و ارزش معاملات وکیوم باتوم نیز ۱۹ و ۷۰ درصد افزایش یافت. ۹۸۱ هزار و ۴۰۰ تن لوب کات، ۳۸۹ هزار و ۱۶۵ تن گوگرد، ۵۰ هزار و ۷۰۱ تن عایق رطوبتی، ۴۳ هزار و ۱۹۴ تن روغن و ۲۳ هزار و ۹۵۰ تن سلاپس واکس از دیگر محصولات معامله شده در این تالار به شمار می‌رود.

آمار قابل قبول پتروشیمی‌ها
در تالار محصولات پتروشیمی بورس کالا در سال گذشته بیش از ۳ میلیون و ۹۴۰ هزار تن محصول به ارزش بیش از ۱۵۱ هزار میلیارد ریال دادوستد شد تا حجم و ارزش معاملات این بازار رشد ۱۱ و ۳۳ درصدی را نسبت به سال ۹۵ تجربه کند. ارقام ثبت‌شده در تالار پتروشیمی بیانگر آن است که فعالان این بازار، بورس کالا را به‌عنوان بستری امن و جذاب برای عرضه و معامله محصولات انتخاب کرده‌اند که حاصل اعتماد آنها، ثبت رکورد حجم و ارزش معاملات پتروشیمی بورس کالا در سال ۹۶ بوده است. به این ترتیب در این تالار ۲ میلیون و ۸۲۷ هزار تن انواع مواد پلیمری، یک میلیون و ۱۱۲ هزار تن انواع مواد شیمیایی و ۵۷۰ تن گاز‌ها و خوراک‌ها به فروش رسید.

فولاد صدرنشین تالار صنعتی
آمار معاملات تالار محصولات صنعتی و معدنی نیز نشان می‌دهد که در سال ۹۶ بیش از ۸ میلیون و ۷۶۰ هزار تن محصول به ارزش ۲۰۴ هزار میلیارد ریال مورد داد‌و‌ستد قرار گرفت و این تالار رشد ۳۱ درصدی ارزش معاملات در مقابل افت ۷ درصدی حجم را نسبت به سال ماقبل تجربه کرد. در این تالار ۶ میلیون و ۹۳۲ هزار تن فولاد، یک میلیون و ۴۱۹ هزار تن سنگ آهن، ۲۵۳ هزار و ۵۲۵ تن مس، ۹۸ هزار و ۴۰۰ تن آلومینیوم، ۲۶ هزار و ۶۰۰ تن سیمان، ۱۴ هزار و ۳۰۰ تن کک، ۷ هزار و ۵۰۰ تن آهن اسفنجی، ۶ هزار و ۷۶۰ تن کنسانتره مولیبدن، ۹۴۰ تن روی، ۲۹۷ تن کنسانتره و ۳۷۶ کیلوگرم طلا معامله شد.

همچنین در سال ۹۶ بالغ‌بر ۳۵۰ دستگاه خودرو برای نخستین بار و طی چند نوبت در تالار محصولات صنعتی و معدنی مورد معامله قرار گرفت و یکی از خودروسازان نیز با انتشار اوراق سلف موازی استاندارد دربورس کالا به ارزش ۵ هزار میلیارد ریال تامین مالی کرد.

خودنمایی بازار فرعی
بازار فرعی بورس کالا در سال گذشته میزبان معامله ۱۶۹ هزار و ۸۵۴ تن محصول به ارزش ۴ هزار و ۳۷۷ میلیارد ریال بود که نسبت به سال ۹۵ رشد ۴۸ درصدی حجم و ۱۹۵ درصدی ارزش را نشان می‌دهد. همین نکته به معنی آن است که بیشترین رشد ارزش معاملات در تمامی بازار‌های زیرمجموعه بورس کالا به بازار فرعی تعلق داشته که پاسخ به برخی گمانه‌زنی‌ها در خصوص این بازار است.

با توجه به این حجم از رشد حجم و ارزش معاملات باید گفت که این بازار هنوز هم از پتانسیل‌های رشد بزرگی برخوردار است، بنابراین سال جاری را شاید بتوان آغاز دوران بلوغ بازار فرعی به شمار آورد مخصوصا در شرایطی که از بسیاری از، اما و اگر‌ها گذر کرده است. البته رشد ۴۸ درصدی حجم معاملات در این بازار نیز خود یک رکورد بسیار مهم در این بازار محسوب شده که پس از رشد اعجاب‌آور ارزش معاملات در این بازار، جایگاه بازار فرعی را به‌عنوان سریع‌ترین رشد حجم و ارزش معاملات برجسته‌تر می‌سازد.

در این بازار ۶۳ هزار و ۶۲۵ تن محصولات کشاورزی، ۳۳ هزار و ۲۳۳ تن ضایعات، ۲۵ هزار و ۲۳۴ تن مواد معدنی، ۲۰ هزار تن آهک، ۹ هزار و ۲۵۸ تن مواد پلیمری، ۴ هزار و ۷۹۴ تن مواد شیمیایی، ۸ هزار و ۱۰ تن فولاد، ۳ هزار تن مس و ۲ هزار و ۷۰۰ تن سولفات فروخته شد. همچنین تعداد ۲۲ هزار و ۵۸۵ عدد بشکه خالی و ۲۴ هزار و ۲ عدد تراورس چوبی طی سال ۱۳۹۶ در گروه بازار فرعی مورد معامله قرار گرفت.

علاوه بر این تعداد ۶۲۳ هزار و ۲۰۰ قطعه جوجه یک روزه طی سال گذشته در گروه کشاورزی بازار فرعی مورد معامله قرار گرفته است. همچنین ۶۸ رأس تلیسه آبستن و ۸ هزار قطعه جوجه یک روزه تخم‌گذار نیز در این بازار مورد معامله قرار گرفت.

قرارداد‌های طلایی سکه
همچنین در سال گذشته و در بازار مالی که شامل اوراق سلف موازی استاندارد، گواهی سپرده کالایی و صندوق سرمایه‌گذاری است، ۶۲۱ میلیون و ۵۵۶ هزار قرارداد به ارزش بیش از ۱۶ هزار میلیارد ریال منعقد شد.

همچنین آمار معاملات قرارداد‌های مشتقه بیانگر آن است که در مجموع ۴ میلیون و ۲۸۸ هزار قرارداد به ارزش ۶۵۸ هزار میلیارد ریال منعقد شده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد ۳۲ درصدی حجم و ۶۹ درصدی ارزش را نشان می‌دهد.

به این ترتیب در سال ۹۶ بیش از ۴ میلیون و ۲۴۶ هزار قرارداد آتی به ارزش ۶۵۷ هزار میلیارد ریال منعقد شد که در یک رکوردشکنی تاریخی با رشد ۳۳ درصدی حجم و ۶۹ درصدی ارزش نسبت به سال ۹۵ رو به رو شد. قرارداد‌های اختیار معامله نیز در حالی نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد ۴ درصدی ارزش را به ثبت رساند که در این مدت ۴۱ هزار و ۷۷۱ قرارداد به ارزش ۵۲۳ میلیارد و ۶۶۲ میلیون ریال معامله شد.

با ثبت آمار‌های فوق برای دومین سال پیاپی ارزش بازار مالی و مشتقه بورس کالا از بازار فیزیکی پیشی گرفت که این اتفاق یکی از شاخصه‌های پیشرفت در بورس‌های کالایی دنیا به شمار می‌رود.