یارانه ارزی برای ۱۶ قلم کالا

جزئیات و نحوه پرداخت مابه‌التفاوت نرخ ارز برای تامین کالا‌های اساسی و دارو ابلاغ شد. در نامه‌ای که محمدباقر نوبخت به وزارتخانه‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، جهاد کشاورزی و صنعت، معدن و تجارت ابلاغ کرد، سازمان برنامه و بودجه موظف شد مبلغ ۳۰ هزار میلیارد ریال را به تدریج و از طریق تخصیص تنخواه‌گردان در حساب ویژه‌ای که نزد بانک مرکزی افتتاح می‌شود، واریز کند تا مابه‌التفاوت نرخ ارز برای تامین کالا‌های اساسی و دارو پوشش داده شود.

بررسی جزئیات و نحوه پرداخت مابه‌التفاوت نرخ ارز نشان می‌دهد به ازای هر دلار، چهار هزار ریال برای تامین کالا‌های اساسی و دارو در نظر گرفته شده است.

«ذرت»، «دانه‌های روغنی»، «کنجاله سویا»، «روغن خام»، «انواع کود شیمیایی فسفاته و پتاسه»، «بذور»، «دارو، واکسن مواد ژنتیکی دام و طیور»، «گوشت گوسفند و دام زنده»، «سموم و مواد موثر دفع آفات نباتی»، «کاغذ»، «مواد اولیه کاغذ»، «کره»، «دارو‌های ساخته شده»، «شیر خشک»، «تجهیزات مصرفی» و «مواد اولیه دارویی و ملزومات» از جمله کالا‌های اساسی هستند که در لیست کالا‌های مشمول دریافت یارانه ارزی ۳۰ هزار میلیارد ریالی جای گرفته‌اند.

التهابات نرخ ارز در طول ماه‌های گذشته، نگرانی‌های زیادی برای متقاضیان برخی کالا‌های اساسی و دارویی در کشور ایجاد کرد. هیات وزیران در جلسه ۲۹ فروردین ۹۷ به‌منظور ساماندهی و مدیریت بازار ارز، سازمان برنامه و بودجه کشور را مکلف کرد تا مبلغ ۳۰ هزار میلیارد ریال را به تدریج و از طریق تخصیص تنخواه‌گردان در حساب ویژه‌ای که نزد بانک مرکزی افتتاح می‌شود، واریز کند.

براساس جزئیات این ابلاغیه که روز گذشته منتشر شد، وزارت صنعت، معدن و تجارت با هماهنگی بانک مرکزی مکلف است سازوکار ثبت سفارش را به نحوی تنظیم کند که کالا‌های مشمول دریافت یارانه به‌صورت خودکار در برگ (فرم) ثبت سفارش مشخص و برای تخصیص یارانه به‌صورت سیستمی به بانک مذکور ارسال شود. بانک مرکزی یارانه این ۱۶ قلم کالا را به ازای هر دلار، چهار هزار ریال در زمان گشایش اعتبار به بانک عامل از محل اعتبار تخصیص یافته از حساب ویژه در نظر گرفته شده پرداخت می‌کند. گفتنی است که این سومین اصلاحیه‌ای است که به بخشنامه ارزی دولت وارد شده است.

جزئیات تامین ارز کالا‌ها
رئیس سازمان برنامه و بودجه در نامه‌ای به وزارتخانه‌های «بهداشت، درمان و آموزش پزشکی»، «جهاد کشاورزی» و «صنعت، معدن و تجارت» فهرست کالا‌های مشمول دریافت یارانه ارزی ۳۰ هزار میلیارد ریالی را ابلاغ کرد. ارزیابی جزئیات این دستورالعمل نشان می‌دهد که از ۱۶ کالای اساسی مشمول دریافت یارانه ارزی، ۹ کالای وارداتی در بخش کشاورزی، ۳ قلم کالای وارداتی در بخش صنعت، معدن و تجارت و ۴ قلم باقی مانده نیز در بخش بهداشت و درمان تعبیه شده‌اند.

وزارت جهاد کشاورزی: ذرت، دانه‌های روغنی، کنجاله سویا، روغن خام، انواع کود شیمیایی فسفاته و پتاسه، بذور، دارو، واکسن مواد ژنتیکی دام و طیور، گوشت گوسفند و دام زنده و سموم و مواد موثره دفع آفات نباتی ۹ قلم کالای اساسی وارداتی در بخش کشاورزی هستند که مشمول این دریافت یارانه ارزی می‌شوند. بررسی جدول مابه‌التفاوت نرخ ارز کالا‌های اساسی در بخش کشاورزی نشان می‌دهد مقادیر مورد نیاز برای واردات «ذرت» در سال ۹۷، به میزان ۷ میلیون تن است که مبلغ مابه‌التفاوت تعدیل شده آن ۶ هزار و ۳۰۰ میلیارد ریال در نظر گرفته شده است.

مقدار مورد نیاز واردات «دانه‌های روغنی» در سال‌جاری نیز ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن پیش‌بینی شده و مبلغ مابه‌التفاوت تعدیل شده آن نیز ۴ هزار و ۳۰۰ میلیارد ریال ثبت شده است. مقادیر مورد نیاز واردات «کنجاله سویا» در سال ۹۷ هم یک میلیون و ۳۵۰ هزار تن در نظر گرفته شده است.

بررسی‌ها بیانگر آن است که برای این کالا ۲ هزار و ۳۰۰ میلیارد ریال مابه‌التفاوت تعدیل شده در نظر گرفته شده است. «روغن خام» هم که یکی از کالا‌های مشمول دریافت یارانه ارزی در سال جاری به‌شمار می‌رود، پیش‌بینی می‌شود یک میلیون تن واردات را از سر بگذراند. مبلغ مابه‌التفاوت تعدیل شده برای این کالا نیز ۲ هزار و ۸۵۰ میلیارد ریال است.

مقدار پیش‌بینی شده برای واردات «انواع کود شیمیایی فسفاته و پتاسه» هم ۶۰۰ هزار تن در نظر گرفته شده و ۹۵۰ میلیارد ریال نیز برای مابه‌التفاوت تعدیل شده ثبت شده است. برای کالای «بذور» نیز در سال جاری پیش‌بینی شده که ۱۵ هزار تن واردات صورت بگیرد و ۷۵۰ میلیارد ریال هم مابه‌التفاوت تعدیل شده این کالا تعلق گیرد.

برای «دارو، واکسن مواد ژنتیکی دام و طیور» نیز در سال جاری ۸۵۰ میلیارد ریال مبلغ مابه‌التفاوت تعدیل شده در نظر گرفته شده است. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد برای «گوشت گوسفند و دام زنده» واردات ۳۰ هزار تنی در سال جاری انجام می‌شود و مبلغ ۷۵۰ میلیارد ریال هم برای مابه‌التفاوت تعدیل شده آن در نظر گرفته شده است.

«سموم و مواد موثره دفع آفات نباتی» هم صادراتی حدود ۳۵ هزار تن در سال ۹۷ خواهند داشت که مابه‌التفاوت یارانه ارزی آن ۷۵۰ میلیارد ریال خواهد بود. آمار‌ها بیانگر آن است که در مجموع ۱۹ هزار و ۸۰۰ میلیارد ریال مابه‌التفاوت ارز تعدیل شده برای ۹ قلم کالای اساسی وارداتی در بخش کشاورزی در نظر گرفته شده است.

وزارت صنعت، معدن و تجارت: براساس مکاتبه نوبخت کاغذ، مواد اولیه کاغذ و کره، سه قلم کالای وارداتی در بخش صنعت، معدن و تجارت هستند که مشمول دریافت یارانه ارزی شده‌اند. بررسی جداول مابه‌التفاوت نرخ ارز کالا‌های اساسی در این بخش نشان می‌دهد برای «کاغذ» وارداتی حدود ۳۷۵ میلیون تن در سال جاری پیش‌بینی شده است. این در حالی است که مبلغ مابه‌التفاوت تعدیل شده برای این کالا یک هزار و ۱۰۰ میلیارد ریال در نظر گرفته شده است. «مواد اولیه کاغذ» در سال‌جاری نیز به میزان ۲۲۰ میلیارد ریال مابه‌التفاوت تعدیل شده دریافت خواهد کرد.

برای «کره» هم پیش‌بینی شده که وارداتی حدود ۴۰ میلیون تن در سال جاری به ثبت برسد. برای این محصول نیز ۸۸۰ میلیارد ریال مابه‌التفاوت تعدیل شده در نظر گرفته شده است. آمار‌ها بیانگر آن است که در مجموع ۲ هزار و ۲۰۰ میلیارد ریال مابه‌التفاوت ارز تعدیل شده برای ۳ قلم کالای اساسی وارداتی در بخش صنعت، معدن و تجارت تصویب شده است.

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی: براساس ابلاغیه منتشر شده دارو‌های ساخته شده، شیرخشک، تجهیزات مصرفی و مواد اولیه دارویی و ملزومات، چهار قلم کالای وارداتی در بخش بهداشت و درمان هستند که مشمول دریافت یارانه ارزی شده‌اند. بررسی جداول مابه‌التفاوت نرخ ارز کالا‌های اساسی در این بخش نشان می‌دهد مبلغ مابه‌التفاوت تعدیل شده برای «دارو‌های ساخته شده»، ۴ هزار و ۴۰۰ میلیارد ریال در نظر گرفته شده است.

همچنین برای «شیرخشک» و «تجهیزات مصرفی» به‌ترتیب مابه‌التفاوت تعدیل شده ۱۲۸ میلیارد ریال و یک هزار و ۱۹۲ میلیارد ریال ثبت شده است. برای «مواد اولیه دارویی» هم ۲ هزار و ۸۰ میلیارد ریال و «ملزومات» این کالا هم ۲۰۰ میلیارد ریال در نظر گرفته شده است. آمار‌ها بیانگر آن است که در مجموع ۸ هزار میلیارد ریال مابه‌التفاوت ارز تعدیل شده برای ۴ قلم کالای اساسی وارداتی در بخش بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تصویب شده است.
چند ملاحظه

سومین اصلاحیه‌ای که به بخشنامه ارزی دولت خورده است چند ملاحظه را به متولیان و تصمیم‌سازان دولت گوشزد می‌کند. این ابلاغیه در دل خود ۲ نکته مهم جای داده است. نکته نخست این است که پیش از این یارانه ارزی زمان ورود کالا به واردکنندگان تعلق می‌گرفت. اما در سازوکار و ابلاغیه جدید دولت، ارز یارانه‌ای در زمان گشایش اعتبار به واردکنندگان تعلق می‌گیرد.

از سوی دیگر نکته مهم دیگری که به باور تحلیلگران اقتصادی باید از سوی دولت در نظر گرفته شود، این است که آیا واردکننده‌ای که با نرخ ۳۸۰۰ تومان کالا وارد کشور می‌کند، مطابق با یارانه‌ای که دریافت کرده نرخ‌گذاری انجام می‌دهد؟ یا با قیمت ۴۲۰۰ تومانی فعلی نرخ دلار کالا را در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد.

تجربه قبلی تک‌نرخی شدن ارز نشان می‌دهد در زمان دلار تک نرخی ۱۲۲۶ تومانی بسیاری از واردکنندگان یا اصلا ثبت سفارشی انجام نمی‌دادند یا کالا را با نرخ بالاتر از ارز تک‌نرخی قیمت‌گذاری می‌کردند. تجارب دوره‌های قبلی نشان می‌دهد که دولت برای سومین اصلاحیه‌ای که بر بخشنامه ارزی‌اش خورده، باید برخی ملاحظات را در نظر بگیرد.