کاهش متقاضیان بیمه بیکاری

وزارت کار از کاهش برقراری مقرری‌بگیران بیمه بیکاری در سال گذشته خبر داد. به گزارش مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت کار، میزان برقراری مقرری‌بگیر بیمه بیکاری در سال ۹۶ نسبت به سال ۹۵، معادل ۴/ ۲ درصد کاهش یافته است. این کاهش در تحلیل بازار کار موید این است که مشکلات اقتصادی کارگاه‌ها در سال گذشته کاهش یافته و تعداد کارگران اخراجی نیاز به بیمه بیکاری افت کرده است.

کاهش در تعداد بنگاه‌های مشکل‌دار نسبت به سال ۹۵ نیز تاییدکننده این ادعاست. در سال گذشته ۲/ ۵ درصد از تعداد بنگاه‌های مشکل‌دار کاسته شده است. هر چند تعداد بنگاه‌های «تعطیل» شناسایی شده در سال ۹۶ با افزایش روبه‌رو شده، اما با توجه به کاهش تعدادی شدیدتر بنگاه‌های مشکل‌دار، در مجموع تقاضا برای بیمه بیکاری کاهش یافت.

وضعیت نیروی کار
فردا اول ماه مه‌روز جهانی کارگر است. در سال ۱۸۸۶ میلادی در چنین روزی، شماری از کارگران در شهر شیکاگو آمریکا علیه شرایط سخت و ناعادلانه کاری خود دست به اعتراضاتی زدند؛ این اعتراضات موجب قتل تعدادی از آن‌ها شد. به همین مناسبت هر سال در اول ماه مه‌در بسیاری از کشور‌های جهان این روز را جشن می‌گیرند. اکنون نیز وزارت کار در یک گزارش ویژه، آمار‌های مرتبط با این قشر را در سال‌های گذشته منتشر کرده است. در سال ۱۳۹۵ بیش از ۲۲ میلیون و ۵۸۰ هزار شاغل در کشور وجود داشت.

از این تعداد، ۵۵ درصد آن‌ها مزد و حقوق بگیر و مابقی غیرمزد و حقوق‌بگیر هستند. شاغل مزد و حقوق‌بگیر، به افرادی اطلاق می‌شود که در کارگاه به‌صورت تمام وقت یا پاره‌وقت کار می‌کنند و در ازای آن مزد و حقوق دریافت می‌کنند. در بین مزد و حقوق‌بگیران، ۷۰ درصد آن‌ها در بخش خصوصی و حدود ۳۰ درصد در بخش عمومی فعالیت کرده‌اند. گزارش وزارت کار از شاغلان بخش خصوصی حاکی از این است که از بین مزد و حقوق‌بگیران بخش خصوصی، عمده آن‌ها مرد بوده‌اند. تنها ۱۴ درصد از کل حقوق‌بگیران بخش خصوصی را زنان تشکیل می‌دادند.

توزیع فراوانی کارگران: در بین حقوق‌بگیران بخش خصوصی، اغلب آن‌ها جزو کارگران ساده بوده‌اند. بیش از یک چهارم کارگران مزدبگیر در سال ۱۳۹۵ در این دسته قرار گرفته بودند. نزدیک به یک چهارم دیگر نیز جزو صنعتگران و کارکنان مشاغل مربوطه گزارش شده اند. کارکنان ماهر، کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری و قانون‌گذاران و مقامات عالی‌رتبه و مدیران کمترین فراوانی را در بین کارگران داشته‌اند.

در بین فعالیت‌های عمده اقتصادی، بیش از نیمی از کارگران در بخش‌های صنعتی و حدود ۴۱ درصد آن‌ها در خدمات فعالیت دارند. مابقی نیز در رسته‌های کشاورزی مشغول به کار هستند. ساعت کاری کارگران: برآورد‌های وزارت کار نشان می‌دهد که در سال ۹۵، نزدیک به ۴۳ درصد از حقوق‌بگیران بخش خصوصی ۴۹ ساعت و بیشتر در هفته کار کرده‌اند. حدود ۳۲ از کارگران این بخش نیز بین ۴۱ تا ۴۸ ساعت در هفته مشغول به کار بوده‌اند.

بیکاران بخش خصوصی: بر اساس این گزارش، حدود ۵۴ درصد از بیکاران سال ۹۵، قبلا شاغل بوده‌اند. از بین بیکاران قبلا شاغل نیز کارگران ساده بیشترین سهم را دارند. کارگران صنعتی و مشاغل مرتبط نیز رتبه دوم بیکاران قبلا شاغل را در اختیار دارند. در واقع، توزیع کارگران بیکار قبلا شاغل، همچون توزیع فراوانی کارگران شاغل است و به همان نسبتی که کارگران در بخش‌های مختلف شاغل شده‌اند، متناسب با آن دچار بیکاری نیز شده‌اند. می‌توان این‌طور گفت که احتمال بیکار شدن کارگران ساده بیش از دیگر کارگران است؛ همانطور که شانس کاریابی در این رشته کارگری از دیگر دسته‌ها بیشتر است.

در بین گروه‌های عمده فعالیت اقتصادی، کارگران ساختمانی بیشتر در معرض بیکاری هستند. حدود یک سوم از بیکاران قبلا شاغل در این رشته اقتصادی قرار می‌گیرند. بخش دیگر صنعت، یعنی تولیدات صنعتی (ساخت) نیز بیش از ۱۶ درصد از بیکاران قبلا شاغل را در خود جا داده است. علت این مساله، این است که مزد و حقوق‌بگیران بخش خصوصی که در بخش صنعت فعالیت می‌کنند، عمدتا در فعالیت‌های تولید صنعتی و ساختمان مشغول به کار هستند.

پالس مثبت از بیمه بیکاری
قانون بیمه بیکاری قانونی است که به منظور حمایت از کارگران مشمول قانون کار و تابع تامین اجتماعی که بدون میل و اراده خود، فاقد شغل شده و آماده به کار هستند، تدوین شده و در سال ۱۳۶۹ به تصویب رسیده است. بررسی بیمه بیکاری یکی از مواردی است که می‌تواند در تحلیل بازار کار کشور‌ها مفید باشد. رویکرد کلی در این مورد در جهان، کاهش تعداد مقرری‌بگیران با تاکید بر حفظ اشتغال است چراکه افزایش مقرری‌بگیران بیمه بیکاری به معنای وجود مشکلات اقتصادی کارگاه‌ها و تعطیلی آن‌ها می‌تواند باشد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد تعداد مقرری‌بگیران بیمه بیکاری در سال ۱۳۹۶ نسبت به سال ۱۳۹۵، به میزان ۴/ ۲ درصد کاهش یافته است. تعداد برقراری مقرری بگیر بیمه بیکاری در سال گذشته ۲۲۰ هزار و ۵۳۰ نفر بوده است.

اگرچه این عدد نسبت به سال ۹۵ کاهش یافته، اما همچنان نسبت به سال ۹۴، تقریبا ۸ هزار نفر بیشتر است. نسبت برقراری مقرری‌بگیران بیمه بیکاری نسبت به بیکاران ۱۰ ساله و بیشتر طی سال‌های ۹۴ تا ۹۶، در یک روند نزولی قرار گرفته است.

این نسبت از ۸/ ۷ درصد در سال ۹۴ به ۹/ ۶ درصد در سال ۹۶ رسیده است. همچنین آمار‌ها نشان می‌دهد که در سال گذشته تقریبا یک چهارم از مقرری‌بگیران بیمه بیکاری در استان تهران قرار دارند. تعداد مقرری‌بگیران بیمه بیکاری در دو استان اصفهان و خراسان رضوی نیز در رتبه‌های بعدی توزیع استانی قرار گرفته‌اند.

کاهش بنگاه‌های مشکل‌دار
گزارش مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت کار نشان می‌دهد در سال ۱۳۹۶ تعداد بنگاه‌های مشکل‌دار کاهش یافته، اما از آن طرف، تعداد بنگاه‌های تعطیل شناسایی شده با رشد مواجه شده است. بنگاه‌های تعطیل به بنگاه‌هایی گفته می‌شود که در زمان مورد نظر مشکل دارند و فعالیت آن‌ها متوقف شده است که با حمایت، امکان فعال شدن مجدد آن‌ها میسر است.

تعداد بنگاه‌های مشکلدار شناسایی شده در سال گذشته ۱۴۱۳ عدد بوده که نسبت به سال ۹۵، ۲/ ۵ درصد کاهش یافته است. اما تعداد بنگاه‌های تعطیل در طول سه سال گذشته در یک روند افزایشی قرار گرفته و از ۱۵۰ عدد در سال ۹۴ به ۲۰۶ عدد در سال ۹۶ رسیده است.

وضعیت رفاهی کارگران
آمار‌های وضعیت رفاهی کارگران حاکی از رشد چشمگیر در ارائه تسهیلات رفاهی در سال ۱۳۹۶ نسبت به سال ۱۳۹۵ است. در سال گذشته تقریبا ۵۱ هزار کارگر بیشتر از سال ۹۵ از این تسهیلات برخوردار شده‌اند که بیانگر رشد ۴/ ۱۳ درصدی نسبت به سال قبل است. افراد دریافت‌کننده تسهیلات رفاهی در سال گذشته بیش از ۴۳۶ هزار نفر گزارش شده است. همچنین افراد تحت‌پوشش بیمه تکمیلی نیز در سال گذشته نسبت به سال ۹۵، بیش از ۲۰ درصد رشد کرده‌اند.